SEMİN SEZERER
Meclis’te HSYK kavgası. Foto: DHA
Hükümetin 17 Aralık yolsuzluk operasyonunun ardından gündeme getirdiği Hâkim ve Savcılar Üst Kurulu (HSYK) düzenlemesi, devletin ‘tasdik makamı’ Cumhurbaşkanı Abdullah Gül tarafından onaylandı.
Peki, Gülen Cemaati ile AKP hükümeti arasındaki kavgada önemli yer tutan HSYK nasıl bir kurum? Neden hakkında bu kadar fırtına koparılıyor? AKP’nin yaptığı değişiklikler ne anlama geliyor?
1. HSYK nedir?
Hâkim ve savcıların en üst idari kurulu. ‘Bağımsız, tarafsız ve adil yargının teminatı’ olarak 13 Mayıs 1981 tarihinde kuruldu.
2. Ne gibi yetkileri ve görevleri var?
Adli ve idari hâkim ve savcıların kaderi HSYK’nın elinde. Mesleğe kabul etme, atama, nakletme, geçici yetki verme, yükselme ve birinci sınıfa ayrıma, kadro dağıtma, meslekte kalmaları uygun görülmeyenler hakkında karar verme, disiplin cezası verme veya görevden uzaklaştırma gibi tüm işlemleri HSYK yapıyor.
En kritik görevi Yargıtay ve Danıştay’a üye seçmek. Yani yüksek yargının iki önemli mahkemesini HSYK şekillendiriyor.
3 – 2010 referandumuyla kurumun yapısı nasıl değiştirildi?
12 Eylül referandumunun ardından 11 Aralık 2010 tarihinde yürürlüğe giren düzenlemeyle HSYK’nın yapısı AKP’nin önerdiği şekilde değiştirildi.
Üye sayısı yediden 22’ye çıkarıldı, bu yeni yapıda 10 üyeyi hâkim ve savcıların kendileri belirlemeye başladı.
(Değişikliği tablo halinde görebilmek için )
Genel Kurul ve üç daire (1., 2., 3. Daire) şeklinde çalışması benimsendi. Anayasa değişikliğinden önce ayrı bir bütçesi olmayan ve sekreterya hizmetleri Adalet Bakanlığı tarafından yerine getirilen HSYK, kendi sekreteryasına kavuştu.
Meslekten çıkarma kararlarına karşı yargı yolu açıldı. Hâkim ve savcıların denetlenmesinden sorumlu Teftiş Kurulu, HSYK’ya bağlandı.
Referandumun en tartışılan maddelerinden biriydi HSYK. Yargıyı siyasal iktidara daha çok bağlayacağı (üyelerin çoğu yasama ve yürütme tarafından belirleniyor), HSYK’nın Adalet Bakanlığı’nın, yani siyasal gücün bir yan kuruluşu durumuna geleceği eleştirilerin başındaydı.
HSKYK’nın başkanı sayılan bakan ve müsteşar Kurul’dan çıkarılmadığı gibi, yetkileri artırılıyor, bu yapının da iktidarların tüm davalara müdahale etmesinin yolunu açacağı iddia ediliyordu. Nitekim, yeni HSYK seçimlerinde ‘bakanlık listesi’ olduğu gibi seçilmişti.