EMRE ZOR
@zor_emre01
81 yaşındaki ABD Başkanı Joe Biden, 5 Kasım’daki seçimlerden önceki ilk münazarada kötü performansıyla yaşına ilişkin endişeleri haklı çıkarmış, her taraftan ‘Çekil’ çağrıları almıştı. Biden, münazarada Cumhuriyetçi selefi Donald Trump karşısında cümleleri karıştırmış, unutmuş ve ara ara mırıldanarak konuşmuştu.
ABD’de The New York Times gazetesi gibi ağır topların Biden’a ‘Çekil’ çağrıları, Türk medyasında da geniş yer buluyor. Neredeyse her gün, Biden’ın yarıştan çekilip çekilmeyeceğine ilişkin başlıklar atılıyor.
Türkiye’de olsa, herhangi bir parti, böylesine bir baskıya adayını yarıştan çekebilirdi.
Ama Demokrat Parti’nin işi o kadar kolay değil…
Peki ama niye?
Koca Amerika, partilerin gücü yok mu?
ABD’nin alametifarikası tek tek bireylere ve kurumlara aşırı yetki vermemek, gücü olabildiğince dağıtmak. Çünkü 248 yıl önce ABD anayasasını yazan ‘kurucu babalar’, gücün tek yerde toplanmasından ölesiye korkuyorlardı.
Dolayısıyla parti disiplini de zayıf. Siyasetçilerin kaderini parti başkanları değil, partilerin başkan adayının belirlendiği ön seçimlerde seçmenler tayin ediyor.
Eyaletlerdeki ön seçimlerde, seçmen, kendisini parti kurultayında temsil edecek delegelerini seçiyor ve hangi adayı istediğini söylüyor. Delegeler de kurultayda sözünü tutuyor, kendisine oy vermiş seçmenlerin istediği adayı destekliyor.
Demokrat Parti’nin kurultayında başkan adayı seçilmek için adaylar en az 1976 delegenin oyunu almalı. Ön seçim sonuçlarına göre Biden’ın, 19 Ağustos’taki parti kurultayında, 3904 delegenin desteğini alması bekleniyor.
Halkın seçtiği ve yönlendirdiği delegelerin…
Yani partinin Biden’dan başka bir aday göstermesi, seçmenlerin iradesini hiçe saymak olur. Demokratik normlara ters düşer.
Ama anayasal olarak bu mümkün, 25’inci madde öyle diyor…
Nedir bu 25’inci madde?
ABD Anayasası’nın 25’inci maddesi, ‘görevinin yetki ve görevlerini yerine getiremeyen’ başkanın (Biden) görevden alınmasına, yerineyse başkan yardımcısının (Kamala Harris) geçmesine izin veriyor.
Biden’ın buna direnmesi zor…
Çünkü aynı maddenin 4’üncü kısmı şöyle diyor: ‘‘Başkan görevden alınmaya direnirse, nihai karar, başkan yardımcısı ve başkanın kabinesine kalır.’’
Bu uçuk senaryoda, Biden isterse başkanlığa yine devam edebilir. Ancak yardımcısı ve kabinesinin sert kararından sonra devam etmesine kimse akıl sır erdiremez.
Rüyadan uyanırsak…
Eski başkan Theodore Roosevelt’ten beri, son yüz yıldır, hiçbir ulusal parti, adayını kendi rızası olmadan değiştirmedi. Çünkü bu, ‘bölünmüş parti’ imajı yaratarak genel seçimlerde kaybetmenin bileti olurdu.
Dolayısıyla Biden’ın aday olmaması için iki makul senaryo var: Biden’ın çekilmesi ya da ölmesi.
Biden niye çekilsin yarıştan?
Muhtemelen dünyanın en zor iki işi, ABD başkanı olmak ve bunun için kampanya yürütmek.
Milyonlarca doların havada uçuştuğu, sürekli kamera karşısında, eyaletler arası saatlerce uçarak seçmene devamlı görünmek zorunluluğu olan kampanya süreci…
Yaklaşık 40 yıl senatörlük yaptı Biden. Dolayısıyla henüz 2016’da siyaset sahnesine çıkmış, ‘siyasetin ABC’sini danışmanlarından öğrenmiş rakibi Donald Trump’tan daha deneyimli ve bilgili.
Ama konuşmakta, uzun cümleler kurmakta zorlanıyor ve bazen söyleyeceğini unutuyor ki güçlü iletişim, başkanlığın olmazsa olmaz unsuru. Yine de eşi Jill Biden ve yakın çevresi Biden’ın adaylığını destekliyor. Delegeler de başkana sadık olduğunu söylüyor.
Ayrıca münazara sonrasında seçmende pekişen ‘zayıf başkan’ imajı ve zorlu kampanya süreci için yetersiz enerjisi, Biden’ın seçilmesini imkansızlaştıracak etkenler.
Biden’ın münazara sonrası savurduğu ‘‘Griptim’’, ‘‘Yorgundum’’ gibi bahanelerse ancak iki ayağını bir pabuca sokar.
Bunları tahmin edebilmek için de ne roket ne de siyaset bilimci olmalı…
Oldu da çekildi, sırada kimler var?
CNN’nin son anketine göre Trump’ın oyu yüzde 49, Biden’ınsa yüzde 43. Yani aralarındaki fark yüzde 6’yı aşıyor.
Trump’a rakip olabilecek alternatif Demokrat Partililerse şöyle:
- ABD Başkan Yardımcısı Kamala Harris
- Kaliforniya Valisi Gavin Newsom
- Michigan Valisi Gretchen Whitmer
- Ulaştırma Bakanı Pete Buttigieg
- Georgia Senatörü Raphael G. Warnock
5 Kasım’daki seçimlere dört ay kala Biden’ın çekilmesi ve Demokratların yeni aday çıkarması, Trump’ı alt etme ihtimalini düşürebilir. Ama Biden’ın kazanma şansı da artık epey düşük.
Kaldı ki Amerikalıların yeniye alerjisi yok. Amerikalılar yeniyi sever.