MESUDE ERŞAN
@mesudersan
mesudeersan@diken.com.tr
Senex: Yaşlanma Çalışmaları Derneği’nin Yaşlılara Yönelik Şiddet ve İhlallerin İzlenmesi Raporu’na göre 1-30 Haziran’da Türkiye genelinde 136 yaşlı şiddet, istismar, ihmal, hak ihlali ve ayrımcılığa uğradı.
Ocak 2021’den beri her ay hazırlanan rapor, medyaya yansıyan haberlerin günlük taranması ve analiziyle dayanıyor. Raporla yaşlılara yönelik şiddet, istismar, ihmal, hak ihlali ve ayrımcılığın önlenmesi için merkezi ve yerel yönetimler, sivil toplum kuruluşları, akademi ve tüm ilgililer arasında farkındalık oluşturulması amaçlanıyor.
Haziranda yaşlılara karşı şiddet, istismar, ihmal ve ayrımcılık vakaları en çok İstanbul’da tespit edildi. Bu vakaların 13’ü İstanbul, 11’i Aydın, sekizi Bursa, sekizi Sakarya, altısı da Antalya’da yaşıyordu.
22’si şüpheli ölüm
Vakaların 22’si şüpheli ölüm olarak sınıflandırılıyor. Ayrıca 45’i düşme, ihmal, iş kazası, trafik kazası, yangın, kayıp ve karbonmonoksit zehirlenmesi gibi doğal olmayan yollarla ve ihmal sonucu gerçekleşen ölümlerden oluşuyor. 10 cinayet vakası da tespit edildi. Sonuç olarak geçtiğimiz ay yaşlılara yönelik şiddet, istismar, ihmal ve ayrımcılık vakalarının yüzde 49’u ölümle sonuçlandı.
Trafik kazaları birinci sırada
İhmal sonucu gerçekleşen 23 trafik kazası vakası, yaşlılara yönelik hak ihlalleri içinde birinci sırada yer aldı. Yaşlıların yaya geçidi kullanırken yaşadığı kazaların sayısı yüksek. Üçüncü sırada ise kayıp vakaları geliyor. Bununla birlikte yangın sonucunda ihmal nedeniyle 12 hak ihlali vakası yaşandı.
Yalnız yaşayan ve çoğunlukla yoksul yaşlıların karşı karşıya kaldığı yangınlar geçen aylarda olduğu gibi oldukça fazla. Bu ay ayrıca 11 düşme vakası var. Yaşlıların ihmal sonucunda yüksekten düşmeleri veya ev içinde yaşadıkları düşme kazaları dikkat çekici boyutta.
10’u öldürüldü
Haziran ayında 10 cinayet vakası yaşandı. Bununla birlikte bu ay sekiz iş kazası, yedi dolandırıcılık, yedi fiziksel şiddet ve yedi de ihmal vakası tespit edildi. Vaka sayısı dört ve altındaki hak ihlalleri ‘diğer’ kategorisinde toplandı.
Bunlar doğa kaynaklı afetler sonucu yaşanan hak ihlalleri, intihar, intihar girişimi, yaş ayrımcılığı, bıçaklı yaralama, hırsızlık, karbonmonoksit zehirlenmesi, ev kazası, boğulma, başıboş hayvan saldırısı ve silahlı yaralama olarak sınıflandırılıyor.
Yüzde 40’ı 75 yaş üstünde
Vakaların yüzde 36’sı yaşlı kadınlara yönelik şiddet, istismar, ihmal ve ayrımcılıklardan oluşuyor. Mağdurların yüzde 52’si ise erkek. Yine tüm vakaların yüzde yedisinde yaşlı çiftler mağdur. Birden fazla yaşlı insanın hak ihlaline uğradığı vakaların oranıysa yüzde 6.
Haziran ayında yaşanan şiddet, istismar, ihmal ve ayrımcılık vakalarının yüzde 23’ü 64 yaş altındaki insanlara yönelikti. 65-74 yaş grubundakilerin oranı ise yüzde 38. Şiddet, istismar, ihmal ve ayrımcılığa uğrayan 75 yaş üstü yaşlıların oranı da yüzde 40.
Yaşlıların yaşam ve can güvenliği hakları (85 vaka) en fazla ihlal edilen insan haklarının başında geliyor. İkinci sırada, güvenlik, şiddet ve suçtan korunma hakkı (30) ihlali saptandı. Ayrıca yedi vakada bakım, yedi vakada ise çevre güvenliği, dört vakada barınma, birer de adalete erişim, sağlık, seyahat hakları ihlali vardı.
Şüpheli ölümler dikkat çekiyor
Raporda, son bir yıldan farklı olarak şüpheli ölümlerin sayısındaki artışa dikkat çekildi. 13 yaşlı erkeğin ve dokuz yaşlı kadının şüpheli ölümü adli birimler tarafından hala araştırılıyor. Hem yaşlı kadınlar hem yaşlı erkekler arasında yüksekten düşme, yangın, çarpma, kaza, ihmal gibi doğal olmayan nedenlerle gerçekleşen ölümler hayli yaygın.
Haziranda bir vakada birden fazla yaşlı insanın, dört vakada yaşlı çiftlerin, 12 vakada yaşlı kadınların ve 28 vakada yaşlı erkeklerin bu nedenlerle yaşamını yitirdiği tespit edildi.
Geçtiğimiz bir yılda olduğu gibi haziranda da tüm şiddet, istismar, ihmal ve ayrımcılık vakalarından en fazla etkilenen kesimin neredeyse tamamı yoksul yaşlılardan oluşuyor.
Türkiye’de yaş ayrımcılığı giderek yaygınlaşıyor
Senex: Yaşlanma Çalışmaları Derneği Başkanı Doç. Dr. Özgür Arun, yaş ayrımcılığı hakkında gerçekleştirdiği araştırmaların Türkiye’de yaşlılara karşı sergilenen ayrımcılığın hayli yaygın olduğunu gösterdiğini söylüyor.
Raporda Covid-19 salgını başladığında yaşlılara yönelik ayrımcı davranışların kamusal alanda hızla yayıldığını hatırlatan Arun, “Bu dönemde birçok insan yaşlı nefretinin yeni bir şey olduğunu düşündü. Oysa yaş ayrımcılığı Türkiye’de gittikçe yaygınlaşıyor” dedi.