İnsanların günde 2,6 kilometre bisiklet sürmesi, karbon emisyonlarını 686 milyon ton azaltabilir. Bu veriler baz alındığında kuryelerin motorla değil de bisikletle çalışmasının iklim kriziyle mücadelede etkili olacağı düşünülüyor. Proje Türkiye’nin de gündeminde.
Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu tarafından sürdürülebilir kalkınmayı teşvik etmek, trafik yoğunluğunu azaltmak, sağlıklı yaşamı desteklemek ve iklim krizine farkındalık oluşturmak için 2018’deki kararıyla 3 Haziran’ı ‘Dünya Bisiklet Günü’ olarak kabul etti.
Son yıllarda ulaşım sektöründen kaynaklı emisyonları artıran faktörlerden birini motorlu kuryeler oluşturuyor.
Türkiye’de motorlu kuryeliğe alternatif ‘Patronsuz Kurye Sosyal Girişimi’, anlaşmalı restoran ve kafelere gelen yemek siparişlerini bisikletleriyle müşterilere ulaştırıyor. Farklı meslek gruplarından birçok kişinin ek iş amacıyla yer aldığı oluşum, kuryelerin mesai kavramının olmadığı esnek koşullarda çalışmasına imkan veriyor.
Girişimin kurucusu ve bisikletli kurye Samet Aksuoğlu, AA’ya Covid-19 salgını döneminde başlattıkları girişimle kuryeliğe çevreci ve sürdürülebilir bir dokunuş yapmayı amaçladıklarını söyledi.
Aksuoğlu şöyle konuştu: “Aynı zamanda dünyaya bir katkınız olmuş oluyor. Bu işi eğer siz bisikletle yapmamış olsaydınız, bir karbon emisyonu durumu oluşacaktı ve dünya daha yaşanılmaz, daha gürültülü bir yer haline gelecekti. Siz bunu bisikletle yaparak aslında çevreyi korumuş oluyorsunuz. Bisiklet şu anda kamusal alanda yaşadığımız tüm olumsuzlukların olumluya dönmesi noktasında anahtar, kilit rol görevi olan bir araç. Onu sadece işte böyle bir sahilde, rekreasyon alanlarında sürelim gibi görmemeliyiz.”
Bisikletli kuryelikle hem harçlığını çıkardığını hem de spor yaptığını anlatan Yıldız Teknik Üniversitesi (YTÜ) Fizik bölümü öğrencisi Ömer Ayan da “Bu girişimi sosyal medyadan gördüm ve katılmak istedim. Gayet çevreci bir şekilde işimizi yapıyoruz; gürültü kirliliği yok, hava kirliliğine, trafik sıkışıklığına sebebiyet vermiyoruz. Bunun artması hem şehir sakinlerine hem de biz kuryelere her zaman katkı sağlayacaktır” dedi.
Kuryeler yasal güvence istiyor
Her yıl onlarca kuryenin ölümü, taşımacılık sektöründeki iş güvenliği ve iş sağlığıyla ilgili ciddi sorunların devam ettiğini gösteriyor.
Kurye Hakları Derneği‘ne göre 2023’teki ‘kayıtlı’ kurye ölümleri şöyle:
Derneğe göre Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ve Trafik Şube Müdürlüğünün kurye olarak çalışan işçilerin yaralanma ve ölümleriyle ilgili veri tutmuyor.
Daha ölü sayısının bile tam bilinmediği sektörde paket başı ücret, haklardaki belirsizlik ve esnaf kuryelik için yasal düzenlemelerdeki boşluklar sebebiyle pek çok kurye güvencesiz bir şekilde varlığını sürdürmeye çalışıyor.
Karbon emisyonlarını azaltmada bisikletli kuryeliğin bir çözüm olabileceği düşünülüyor. Fakat İstanbul’daki fiziki şartlar göz önüne alındığında bisikletli kurye projesiyle ilgili soru işaretleri doğuyor.