Sermaye kontrolleri, belirli bir ülkeden sermaye girişini ve çıkışını kontrol etmek üzere, alınan düzenleyici ve kısıtlayıcı önlemlerdir.
Dünyada, doğrudan ve dolaylı yollardan sermaye kontrolleri uygulamaları olmuştur.
Doğrudan sermaye kontrolleri; sermayenin doğrudan yasaklanması, sermaye üzerinde belli limitler koyma ve sermaye hareketi için belli izin alma zorunluluğu getirilmesi şeklinde olmaktadır.
Dolaylı sermaye kontrolleri; sermaye işlemlerinin maliyetini yükselterek veya ikili ya da çoklu döviz kuru sistemleri getirilerek uygulanmaktadır. Bizde Merkez Bankası’nı döviz alış ve satış kurunun farkının açılmasını istemesi, bir nevi dolaylı kontroldür.
Çoklu Döviz Kuru Uygulaması’nda ise; ticaret ve sermaye işlemleri için ayrı döviz kurları öngörülmektedir.
Vergi; Döviz girişi veya içeride döviz alış ve satışı üstüne vergi konulması da, kontrol amaçlıdır.
Sermaye kontrolü bizim gibi döviz sorunu yaşayan ülkelerde, sıcak para da olsa döviz girişini değil, sermayenin yurt dışına çıkışını engellemek için başvurulan bir yoldur.
Türkiye’de üretimde ithal girdi oranı yüksektir. Toplam ithalatın yüzde sekseni ham madde ve ara malı ithalatıdır. Bu durumda döviz çıkışında sorun olursa ithalat aksar ve üretime yansır. Yalnızca ithalat için serbesti tanınırsa bu defa istismarlar artar.