Bilim alanında ilerlemenin olmazsa olmaz koşulu tez yazımının bir piyasaya dönüştüğü ortaya çıktı. Tez yazımı için türüne göre 3 bin lira bile yetebiliyor.
En pahalısı tıp
DW Türkçe’de Tunca Öğreten uzun süredir akademik dünyanın en büyük sorunlarından biri olarak öne çıkan paralı tez yazımı konusunu araştırdı. İnternet ortamındaki akademik forumlarda yapılan kısa bir araştırma yaklaşık 50 büyük ‘tez yazım işletmesi‘nin piyasada faaliyet gösterdiğini ortaya koyuyor.
Tez yazan işletmelerden birini tespit etmek için Google’da bir telefon bulmak yetmiş. Yetkiliye Kadir Has Ünivesitesi’nde ‘yeni medya’ alanında tez hazırlamak istediği senaryosunu ileten Öğreten, “Ben de tez savunma jürisinde yer alan biriyim (doktor unvanlı akademisyon olduğunu söylüyor). Sekiz yıldır bu işi yapıyorum. İstediğiniz tezi 7 bin lira karşılığında yazarız” karşılığını almış.
Başvuranların yüzde 70’i tıp öğrencisi!
Uzmanlık alanlarınının tıp, klinik psikoloji ve işletme olduğunu vurgulayan işletme yetkilisi, ‘müşteri’yi bağlamak için organizasyonlarını şöyle anlatmış: “Hizmet verdiklerimizin yüzde 70’ini tıp öğrencileri oluşturuyor. Bir tez hazırlarken kadromuzdaki cerrahtan da yararlanırız, kulak burun boğaz uzmanından da… Çalıştırdığım akademisyenlere 4 bin 700 ile 7 bin lira arasında maaş ödüyorum. Bu yüzden tıp tezleri bizde 10 bin liradan başlar.”
Yetkili, tıp tezlerinin yazım zorluklarınıysa şöyle dile getirmiş: “Tıp tezi yazmak daha kolaydır zira yoruma açık değildir. ‘Literatür böyle diyor’ der geçeriz. Tıp tezlerini meşakkatli hale getiren şeyse tartışmalardır. Bazı tezlerde yaptığımız tartışmalar 40 sayfa tutabiliyor. Az önce bir tıp tezi gönderdim, sadece tartışmada 235 farklı kaynak kullanmışız.”
‘Hazırladığımız tezler ayakta alkışlanıyor’
Doktor unvanlı bir akademisyen olduğunu belirten aynı yetkilinin ‘sahte müşteri’ Öğreten’i bağlamak için anlattıkları satır başlarıyla şunlar:
-Ayda 20 tez hazırlıyoruz. 30 sayfalık bir tezi bile jüriden geçiririz. Örneğin geçen gün Haliç Üniversitesi’ne teslim ettiğimiz 39 sayfalık bir doktora tezi jüri tarafından çok beğenildi. Alkışlanarak çıktı. “
-Fiyatlandırma okula göre yapılıyor. Üsküdar Üniversitesi’nden gelmiş olduğumuzu söylediğimiz takdirde yedi bin liralık fiyat dörde iniyor. Bunun sebebi Kadir Has’ın, Üsküdar ya da Nişantaşı kadar rahat bir okul olmaması. Bu okullar için hazırlanacak tez daha az vakit alıyor. “
-ODTÜ, Boğaziçi, Sabancı ve Koç gibi üniversitelerin öğrencilerinde en fazla iki ya da üç talep geliyor. Bu üniversiteler için istenen fiyat çok yüksek. Çünkü tezler çok daha titiz hazırlanıyor.
-Fatura kesip vergi veriyorum. İllegal değil (parayla tez yazımı), etik dışı.”
Jüride kabul aşamasında da devreye giriyorlar!
İşletme yetkilisi tezin foyasının anlaşıp anlaşılamayacağı yönündeki kaygının iletilmesi üzerine şöyle bir güvence vermiş: “Ben de jüride bulunuyorum ve genellikle eleştiren taraf rolünü üstleniyorum. Jüride danışman hocanın arkadaşları olur. Biri karşı çıkar, danışman tezi savunur, diğeri de pasta yemek için oradadır.”
150 milyon liralık pazar
Öğreten’in görüştüğü tez yazım şirketi yetkilileri, 3 bin ile 20 bin lira arasındaki ücretlerle ayda ortalama 20 tez hazırladıklarını söylemiş. Bu da piyasanın yılda yaklaşık 150 milyon liralık bir hacme ulaştığını gösteriyor.
Tezi yazdıktan sonra tehditle para sızdırıyorlar
Öğreten’in telefonla arayarak bilgi aldığı başka bir tez yazım işletmesi de piyasadaki dolandırıcılık vakalarına dikkat çekmiş. Güvenilir ve köklü bir işletme olduklarına vurgu yapan yetkilinin sözleri şöyle: “Para alır öğrencinin tezini yazarlar. Tez geçtiğindeyse öğrenciyi arayıp hocasına söylemekle tehdit ederler ve daha fazla para koparmaya çalışırlar.”
Üniversite yönetimi: Kanıtlamalı
Para karşılığı tez hazırlayan işletme yetkilisinin iddialarıyla ilgili Öğreten’in görüşlerine başvurduğu Üsküdar Üniversitesi Yardımcı Rektörü Prof. Sevil Atasoy, tezler üzerinde titizlikle çalıştıklarını belirterek “İddia sahibi, bizim üniversitemiz için hazırlanmış bir tezi göstererek bunu kanıtlamalı” demiş.
Tez satın almanın cezai yaptırımı yok
Türkiye’de parayla tez yazımının herhangi bir cezai yaptırımı yok; tez yazan işletmeler ‘tez ve eğitim danışmanlığı’ adı altında faaliyet gösteriyor. Yazılan tez karşılığında alınan ücret için ‘büro-yazım işleri’ adı altında fatura kesiliyor.
Sorunun üniversite ayağındaysa tezin farklı birine yazdırıldığı anlaşılırsa öğrenciye uzaklaştırma cezası vermek ve çalışmasını yenilemesini talep etmekle yetiniliyor. Ancak üniversite kadrosunda yer alan akademisyenler için yaptırımlar daha ağır. Aralık 2016’da Yükseköğrenim Kurulu’nun (YÖK) önerisiyle çıkarılan 6764 sayılı kanuna göre parayla tez yazdırmak suç sayılıyor. YÖK, parayla tez yazımını intihal olarak değerlendiriyor ve parayla tez yazdırdığı tespit edilen akademisyenler kanun uyarınca bir daha atanmamak üzere meslekten ihraç ediliyor.
‘Yükseköğretim bakanlığı’ kurulması şart’
Öğretim Elemanları Sendikası (ÖGESEN) Başkanı Dr. Vahdet Özkoçak, ortaya çıkan durumu 2005 sonrası kurulan bazı üniversitelerde alan açmanın kolaylaşmasına bağlıyor ve az sayıda deneyimli akademisyen, doçent ya da profesör bulunduğundan tez danışmanlığı sisteminin iyi işlemediğine dikkat çekiyor.
Sorunun çözümü için ‘yükseköğretim bakanlığı’ kurulması gerektiğini belirten Özkoçak “Gerekirse farklı üniversitelerden 10 hocalık jüri kurulmalı. Bu özellikle de doktora için çok önemli” diyor.