AYŞEGÜL KASAP
aysegulkasap@diken.com.tr
@aysegul_kasap
Son bir haftada Türkiye’den Avrupa’ya gönderilen altı ürün ‘zehir’ ve ‘kansorejen’ madde tespiti gerekçesiyle geri gönderildi. Bazıları piyasadan geri çekildi ve imha edildi.
Tarım ve Orman Bakanlığı, 7 Ocak 2025’te yeni yönetmelikle pestisit limitlerinde güncellemeye giderek Avrupa Birliği (AB) standardı getirmişti.
Bakanlık yönetmeliğin yayınladığı tarihten itibaren üç ayda uyum sağlanacağını belirtmişti. O tarihten önce yürürlükteki hükümlere uygun olarak üretilmiş gıdalar içinse “Raf ömrü boyunca piyasada bulunabilir” denmişti.
Buna karşın Avrupa’dan gıda bildirimlerinin ardı arkası kesilmiyor.
7 Şubat: Kuru incir
Avrupa Komisyonu’nun gıdayla ilgili bildirimlerin yapıldığı veri tabanı RASFF’nin duyurduğuna göre İtalya, Türkiye’den aldığı kuru incirlerde Okratoksin A tespit etti. İzin verilen limit 8 µg/kg – ppb. Analiz sonuçlarıysa 27,2±0,6 µg/kg – ppb. Yani 3,4 katı.
Yetkililer incirleri ‘tehlikeli’ koduyla sınırdan geri çevirdi.
Okratoksin A nedir?
Tarım ve Orman Bakanlığı’nın açıklamasına göre Okratoksin A toksik (zehirli) bir madde.
Bu zehirli madde, bağışıklığı baskılayıcılık, böbreklerde fonksiyonel ve yapısal bozukluklar, kanser oluşumu, sinir sistemini bozma gibi insan sağlığı için son derece ciddi yan etkilere sahip bir mikotoksin.
10 Şubat: Antep fıstığı, susam tohumu, kekik
Türkiye’den İtalya’ya gönderilen antep fıstıklarında Aflatoksin B1 tespit edildi. İzin verilen limit 8 µg/kg – ppb, tespit edilen miktarsa 12,9 +- 3 µg/kg – ppb. Güvenli limitin 1,6 katı.
İtalyanlar antep fıstıklarını ‘tehlikeli’ koduyla sınırdan geri çevirdi.
Tarım ve Orman Bakanlığı sitesinde şu tanım yer alıyor: “Aflatoksinler, kuvvetli zehir ve kanserojen maddelerdir. En zehir etkili olanı hem kanser hem de gen yapısını değiştirebilen Aflatoksin B1’dir.”
Bakanlık sitesinden ayrıca, ‘tüketicilerin korunması için ithalat, ihracat ve rutin kontroller esnasında numuneler alındığını ve bakanlığa bağlı laboratuvarlarda analiz edildiğini’ belirtiyor: “Zararlı olabilecek miktarda aflatoksin içeren gıda ve yemler tüketime sunulmaz.”
Susam tohumu
Yunanistan, Türkiye’den alınan susam tohumlarında salmonella saptadı. Ardından ürünleri ‘tehlikeli’ koduyla sınırdan geri çevirdi.
Salmonella nedir?
Sağlık Bakanlığı’nın açıklamasına göre Salmonella enfeksiyonu (salmonelloz), bağırsak yolunu etkileyen bakteriyel bir hastalık. Salmonella bakterileri tipik olarak hayvan ve insan bağırsaklarında yaşar ve dışkı yoluyla atılır. İnsanlara en sık su veya yiyeceklerle bulaşır.
Salmonella bakterisinin vücuda alınmasından yaklaşık 12-72 saat sonra ishal, ateş, bulantı, kusma ve karın krampları şeklinde hastalık belirtileri ortaya çıkar. Hastalık genellikle dört-yedi gün sürer ve çoğu kişi tedavi olmadan iyileşir.
Bazı kişilerde, ishal hastanın hastaneye yatmasını gerektirecek kadar şiddetli olabilir. Yaşlılar, bebekler ve bağışıklık sistemi yetersiz olan kişilerde hastalık daha ciddi seyreder.
Kurutulmuş kekik
Belçika, Türkiye’den aldığı kurutulmuş kekiklerde pirolizidin alkaloidleri buldu. İzin verilen limit 1000 µg/kg – ppb, saptanansa 2775 µg/kg – ppb. Yaklaşık 2,7 katı.
Ürünler ‘tehlikeli’ koduyla sınırdan geri gönderildi.
Pirolizidin alkaloidler nedir?
Tarım ve Orman Bakanlığı’nın sayfasında yer alan açıklamaya göre pirolizidin alkaloid (PA) grubu bileşikler bazı bitkiler tarafından sentezlenen toksik etkili sekonder metabolitler. Bu nedenle, PA’ların baharat, çay, bitkisel çay, takviye edici gıda ve bal gibi ürünlerde varlığının tespit edilmesi ve bunlardan kaynaklanan insan sağlığı risklerinin belirlenmesi önemli.
Zararları
Yine bakanlığın sayfasındaki bilgiye göre insanda akut toksik etkiler için hedef organ karaciğer. PA’ya yüksek miktarlarda maruz kalınması sonucunda, hepatomegali, karın bölgesinde inflamasyon ve birçok vakada siroza kadar ilerleyen bir tablo ortaya çıkabilir.
11 Şubat: Domates
Yunanistan, Türkiye’den aldığı domateslerde chlorpyrifos-methyl tespit etti. Bu pestisitin kullanımı 3 Mayıs 2024’te Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından yasaklanmıştı.
İzin verilen limit 0,01 mg/kg – ppm. Saptanansa 0,079 ± 0.040 mg/kg – ppm. Yani 7,9 kat daha fazla tarım zehri bulunmuş.
Domatesler potansiyel tehlikeli denilerek imha edildi.
Chlorpyrifos-methyl özellikle sebzeler, meyveler, tahıllar ve diğer tarım ürünlerinde zararlı böcek ve akarları önlemek amacıyla kullanılan bir kimyasal.
Pestisitler, kanser, dermatit, endokrin, üreme ve nörodavranışsal bozukluklar, astım gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açıyor.
12 Şubat: Kuru incir
İtalya, Türkiye’den gönderilen kuru incirlerde izin verilen limitin 4,9 katı Okratoksin A tespit etti.
‘Potansiyel tehlikeli’ denerek ürünler piyasadan ve tüketicilerden geri çağrıldı.