AYŞEGÜL KASAP
aysegulkasap@diken.com.tr
@aysegul_kasap
Düzce’de meydana gelen depremin büyüklüğü ve derinliği hakkında farklı açıklamalar geldi. Kandilli önce 5,9 büyüklüğünde dedi sonra 6 olarak güncelledi. Ama AFAD değiştirmedi, büyüklüğü 5,9’da tuttu.
Peki bu 0,1’lik fark ne anlama geliyor?
Diken’e konuşan jeoloji uzmanı Prof. Dr. Okan Tüysüz, “Bu logaritmik bir değer. Her 0,1 artışta üç misli bir artış var” dedi. Yüzeyde hissedilen şiddetin büyüklüğüne de dikkat çeken profesör, “Düzce’deki deprem kuvvetli bir depremdi” diye konuştu. Tüysüz’e göre bu depremin Marmara’da beklenen olası bir depremle alakası yok.
Düzce’de sabah saat 4:08’de 6 büyüklüğünde deprem meydana gelmişti. Deprem Ankara ve İstanbul başta olmak üzere birçok bölgede hissedilmişti. ABD Jeolojik Araştırma Merkezi (USGS), Alman Yerbilimleri Araştırma Merkezi (GFZ) , Atina Ulusal Gözlemevi (NOA) ve Kandilli deprem büyüklüğünü 6 olarak açıklamış, AFAD’sa 5,9 olarak duyurmuştu.
Logaritmik artış
Bu 0,1’lik farkın depremin büyüklüğünde ne anlama geldiğini sorduk.
Profesör Tüysüz şöyle açıkladı: “Bu logaritmik bir değer. 6 büyüklüğünden 7’ye gelene kadar her 0,1 artış üç misli artış demek. Dolayısıyla 6 ile 7 büyüklüğü arasındaki fark toplamda 31,5 misli artış demek.”
Her gözlemevinden yapılan açıklamanın ilk etapta farklı olmasına “Normal” dedi: “Bir deprem olduğu zaman birçok istasyon bunu algılar ve her istasyon kendisine göre bir büyüklük hesaplar, bu mesafeye göre değişir. Farklı mesafedekiler farklı algılamalar yapabilirler. Farklı deprem büyüklükleri verebilirler. Deprem olduktan sonra hemen yapılan açıklamalar kısa bir süre sonra değiştirilebilir. Nedeni şu; bütün bu istasyonlar birbirine bağlıdır. Bu hesaplamayla verilen bir değer doğrudan verilen bir değer değil. Bu hesaplamaları kıyaslarlar. Ondan sonra düzeltmelerini yaparlar. Bu düzeltmeye rağmen ‘Benimki daha doğru’ diye iddia edenler de olabiliyor.”
‘Depremin sığda olması daha kötü’
Düzce depreminde derinlik de farklı açıklandı. Kandilli depremin 10,6 km derinlikte olduğunu söylerken AFAD’sa 6,81 km derinlikte olduğunu duyurdu.
Profesör şöyle devam etti: “Derinlik verisini vermek büyüklükten daha zordur. Büyüklükte anlaşma sağlanır. 0,1’lik değer farkları olur. Ama derinliği tayin etmesi oldukça zordur. Derinlikte artı eksi değerler vardır. Buna şimdi 3,5 km diyen de var 11 km diyen de var. Zaman içinde düzeltilir. Depremin sığda olması daha kötü, bize daha yakın. Deprem ne kadar uzakta olursa o kadar iyi. Ne kadar derin olursa yüzeye gelmesi de geç olur ve o sürede de özümsenir.”
Depremin etkisi 8 şiddetinde
USGS depremin yüzeyde 8 şiddetinde bir etki oluşturduğunu açıkladı.
Profesör Tüysüz, bunun depremin çok kuvvetli bir deprem olduğunu gösterdiğini ve açığa çıkan enerjinin 700 bin ton dinamitin patlamasına eş değer bir enerji olduğunu söyledi.
Şiddet ve büyüklük arasındaki farkı da şöyle açıkladı: “Büyüklük depremi oluşturan enerjinin miktarıdır. Odakta ölçülür. Yüzeyde ölçülen bir değer değil, depremin olduğu derinlikteki enerji ne kadar salındı bunu hesaplayan bir değerdir. Şiddetse yüzeydeki sarsıntının miktarıdır. Bunu da başka aletle ölçerler.”