Antalya’da uzun yıllardır yunus ve fok gösterilerinin yapıldığı Waterhill Park’ta (Aqualand Dolphinland), iki haftada bir yunus, bir de fokun ölmesiyle parklardaki ölümler ve hayvan hakları ihlalleri tekrar gündeme geldi.
Tesiste tutulan şişe burunlu yunusun ölümü, 29 Ağustos’ta Muratpaşa Tarım ve Orman İlçe Müdürlüğü ile Antalya Büyükşehir Belediyesi Hayvanat Bahçesi Müdürlüğü’ne bildirildi.
Nekropsi (ölümden sonra inceleme) yapılmayan yunusun çok zayıf olduğu tespit edildi.
Aynı tesis, 14 Eylül’de iki yaşındaki bir fok ölümünü aynı birimlere iletti. Tutanakta fokun ölüm nedeninin ‘viral-bakteriyel’ olduğu, bu nedenle hayvanın ‘iştahsızlık ve durgunluk gösterdiği’ belirtildi. Bir fokun ortalama yaşam süresi 25 yıl.
Deniz memelilerinin çeşitli gösterilere zorlandığı parklarda deniz memelilerinin ölüm oranı bir hayli yüksek olmakla beraber en iyi ihtimalle yaşam süreleri yarıya iniyor. Bundan dolayı çoğu park esaret altında ölen yunusların yerini sık sık doğada yakalananlarla değiştiriyor.
‘Bakanlık göz yumuyor’
Hayvan hakları savunucularının aktardığına göre parklarda yunuslara uzman veterinerlerce nekropsi uygulanmadığı gibi ‘hukuksuz durumlar için işbirliği kurulan’ veterinerler var.
Yunuslara Özgürlük Platformu, Twitter’dan hayvanların ölüm haberini paylaşarak Tarım ve Orman Bakanlığı’na nekropsi raporunun neden yazılmadığını sordu: “Marmaris’te beş yunusun ölümü geçiştirildi, tesis sahiplerine yaptırım uygulanmadı, hayvanlar koruma altına alınmadı. Ölümler devam ediyor!
2010’dan beri @tctarim yunus ve fok ölümlerini geçiştirerek hayvan hapishanelerine cüzi/göstermelik para cezaları dışında yaptırım uygulamamış, belgeleriyle kanıtladığımız, yasadışı esaret altında yunus üretimine dahi göz yummuş, esaret merkezlerine 10 yıl daha izin vermiştir.”
Ölen yunusların yerine yenileri mi getiriliyor?
Türkiye’de, Antalya’da dört, İstanbul’da iki, Muğla ve Aydın’da birer olmak üzere sekiz yunus parkı var. Türkiye, bu sayıyla Avrupa’da en çok yunus parkı bulunan ülke.
AKP’nin önergesiyle 9 Temmuz 2021’de yasalaşan Hayvanları Koruma Kanunu’nda değişiklik mevcut parkların 10 yıl daha açık kalmasını öngörüyor. Teklifle yasaklanan tek şey yeni yunus parklarının kurulması ve mevcut işletmelerin kapasite artırımına gitmesi ya da eksilen hayvanların yerine yenilerinin getirmesi.
Ama Yunuslara Özgürlük Platformu’ndan Öykü Yağcı’nın aktardığına göre durum göründüğü gibi değil.
Geçtiğimiz sene Diken’e konuşan Yağcı, Tarım ve Orman Bakanlığı’nın hayvan sayısı ve türlerini denetlemediğini ve yeni yunusların getirilip getirilmediğinin de kontrol edilmediğini söylemişti.
‘Hiçbirine cevap yok, çünkü denetlemiyorlar‘
Yunuslara Özgürlük Platformu’nun 2005-2017 arasında topladığı CITES (Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslararası Ticaret Konvansiyonu) verilerine göre 75 yunus ithal edilirken park sahiplerinin yasa komisyondayken Meclis’le paylaştığı toplam yunus sayısı 50. Yani 25 yunus açıkta.
Yağcı, şunları söylemişti: “Hayvan sayısını denetleyecek hiçbir şey uygulanmıyor. Biz yıllardır yunusların ve diğer hayvanların canlı canlı Türkiye’ye girdiği ithalat-ihracat belgelerini istiyoruz ve diyoruz ki ‘Türkiye’de kaç tane yunus esaret altında’, ‘Hangi parklarda kaç tane yunus vardır’, ‘Yunuslar dışında hangi deniz memelileri var?’ Hiçbirine cevap yok, çünkü denetlemiyorlar. Denetleseler bile ihlalleri ortaya çıkaracak kapsamlı bir denetleme olmuyor.”