Ekonomist Ali Ağaoğlu, yükselen maliyetlere asgari ücret de eklendiğinde bazı işletmelerin kayıt dışı istihdama yöneleceğini belirterek ”İflas gelecek, işsizlik gelecek” dedi.
Türkiye İstatistik Kurumu’na (TÜİK) göre ekimde yıllık enflasyon yüzde 85,51 oldu. Üretici fiyatları aylık yüzde 7,83 artarken, yıllık yüzde 151,50’den yüzde 157,69’a yükseldi.
Enflasyon alım gücünü düşürürken, maliyetlerdeki artış şirketleri zor duruma düşürüyor. Türkiye’nin ticaretinin yüksek olduğu ülkelerde resesyonun kendini hissettirmesinin etkileri de görülmeye başladı. Üstelik maliyet artışları durmuyor.
Dünya’nın YouTube yayınında gazeteci Hakan Güldağ’la gelişmeleri değerlendiren Ağaoğlu, şunları söyledi: ”Açıklanan ve yönetilen fiyatlar var. Ben ucuz, pahalı kavramını kaybettim. Enflasyon üstü beklenti ortaya çıktığında veya enflasyon beklentileri bozulduğunda fiyatlama davranışı otomatik olarak bozulur. Zaten enflasyonun yarattığı en büyük problem budur. Enflasyonda fiyatlanma davranışları bozulur. Onlar bozulduğu anda doğru nedir, ucuz nedir, pahalı nedir, yanlış nedir hepsi birbirine karışır.
‘İflas gelecek, işsizlik gelecek’
Özellikle asgari ücret arttığında bazı işletmeler ya kayıt dışına kaçacaklar ya ucuz işgücü için kayıt dışını daha fazla kullanan özellikle göçmenler veya mülteciler tarafına kayacaklar. Veya bazıları işi bile kapatacaklar. İflas gelecek, işsizlik gelecek. Şimdi bu çok garip bir durum ve tehlike bir iki ay sonra bizi bekliyor.”
İş Bankası Genel Müdürü Aran’ın çıkışı
İş Bankası Genel Müdürü Hakan Aran, hafta başındaki bir toplantıda Merkez Bankası’nın getirdiği düzenlemeler nedeniyle bankacılık sektörünün ‘yeni ekonomi modeli’nin desteklediği sektörleri bile destekleyemeyecek hale geldiğini söylemişti.
Bankaların ekonomi modelini baltalayan aktörler gibi gösterilmesine isyan ettiğini söyleyen Aran “Yani bankaları hedef tahtası yapıp ‘Bak ben yüzde 9’a indirdim, kredi vermeyen onlar’ demek kolaycılık” demişti.
‘Sorunları İş Bankası müdürünün söylemesi kayda geçilmeli’
TL kredi faiz oranlarının mevduat faizi oranlarından aşağıda olduğu belirten Ağaoğlu, bu durumun eşyanın tabiatına aykırı olduğu belirterek, İş Bankası müdürünün bu duruma dayanamayarak yüksek sesle tepki gösterdiğini söyledi: ”Sonuçta bunun İş Bankası gibi bankacılık sektörünün en önde gelen bankalarından birinin genel müdürünün söylemiş olması kayda geçilmeli. Buradan yola çıkarak diyorum ki; bu sistemi çok zorladık, çok yorduk. ‘Altı ay dayanabilir misiniz’ sorusunu şirketlerin sorgulaması lazım. Bir banka ‘Ben yüzde 29 faizle para toplarım’ dedi resmi olarak. Birisi yüzde 29 faizle para topluyor, öbürünün yüzde 9+yüzde 3+1,3 gibi bir oranla kredi vermesi gerekiyor. Bir de krediyi verirken yüzde 9,5 devlet tahvili alması lazım.
‘Deney zayiatı olmayalım’
Bunlar eşyanın tabiatına aykırı gerçekten. Bunu zorlamayalım. Evet dünyaya müthiş bir deney hediye ediyoruz ama bu deneyin altında kalmak üzereyiz. Deney umarım elimizde patlamaz. Deney zayiatı haline gelmeyelim.”
‘Bankalara zarar edin diyoruz’
Ağaoğlu, bankalara dayatılan süreci şöyle özetledi: ”Merkez Bankası resmi istatistiklerinde mevduat faiz oranı, kredi faiz oranından yukarda. TL kredi faiz oranları mevduat faizi oranlarından aşağıda. Eşyanın tabiatına aykırı bir durum bu. Siz bankaya ‘Zarar edin’ diyorsunuz. ‘Enflasyonist ortamda çok kar ettiniz bunun birazını bana verin’ demek istiyorsunuz. Ama bunu böyle söylemezsiniz ki, gider bankalara özel bir vergi çıkarırsınız. Bu da akla yatkın değil ama, sistemin işleyişini bozmayan doğasına aykırı olmayan bir yöntem bulursunuz. Yok biz bankalara aleni ‘zarar edin’ diyoruz. Kredi verdiğiniz seçilmiş sektörleri destekleyin diyorsunuz. Bankalar ‘Bilançomu o kadar sıkıştırıyorsunuz ki bunu da yapamıyorum’ diyor. Yüzde 50-50 oranını tutturmak için bankalar artık döviz tevdiatı istemiyorlar. Döviz tevdiatı almayacaksa banka döviz tevdiatı olan vatandaş ne yapacak? Eurobond alacak, dövizli kağıtlara yönelecek veya yurt dışına gidecek para. Şimdi siz zaten fon sıkıntısı çeken bir ülkesiniz neden yurt dışına gitmesini isteyesiniz. Şu anda yurtdışında bankaların normal uyguladığı faiz Türk bankalarının döviz faizinin üzerinde kaldı. Şimdi ne yapacak bankalar ya da şirketler…”
