OĞUZ BAYHUN
Beş sene önce, 2018 referandumunun ve ilk başkanlık-parlamento seçimlerinin ardından Diken’de ‘ileri demokrasi’ ülkelerindeki muhalefet liderlerinin seçimleri kaybetmelerinin ardından istifayla partilerinin ve kendi saygınlığını nasıl koruduklarını derlemiştik.
O günden bu yana Kılıçdaroğlu’nun vaat ettiği ileri demokrasi ülkelerinden pek çok yeni istifa listeye eklendi:
Britanya
Jeremy Corbyn, Britanya’daki 2019 genel seçimlerinde İşçi Partisi’nin lideriydi. İşçi Partisi, seçimlerde yüzde 32,2 oy oranıyla 202 sandalye kazandı. Önceki seçimden 60 vekil daha az kazanan Corbyn, seçim sonuçlarının ardından liderlikten istifa etme kararı aldı. Muhalefette kalma süresi: 2015-2020.
Kanada
Muhafazakar partinin lideri Andrew Scheer, 2019’da yakaladığı 121 vekillik başarının ardından yıl sonunda hükümet kurmakta yetersiz kaldı. Mevcut hükümeti değiştirebilecek liderlik vasfına sahip olmadığı eleştirilerinin ardından istifa etti. Muhalefette kalma süresi: 2017-2020.
Meksika
Sosyal demokrat MORENA partisinin lideri Andrés Manuel López Obrador, 2017’de aday olduğu başkanlık seçimini kaybetmesinin ardından liderlikten ayrıldı. Lopez 2018’de tekrar aday oldu ve başkanlığı kaptı.
Yeni Zelanda
Yeni Zelanda Ulusal Partisi lideri Simon Bridges, 2020’de parti içindeki popülerliğinin düşmesi ve anket sonuçları üzerine liderlikten istifa etti. Yalnızca iki yıl muhalefette kalmış oldu. Muhalefette kalma süresi: 2018-2020.
Avustralya
İşçi Partisi Lideri Bill Shorten 2016’daki federal seçimlerde iktidar bloğundan 14 koltuk alabilmesine rağmen 2019’daki seçimlerde hükümet kurabilecek çoğunluğa ulaşamadığından görevinden istifa etti. Muhalefette kalma süresi: 2013-2019
İstifa etmeyen muhalefet liderleri
Tek amacın Erdoğan’ı göndermek olduğu seçim, Kılıçdaroğlu’nun yeni CHP’sinin, sakinliğinin, efendiliğinin, demokrasi-adalet sözlerinin, kalp işaretinin, masaya vurmasının ve çizdiği profilin işe yaramadığını gösterdi.
Bu yenilginin ardından daha farklı bir yol izleyerek yıllardır Kılıçdaroğlu gibi istifa etmeyen muhalefet liderleri ve ortaya çıkan sonuçları da derledik.
Zimbabwe
Demokratik Değişim Hareketi’nin lideri Morgan Tsvangirai, halktan ve uluslararası gözlemcilerden önemli destek almasına rağmen 2002, 2008 ve 2013’te aldığı yenilgilerden sonra partisinin başında kaldı ve onu ancak 2018’deki vefatı koltuğundan kaldırabildi. İktidardaki Mugabe de 30 yıl boyunca ülkeye hükmetmiş oldu.
Uganda
2001’de Museveni’ye karşı kaybeden Demokratik Değişim Forumu partisi lideri Kizza Besigye, 2001, 2006 ve 2011 yıllarında ana muhalefet lideri olarak üç seçimde de aday oldu kaybetti. Görevinden ayrılmış olmasına rağmen 2016 muhalefetin başkan adayı olarak yarıştı ve yine kaybetti.
Kenya
Merkez sol Turuncu Demokratik Hareket lideri Raila Odinga 2008’de çıkan politik krizle seçimi kaybetse de bir süreliğine başbakanlık yaptı. 2013’de kurulan Reform ve Demokrasi için İttifak koalisyonuyla girdiği seçimi kaybetti ve 2018’de bu kez Ulusal İttifak adı altında bir kez daha katılarak tekrar kaybetti. Kendisi hala ana muhalefette.
Rusya
Rusya’da muhalefet liderlerini ancak ölüm koltuktan ayırabilmişe benziyor. Gennady Zyuganov (78), Rusya Komünist Partisi Genel Başkanı. Zyuganov, partinin genel başkanlığını 1993’ten bu yana hala sürdürmektedir.
Vladimir Zhirinovsky (76), Liberal Demokrat Parti genel başkanı: Zhirinovsky, partinin genel başkanlığını 2022’de ölene kadar bırakmamış. Tam 30 yıl partide genel başkanlık yapmış.
Türkiye
Kılıçdaroğlu 2010’da 61 yaşından bu yana Türkiye’nin ana muhalefet partisi lideri. Partinin genel başkanı olarak girdiği ilk seçim 2011’de partisinin milletvekili sayısı 135 olmuştu. En son girdiği seçim olan 2023’teyse ittifaktan seçilen vekiller çıkarıldığında sayı 129 oluyor. 74 yaşına gelen Kılıçdaroğlu, 13 yıldır ana muhalefet partisinin lideri olduktan sonra partisinin entelektüellik seviyesinden yakınarak kırsala ve köylülere ulaşamadıkları için seçimi kaybettiklerini öne sürüyor. AKP’nin en zor seçiminde, Türkiye’nin 100’üncü yılında, tüm şikayetlere rağmen Erdoğan’ın oyunu koruması ancak ‘çok yüksek’ bir siyasi yeteneğe karşı bu açıklamayı yapabilen bir muhalefetle mümkün olabilirdi.
