AYŞEGÜL KASAP
aysegulkasap@diken.com.tr
@aysegul_kasap
Son bir haftada Türkiye’den Avrupa’ya gönderilen 13 ürün ‘zehir’ ve ‘kansorejen’ madde tespiti gerekçesiyle geri gönderildi. Bazıları piyasadan geri çekildi ve imha edildi.
Fotoğraflar: Canva
Tarım ve Orman Bakanlığı, 7 Ocak 2025’te yeni yönetmelikle pestisit limitlerinde güncellemeye giderek Avrupa Birliği (AB) standardı getirmişti.
Bakanlık yönetmeliğin yayınladığı tarihten itibaren üç ayda uyum sağlanacağını belirtmişti. O tarihten önce yürürlükteki hükümlere uygun olarak üretilmiş gıdalar içinse “Raf ömrü boyunca piyasada bulunabilir” denmişti.
Buna karşın Avrupa’dan gıda bildirimlerinin ardı arkası kesilmiyor.
13 Şubat: Soya küspeleri
Türkiye’den Almanya’ya gönderilen organik soya küspelerinde permetrin tespit edildi. İzin verilen 0,01 mg/kg – ppm. Analiz sonuçlarıysa 0,06 mg/kg – ppm ve 0,011 mg/kg – ppm çıktı.
Ürünlere ‘potansiyel risk’ koduyla el kondu.
14 Şubat: Armutlar
Türkiye’den Almanya’ya gönderilen armutlarda iki çeşit pestisit tespit edildi. Bunlardan bir phosmet diğeriyse methoxyfenozide.
Phosmet’te izin verilen limit 0,005 mg/kg – ppm. Analiz sonuçlarında saptanan miktarsa 0,028 mg/kg – ppm. Yani yaklaşık 5,6 katı.
Methoxyfenozide’yse izin verilen limit 0,010 mg/kg – ppm. Tespit edilense 0,095 mg/kg – ppm. Yani 9,5 katı.
Ürünler ‘tehlikeli’ koduyla piyasadan geri çağrıldı. Alman yetkililer, çocukların bu tarım zehrine yüksek dozda maruz kalmasının tehlikeli olacağına işaret etti.
Phosmet insan sağlığına zararları nedeniyle 2022’de Avrupa’da yasaklandı. Tarım ve Orman Bakanlığı’nın sayfasındaysa ruhsatlı olarak görünüyor.
17 Şubat: Asma yapraklar
Almanlar, Türkiye’den aldığı salamura asma yapraklarında sekiz çeşit pestisit tespit etti.
Tespit edilen pestisitler ve miktarları şöyle:
| Pestisit Türü | İzin verilen limit | Saptanan miktar |
| Asetamiprid | 0,01 mg/kg – ppm | 0,76 mg/kg – ppm |
| Cymoxanil | 0,01 mg/kg – ppm | 0,055 mg/kg – ppm |
| Difenoconazole | 0,05 mg/kg – ppm | 0,26 mg/kg – ppm |
| Dimethomorph | 0,01 mg/kg – ppm | 4,2 mg/kg – ppm |
| Penconazole | 0,01 mg/kg – ppm | 0,046 mg/kg – ppm |
| Proquinazid | 0,01 mg/kg – ppm | 0,033 mg/kg – ppm |
| Pyriofenone | 0,01 mg/kg – ppm | 0,88 mg/kg – ppm |
| Tebuconazole | 0,02 mg/kg – ppm | 0,029 mg/kg – ppm |
Yani izin verilen limitin;
- 76 katı Asetamiprid
- 5,5 katı Cymoxanil
- 5,2 katı Difenoconazole
- 420 katı Dimethomorph
- 4,6 katı Penconazole
- 3,3 katı Proquinazid
- 88 katı Pyriofenone
- 1,45 katı Tebuconazole
tespit edildi.
Bir üründe birden fazla pestisit kullanılması ‘petisit kokteyli’ olarak tanımlanıyor. Asma yapraklara ‘tehlikeli’ koduyla el kondu.
Pestisitin zararları
Pestisitler, insanlarda kısırlık, hormonal sistemde ve sinir sisteminde bozukluklar ve kanser gibi sağlık sorunlarına yol açabiliyor.
Pek çok kişi gıda ve su yoluyla bu zehirlere maruz kalıyor, ancak özellikle tarım işçileri gibi doğrudan pestisitlerle çalışanlar ve bunların uygulandığı bölgede bulunan kişiler özellikle büyük risk altında.
18 Şubat: Tatlı biberler, baharat karışımı
Bulgaristan, Türkiye’den gönderilen tatlı biberlerde formetanate tespit etti. Bu bir pestisit. İzin verilen limit 0,01 mg/kg – ppm. Analiz sonuçlarıysa 0,287+/-0,144 mg/kg – ppm. Yani 28,7 katı.
Biberler ‘tehlikeli’ koduyla imha edildi.
Baharat karışımı
Hollanda Türkiye’den aldığı baharat karışımında etikette belirtilmemiş gluten tespit etti. Tavuk için olan bu baharat karışımının alerjen olduğu belirtildi. ‘Tehlikeli’ koduya piyasadan geri çekildi.
19 Şubat: Bisküvi
Litvanya, Türkiye’den aldığı bisküvilerde aşırı seviyede akrilamid tespit etti. İzin verilen limit 350 µg/kg – ppb. Saptanan miktarsa 941 ± 161,9 µg/kg – ppb. Yaklaşık 3 katı.
Bisküvilerin satışı ‘tehlikeli’ koduyla yasaklandı.
Akrilamidin zararları
Uluslararası Kanser Araştırma Merkezi, akrilamidi muhtemel kanserojen olarak tanımladı. Sinir sisteminden üreme sistemine kadar zarar verebiliyor. Merkezi sinir sisteminde fonksiyon bozukluğuna neden olabilir. Duygu durum ve hafızada değişimler, halisünasyonlar ve çarpıntı yapabilir. Kas koordinasyon bozukluğu, duyu kaybına neden olabilir.
20 Şubat: Kuru incir, susam tohumları, bitki çayı
Almanya, Türkiye’den aldığı kuru incirlerde Aflatoksin B1 tespit etti. İzin verilen limit 6 µg/kg – ppb. Saptanansa 11,5 ± 4,6 µg/kg – ppb. Yaklaşık 2 katı.
Alman yetkililer incirleri ‘tehlikeli’ koduyla sınırdan reddetti.
Bir başka ret de Bulgaristan’dan geldi. Türkiye’den aldığı kuru incirlerde Aflatoksin B1 tespit edilen yetkililer ürünleri ‘tehlikeli’ kodu vererek almadı.
Tarım ve Orman Bakanlığı sitesinde şu tanım yer alıyor: “Aflatoksinler, kuvvetli zehir ve kanserojen maddelerdir. En zehir etkili olanı hem kanser hem de gen yapısını değiştirebilen Aflatoksin B1’dir.”
Bakanlık sitesinden ayrıca, ‘tüketicilerin korunması için ithalat, ihracat ve rutin kontroller esnasında numuneler alındığını ve bakanlığa bağlı laboratuvarlarda analiz edildiğini’ belirtiyor: “Zararlı olabilecek miktarda aflatoksin içeren gıda ve yemler tüketime sunulmaz.”
Susam tohumları
Türkiye’den Almanya’ya gönderilen susam tohumlarında salmonella tespit edildi. Yetkililer ‘tehlikeli’ koduyla ürünleri reddetti.
Salmonella nedir?
Sağlık Bakanlığı’nın açıklamasına göre Salmonella enfeksiyonu (salmonelloz), bağırsak yolunu etkileyen bakteriyel bir hastalık. Salmonella bakterileri tipik olarak hayvan ve insan bağırsaklarında yaşar ve dışkı yoluyla atılır. İnsanlara en sık su veya yiyeceklerle bulaşır.
Salmonella bakterisinin vücuda alınmasından yaklaşık 12-72 saat sonra ishal, ateş, bulantı, kusma ve karın krampları şeklinde hastalık belirtileri ortaya çıkar. Hastalık genellikle dört-yedi gün sürer ve çoğu kişi tedavi olmadan iyileşir.
Bazı kişilerde, ishal hastanın hastaneye yatmasını gerektirecek kadar şiddetli olabilir. Yaşlılar, bebekler ve bağışıklık sistemi yetersiz olan kişilerde hastalık daha ciddi seyreder.
Bitki çayı
Almanya Türkiye’den aldığı bitki çayı ekstraktında sibutramin tespit etti. Sibutramin, kilo vermede, verilen kilonun korunmasında ve obezite tedavisinde kullanılan bir ilaç. Almanya sibutramin kullanımına izin vermiyor. Bu ilaç hakkında vatandaşlarını yüksek tansiyon veya kalp ritim bozukluğu gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabileceği konusunda uyarıyor.
RASFF’ın bildiriminde şöyle bir not da düşüldü: “Tüketici ürünü aldıktan sonra ağız kuruluğu, huzursuzluk, iştahsızlık, karın ağrısı ve baş ağrısı gibi çeşitli semptomlardan şikayetçi olmuştur.”
Almanlar ‘tehlikeli’ koduyla ürün hakkında yetkililer bilgilendirdi.
21 Şubat: Taze biber, Dubai çikolatası, fındık ve asma yapraklar
Bulgaristan, Türkiye’den gönderilen taze biberlerde 0.088+/- 0.044 miktarda formetanate tespit etti. Yani izin verilenin yaklaşık 9 katı.
Biberler ‘tehlikeli’ koduyla sınırdan geri gönderildi.
Dubai çikolatası
Almanya, Türkiye’den gönderilen Dubai çikolatalarında etikete yazılmamış alerjen susam tespit etti. Almanlar ürünleri ‘tehlikeli’ koduyla piyasadan geri çağırdı.
Fındık karışımı
Almanlar, Türkiye’den aldığı fındık karışımında etikete yazılmamış gluten saptadı. Bu alerjende izin verilen limit 20 mg/kg – ppm. Analiz sonuçlarıysa 3180 mg/kg – ppm. Yani 150 katı.
Ürünlerin ‘tehlikeli’ olduğuyla ilgili basın açıklaması yapılarak Alman vatandaşlar bilgilendirildi.
Asma yaprak
Almanlar, Türkiye’den aldığı salamura asma yapraklarında yedi çeşit pestisit tespit etti.
| Pestisit türü | İzin verilen limit | Saptanan miktar |
| Difenoconazole | 0,05 mg/kg – ppm | 0,12 mg/kg – ppm |
| Dithiocarbamates | 0,05 mg/kg – ppm | 0,33 +/- 0,17 mg/kg – ppm |
| Lambda-cyhalothrin | 0,01 mg/kg – ppm | 0,072 +/- 0,04 mg/kg – ppm |
| Azoxystrobin | 0,01 mg/kg – ppm | 0,097 +/- 0,048 mg/kg – ppm |
| Boscalid | 0,01 mg/kg – ppm | 0,75 +/- 0,38 mg/kg – ppm |
| Famoxadone | 0,01 mg/kg – ppm | 0,065 +/- 0,033 mg/kg – ppm |
| Flutriafol | 0,01 mg/kg – ppm | 0,036 +/- 0,018 mg/kg – ppm |
Yani izin verilen limitin;
- 2,4 katı Difenoconazole
- 6,6 katı Dithiocarbamates
- 7,2 katı Lambda-cyhalothrin
- 9,7 katı Azoxystrobin
- 75 katı Boscalid
- 6,5 katı Famoxadone
- 3,6 katı Flutriafol
tespit edildi.