CANAN COŞKUN
canancoskun@diken.com.tr
@canancoskun
İstanbul’un Beyoğlu belediyesi, Tophane’deki eski Fransız Saint Joseph Yetimhanesi’ni parça parça söküyor. Sultan Abdülaziz tarafından Katolik topluluk Aziz Vincent de Paul’ün Hayırsever Kızları’na verilmiş yapının haziranda serası ve merdiven demirleri söküldü, son olarak da terasının bir kısmı yıkıldı.
İstanbul’un birçok simge yapısının alçı süslemelerinin kartonpiyer kalıp arşivine de ev sahipliği yapan binaya belediyenin talebiyle kayyım atandı. Fransa başkonsolosluğu, işlemin ‘haksız’ olduğu gerekçesiyle sulh hukuk mahkemesinde dava açtı, ancak hukuki süreç belediyeli durduramadı. Mimarlar Odası, yapıya daha fazla zarar vermeden çalışmaların durdurulmasını ve yapının korunması için katılımcı bir süreç yürütülmesini istedi.
Boğazkesen Caddesi’ndeki eski yetimhanenin inşası 1868’e dayanıyor. 1957’ye kadar faal olarak kullanılan bina, tarihi kayıtlara göre Sultan Abdülaziz tarafından Katolik topluluk Aziz Vincent de Paul’un Hayırsever Kızları’na verilmiş.
20’nci yüzyılın ortalarına gelindiğinde Kayserili kartonpiyer ustası Parseh Cezayirliyan’ın atölyesini de barındıran yapı günümüze kadar Yıldız Sarayı, Malta Köşkü, vilayet binası, Beyoğlu Belediye binası, Pera Palas, Emek Sineması, Huber Köşkü, Adile Sultan Sarayı, Sait Halim Paşa Konağı, Fuat Paşa Yalısı, Süreyya Sineması, eski Meclis binası, Eminönü’ndeki İş Bankası Müzesi ve Karaköy’deki eski Holland Bank Müzesi’nin kartonpiyer kalıplarına da ev sahipliği yaptı.
Kartonpiyer arşivinin bugüne kadar taşınmasında Cezayirliyan’ın oğlu Garabet Cezayirliyan, onun yetiştirdiği Kemal Cinbiz ve oğlu Cemal Cinbiz’in emeği var.
Atölyenin malzemelerine el kondu
Yapı, haziranda Beyoğlu belediyesinin zabıta ekipleri ve çevik kuvvet polisleri aracılığıyla tahliye edilmeye çalışıldı. Belediyenin iddiası, Cemal Cinbiz ve ailesinin işlettiği Zanaat Atelye ve kafenin ‘işgalci olduğu’ydu. Baskında kartonpiyer kalıplarının bulunduğu bölüme dokunulmadı, ancak Zanaat Atelye ve kartonpiyer kalıplarının yapıldığı atölyenin tüm malzemelerine el kondu.
Cemal Cinbiz’in verdiği bilgiye göre Zanaat Atelye ve kafe, Fransa başkonsolosluğunun kiracısı. Kiralar da Fransız Lape Hastanesi’ne bağışlanıyor.
Sera söküldü
Bugünlerde yapının kapısından içeri girildiğinde ziyaretçileri üzerinde Beyoğlu Belediyesi Fen İşleri Müdürlüğü Park ve Bahçeler Şefliği’nin ‘Park Yapım Çalışması‘ yazan demir levhası karşılıyor. Cinbiz ailesinin aktardığına göre belediye kısa bir süre önce yetimhane döneminden kalan serayı ve merdiven demirlerini söktü.
Başkonsolosluk dava açtı
Atölye ve kafenin binada işgalci olduğunu savunan Beyoğlu belediyesinin talebiyle defterdarlık tarafından binaya kayyım da atandı. Söz konusu işlemin haksız bir uygulama olduğu gerekçesiyle Fransa başkonsolosluğu tarafından İstanbul 13’üncü Sulh Hukuk Mahkemesi’nde dava açıldı. Hukuki sürecin başlatılması da belediyeyi durdurmadı.
Belediye ekipleri, bu hafta içinde yapıya yönelik müdahalelere devam etti. 23 Aralık’ta arka kapıyı genişleten ekipler, bahçedeki tuğlaları da kırdı. Ekipler, son olarak önceki gün de yapının girişindeki terasın bir kısmını söktü.
Mimarlar Odası’ndan belediyeye çağrı
Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi Yönetim Kurulu Başkanı Esin Köymen’e göre eski yetimhane binası olduğu gibi korunması gereken nitelikli bir kültür varlığı.
Köylen Diken’e şunları anlattı:
“Beyoğlu belediyesinin, yaptığı çalışmalar konusunda kamuoyunu bilgilendirmemesi karşısında kaygılıyız. Çalışmaların hangi koruma kurulu kararına göre yapıldığı, kayyıma devredildiğini bildiğimiz yapıda hukuki süreç devam ederken yapılan işlem için nasıl bir izin alındığı bilinmiyor. Kültür ve Turizm Bakanlığı’na da kamuoyunun bilgilendirilmesi için açık çağrı yaptık. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür Varlıkları Dairesi Başkanlığı’nın da yaşananlardan haberdar olduğunu duyduk, ancak süreç şeffaf bir şekilde yürütülmediği için kamuoyu yapıyla ilgili planın ne olduğunu bilmiyor. Beyoğlu belediyesine çağrımız, daha fazla zarar vermeden çalışmalarını durdurmaları ve bu kültür varlığının korunması için katılımcı bir süreç başlatmasıdır.”