CANAN COŞKUN
canancoskun2@gmail.com
@canancoskun
Diyanet’e tahsis edildikten sonra ‘mescit, yurt, sergi salonu ve katlı otopark’ yapımı için yıkılan tarihi Bomonti Bira Fabrikası’nın depoları ile ilgili davada İstanbul 12’nci İdare Mahkemesi işlemin iptaline karar verdi.
Yıkımın önünü açan İstanbul 2 Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun kararlarını da iptal eden mahkeme, fabrikanın depolarının söz konusu işlem için tahsis edilmesinin diğer yapıların özgün karakterleriyle uyumlu olmadığını vurguladı. Yargı sürecinin devam etmesine karşın depolar geçen yıl temmuz ayında yıkılmıştı.
TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi’nin tahsis işleminin ve yıkımın önünü açan İstanbul 2 Numaralı Kültür Varlıklarını Korumu Bölge Kurulu’nun kararlarının iptali istemiyle açtığı davaları İstanbul 12’nci İdare Mahkemesi karara bağladı. Mahkeme, söz konusu fabrikanın 19’uncu yüzyılda ilk yapılaşmasının başladığını, Cumhuriyet döneminde 20’nci yüzyılın ilk yarısına kadar devam eden büyük bir kompleksin parçası olduğunu hatırlattı.
‘Korunması gerekir’
Fabrikanın kültür varlığı olarak tescillendiği, sahip olduğu hatıra, özgünlük ve nadirlik gibi değerler yönünden korunması gerektiği belirtildi. Fabrikanın ‘cami yaptırılmak üzere’ tahsisine ilişkin işlemin yapıların özgün karakterleriyle uyumlu olmadığını kaydeden mahkeme, farklı bir yapılaşmaya yol açacak olması nedeniyle tahsis işleminin hkuka uygun olmadığını ifade etti.
Kurul kararları da iptal
Aynı mahkeme, Bomonti Bira Fabrikası’nın depolarının yıkımına ilişkin İstanbul 2 Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun kararlarını da iptal etti. Mahkeme, ‘tüm unsurlarıyla ayakta olan bir yapının bir raporla restorasyon da yapılacakken tamamen yıktırılarak yapıların özgün karakterlerini korumayan farklı bir yapılaşmaya yol açacak olması’ nedeniyle kararları iptal etti.
Ne olmuştu?
1890 yılında İstanbul’un Feriköy Mahallesi’nde kurulan Bomonti Bira Fabrikası ve binaları, 1998 yılında İstanbul 1 No’lu Koruma Kurulu tarafından ‘korunması gereken kültür varlığı’ statüsüne alınarak tescil edilmişti.
Tarihi Bomonti Bira Fabrikası’nın parçası olan eski malt binası, eski silo, eski arpa temizleme binası ve eski kazan dairesinin tahsis işlemi 10 Haziran 2013 tarihli ve 1355 sayılı başbakanlık kararıyla yapılmıştı.
Mescit, yurt, sergi salonu ve katlı otopark yapımı için Diyanet’e tahsis edilen Tarihi Bomonti Bira Fabrikası’nın depo binaları, İstanbul 2 No’lu Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun söküm izni ve Temmuz 2020’de Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından düzenlenen yıkım ruhsatı ile yerle bir edildi.
Söz konusu projenin mimarı ise Halil Onur’du. Onur bundan önce de Topçu Kışlası ve yıkılan Emek Sineması’nın içinde bulunduğu Cercle d’Orient binasının proje mimarıydı.