ŞULE TÜRKER
suleturker34@gmail.com
Dinlenmek için ya da zorunluluktan uzandığınızda yapabileceğiniz kaç şey aklınıza gelir? Kitap okumak, uyumak, televizyon seyretmek dışında!
Zorunluluktan veya yapabilecek bir şey bulamadığı için uzananların çoğu zaman can sıkıntısı yaşadığı malum. İşte tam da bu yüzden Nina Fröhlich ‘Uzanırken Yapabileceğiniz 100 Şey’ adlı kitabı hazırlamış.
Fröhlich, kitabın çıkış noktasını şöyle anlatıyor:
“Hamileliğinin 15. haftasından itibaren uzanmak zorunda kalan bir arkadaşım, ‘Sadece kendi isteğinle uzanıyorsan sıkıcı değildir’ dedi. ‘İnsan yatmak zorunda kalıyorsa…’ derken sesi titremeye başlamıştı bile, ‘… o zaman ölümcül derecede sıkıcı oluyor. Önümüzdeki haftalarda ne yapacağımı bilmiyorum. Yatarken okumak, televizyon seyretmek ve uyumak dışında bir şey yapamazsın ki.’ Acıma ve inatçılık karışımı bir tavırla, ‘Bu doğru değil. Sana hemen insanın uzanarak yapabileceği 100 şey sayabilirim’ dedim. Arkadaşım uzandığı yerden ellerini beline dayayarak ‘Başla bakalım o zaman’ dedi ve beklenti dolu bakışlarla bana bakmaya başladı. ‘Şey’ dedim ve baş parmağımı havaya kaldırdım; uyumak. İşaret parmağımı yukarı kaldırdım; televizyon seyretmek. Orta parmağımı da diğerlerine ekledim; okumak. ‘Senin için bir liste hazırlayacağım. Sana her şeyi yazarım’ diye söz verdim. Bir an için kilitlendim ama içimde bir yerlerde çok daha fazlası olduğunu biliyordum. İnsanın yatarak yapabileceği en az 100 şey vardı. Aylarca uzanmak zorunda kalan arkadaşım daha ikinci günde, en az bir hafta içinde gözleri açık yukarı bakarken tavanın tepesine çöküp onu öldüreceğinden emin olmuştu!
Bir hafta sonra zafer kazanmış bir ifadeyle yanına gittiğimde neredeyse minnettarlıktan ağlayacaktı. ‘Bununla hayatımı kurtardın’ dedi… Tabii ya, hangi okur okuyacak bir şeye yatan bir okurdan daha çok sevinebilirdi ki?”
Fröhlich, yatarken yapılabilecekler listesini, ‘Mutlu uzanmak’, ‘Etkili uzanmak’, ‘Sanatsal uzanmak’, ‘Tedavi edici uzanmak’ ve ‘Oyalanmak için uzanmak’ başlıkları altında toplamış.
Kitabın sonunda ‘Yatma tipi testi’ var. Okuyucu önce bu testi yaparak yatma tipini öğrenip ardından o başlık altında sıralanan aktivitelere bakabiliyor. Ama siz hepsini öğrenmek isterseniz, o zaman kitabı baştan sonra doğru okuyabilirsiniz.
Bazıları tuhaf, anlamsız, “Yok artık!” dedirtecek aktiviteler olsa da pandemi günlerinde, özellikle de sokak kısıtlamasının yaşandığı hafta sonları için bazıları ilham verici olabilir!
Fröhlich’in, ‘Tüm uzanmak isteyenler, uzanabilenler, uzanmak zorunda olanlar, uzanacaklar için’ dediği kitabından bazı bölümler şöyle:
Mutlu uzanmak – Duvara vurmak
Yatak ya da kanepe çoğunlukla duvara dayalı durduğundan, uzanırken duvara vurmak olasılığı ortaya çıkıyor. Bazen insan bunu yapmak zorunda kalıyor bazen ise yapmak istiyor. Komşu Pazar günü öğlen saatinde duvara matkapla 72 tane resim asacak kadar delik deliyorsa, bu insanı sinirlendirir. Bu nedenle duvara vurmak zorunda kalmak duvara vurmak istemekten çok farklıdır.
Birden aklıma mutfakta uttuğum çayım gelir ve arkasında oturma odamızın bulunduğu duvara vurarak çayımın getirilmesini isteyebilirim. Bazen de yapacak bir şey bulamadığımdan arkasında erkek arkadaşımın durduğu duvara vurarak, onun merak etmesini sağlamaya çalışabilirim. Bu tür vurmaya ‘tıklama’ denir ve hemen ardından erkek arkadaşım ortaya çıkan ve “Ne var?” diye sorar.
Duvara vurmanın Eskimoların dilinde kar türlerine verilen isimler kadar çok yöntemi vardır. Yakınma vuruşu, uyarı vuruşu, seni seviyorum vuruşu, tehdit vuruşu, anlamsız vuruş, kutlama vuruşu ve bunun gibi pek çokları. Henüz bir buçuk odalı evimizde yalnız yaşarken haberleşme vuruşumu iyice geliştirmiştim. Komşum saat 23.30’da duvara enerjik bir şekilde vuruşumu anlıyordu. Anlamı şuydu; Yattım ve uyumaya çalışıyorum. Lütfen sen de yat çünkü bu saatten sonra yaptığın her şey fazla gürültülü. Aslında vuruşumdan sonra da sifonun sesini, gıcırdayan yer döşemelerini ya da telefonun sesini duyuyordum ama eminim vuruşum olmasa komşu daireden gelen ses bu kadarla kalmazdı!
Yattığın yerden duvarlara vurmak bazen pratik olduğu kadar da gerekli.
Mutlu uzanarak yapılabilecekler
Okul arkadaşlarını Google’da aramak/Astro TV izlemek/Başka bir hayat hakkında hayaller kurmak/Göbekte davul çalmak/Şişme yatak yarışı/Elbe Nehri’nde yatar bisiklet kullanmak/Gece yarısından sonra sms göndermek/Satranç oynamak/İnsanlara emirler vermek/Komşuları dinlemek/Bisküvi yemek/Softgarage kazanmak/ Pipetle viski içmek/ Şezlongda alışveriş yapmak/ Duvara vurmak/Budala kitabını okumak/Georg Kreisler-Gerhard Gundermann ve Rio Reiser’i yeniden keşfetmek/Facebook’tan arkadaş silmek/’Önce kim’ oynamak/ Solaryumda cildine zarar vermek.
Etkili uzanmak – Para kazanmak
Uzanırken para kazanmak denildiğinde insanın aklına hemen fahişeler geliyor ama aslında insan uyku laboratuvarlarında denek olarak da sadece uzanıyor. Orada tıbbi ve özellikle de psikolojik araştırmalar için sürekli olarak denekler aranır. Yatmak ve uykuda para kazanmak iyi olmaz mıydı? Uyku laboratuarında denek olarak zengin olmak mümkün olmayabilir, tabii doktor kontrolünde aylarca denek olarak yatacaksanız o ayrı! Spiegel TV programında izlediğim iki adam uzun bir süre bunu yapmış ve yattıkları süre boyunca kemikleri, kasları ve dolaşım sistemleri doktorlar tarafından incelenmişti. İkisi de bu çabalarının karşılığını tatmin edici bir şekilde almıştı. Eğer yapacak daha iyi bir işiniz yoksa ve aklınızdan bir süre uzanmayı geçirdiyseniz o zaman neden bir uyku laboratuvarında para için uzanmayasınız?
Etkili uzanarak yapılabilecekler
Mutluluğu bulmak/Ağır koltuğun fotoğrafını çekmek ve internetten satışa sunmak/Kazalardan ve tehlikelerden kaçınmak/Bir solucanı izlemek/En yakın arkadaşına kullanılmış araba alırken yardımcı olmak/Sosyal medyadaki profil resmini değiştirmek için karın üstünde melek figürü çizmek/Ürünleri test etmek/Biriyle atışmak ya da barışmak/Abonelikleri iptal etmek/Etli yahni yapmak/6×8’in sonucunu ezberlemek/Protesto etmek/Ayrıntılı vücut bakımı yapmak/Hukuki metinleri okumak/Bağış yapmak/Ornitolog olmak/Kendi cenaze törenini ya da bir aile partisini organize etmek/Tabut denemek/Pusuda beklemek/Para kazanmak/Uzaktan kumandayı tamir etmek.
Sanatsal uzanmak – Parmak oyunları oynamak
Tiyatroya gideceğin bir akşam migreni tutan bir partner ya da isteksizlik nedeniyle suya düştüyse o zaman insan kendisi sahnenin yıldızı olabilir. Bunun için partnerin yanına uzanıp parmakları çocuklukta çok sevilen oyunlardaki gibi havaya kaldırmak yeterli olur. Burada Heidegger’den alıntı yapıyorum; İnsan geleneksel olanın geride bıraktığı bir şey olduğunu düşünür ama aslında bu hala karşımıza çıkar.
Ben de parmak oyunlarının bir Rönesans yaşayacağını düşünüyorum. İnsanların bu basit eğlenceyi arayacakları zamanlar gelecek. Bağırış çağırıştan, abartılı sahne dekorlarından ve multimedya kargaşasından bıkacaklar. Parmak oyunları çekici, ritmik ve esprilidir, aynı zamanda kişisel yoruma çok açıktır.
Kendi yönetmeniniz olun ve aynı zamanda oyundaki tüm rolleri de kendiniz oynayın. Sizi izleyenler oyuncuların parmaklarınızdan başka bir şey olmadığı duygusunu üzerlerinden atamıyorlarsa, tiyatronuzda ışığa yer verin. Ellerinizi havaya kaldırıp gölge oyuncusu olun.
Ben sadece başparmaklarımı birleştirip diğer parmaklarımla kanat çırparak güvercin yapabiliyorum, bir de bağıran kurt köpeği. Elinizi yukarı kaldırın, başparmağınızla ortadaki iki parmağınızı birleştirin. Ne yazık ki benim gölge oyunlarım oldukça sınırlı. Güvercin bir yerde oturuyor, kurt köpeği gelip havlıyor, güvercin uçup gidiyor. Bazen arkadaş oluyorlar, bazen tartışıyorlar, birbirlerini arıyorlar.
Parmakla gölge tiyatrosu yapma fikrinden hoşlanmayanlar belki de hasta jimnastiği seçeneğinden hoşlanabilir: Her bir parmağınıza numara verin. Mesela; Başparmak 3, ortaparmak 6, işaretparmağı 1 numara gibi. Sonra emir verin. Hangi parmak diğerinin üstüne binmeli? 6 numara, 1’in üstüne. Sonra biraz hızlanın: 3 numara 4’ün üstüne, 2 numara 5’in üstüne gibi.
Şimdi perdeyi açın, bol şans.
Sanatsal uzanarak yapılabilecekler
Ölü taklidi yapmak/Bulaşık bezine asma motifi işlemek/Büyükannelerin dönemindeki gibi doğum yapmak/Parmak oyunları oynamak/Sörf yaparken başarısız olmak/Hayvana dönüşmek/Tayland’da kafana düşen Hindistan cevizi ile beyin sarsıntısı geçirmek ya da buna şahit olmak/Blok flüt öğrenmek/Senkronize şekilde bacaklarını ve kollarını kaldırmak/Erotik fotoğraflar çekmek (çektirmek)/Figüran rolünü üstlenmek/İnternet fenomeni olmak/Uzanmak üzerine bir kitap yazmak/Balondan figürler yapmak/Kendini Marlene gibi hissetmek/Kandırma manevrası yapmak/Kazıklanmak/Plajda konumunu ayarlayıp insanları izlemek.
Tedavi edici uzanmak- Zayıflamak
Yatmanın insanı şişmanlattığı düşünen herkese ‘Uykuda Zayıflamak’ kitabını öneriyorum. Her şeyde olduğu gibi yatarken de doğru şeyleri yapmak önemlidir.
Uykuda Zayıflamak…
Kitabın adını ne kadar tekrarlasam az. Çok seviyorum ama henüz okuyamadım. Kitapta akşam karbonhidrat yememek gerektiği ve bu yapıldığında kiloların uykuda eridiği yazıyormuş. Karbonhidratlı yiyecekler pankreasın daha fazla insülin salgılamasına neden oluyormuş, bu da yağ yakmayı bloke etmekle kalmayıp insan vücudunu yağ depolamaya teşvik ediyormuş. Akşamları karbonhidrat alınmazsa yenileme metabolizması rahatça işini yapıp yağ hücrelerini kullanıyormuş. Yaşasın!
Gün içinde bir dilimden fazla pasta, dondurma ve bir paket çikolata yediyseniz akşamları karbonhidrattan uzak durma tavsiyesini dinleyin. Rahatça uzanın ve bırakın bedenin işini yapsın.
Tedavi edici uzanarak yapılabilecekler
Ortada uzanmak/Psikologların kafasını şişirmek/Tedavi olmak/Bilinçaltı ile iletişim kurmak/Fantazileri beyaz duvara yansıtmak/Birine yakınmak/Kendi kendine alıştırma yapmak/Zayıflamak/Kendini stabil şekilde yan konuma getirmek/Cesaret denemeleri yapmak/Hüzne kapılmak/Tüm benleri ABCDE kuralına göre kontrol etmek/Retro oyunlar oynamak/Kendini daha iyi tanımak/Postacıya kapıyı açmamak/Sorunları çözmek/Küvette sınarlarını zorlamak/Hasta basıcılara asılmak/Yatak istirahiyle ağrıları klasik bir şekilde uyuyarak tedavi etmek/Yüzen tankta kapalı yer fobisi yaşamak/Aldığı zamma kızmak/Acıyı başka yere aktarmak.
Oyalanmak için uzanmak- Spontane bir şekilde uzaklara seyahate çıkmak
Seyahat etmeyi sever misiniz? Ben severim. Dünyayı görmekten hoşlanırım ama pek çok defa keşke bu daha az yorucu olsaydı diye düşünmüşümdür. O zaman insan Harz ya da Napoli’ye daha sık spontane yolculuk yapabilir, hatta daha da iyisi Japonya ya da Yeni Zelanda’ya uçabilirdi. Ne de olsa insan dünyayı görmek istiyor.
Böyle anlarda dizüstü bilgisayarımı yatağa aldım ve Google Earth yardımıyla uzaklardaki sokaklarda dolaştım. Bilgisayarımı kapatıp yatağın altına koyup ışığı söndürmeden önce Reykjavik, Roma, Toronto ve Mallorca’ya gitmiştim bile.
Bunun daha da kolay bir yolu olduğunu iş arkadaşım Angela’dan öğrendim. Ofisteki kanepeye uzandığını gördüğümde, “Orada ne yapıyorsun?” diye sordum. Angela, “Tatile gidiyorum” diye cevap verdi. On dakika sonra geri geldiğinde bana son keşfinden bahsetti: Düşünce seyahati. Bunu ona alternatif tıpla ilgilenen doktoru tavsiye etmiş. Angela ilk seyahatlerinin hemen ardından bir oda çeşmesi ve tuz kristali lambası aldığını anlattı.
“Harika” dedi. “Gözlerimi kapatıp su sesinin şelaleden geldiğini düşünüyorsun. Suya atlayıp yunuslarla yüzüyorsun. Göğsüne biraz sedir ağacı yağı sürdüğün için etraf sedir ağacı kokuyor! Bunu mutlaka denemelisin.”
Angela çok ikna ediciydi ve o kadar dinlenmiş görünüyordu ki eve dönerken ben de kendime iki düşünce seyahati CD’si aldım. Bakalım beni nereye götürecekler diye düşündüm ve kendimi hemen tatile çıkmaya hazır hissettim.
Akşam yatağıma yatınca hemen denemek istedim. CD’yi koydum ve yatağıma uzandım. Gözlerimi kapadım. Başından beri aklımda olan soru birkaç CD sonra yeniden aklıma geldi; İnsan neden her zaman şelalelerin olduğu, yunusların yüzdüğü yerlere gitmek zorundadır? Neden her zaman gün batımında kumların üstünde, palmiyelerin altında yatmak zorunda olayım? Dükkanlar oda çeşmesi ve tuz lambası satabilsinler diye mi? Ben oraya gitmek istemiyordum, Havana’ya gitmek istiyordum. Onun için bir gün kanepeye uzandım ve Küba’ya yolculuğa çıktım. Fazlalıkları evde bıraktım. Hafif bir el bagajıyla tüm yolcuların yanından geçip birinci sınıf gişesine gittim. Türbülans olmayan harika bir uçuşun ardından güzelce dinlenmiş olarak Karayipler’e ulaştım. İçimi bir yaşam sevinci kapladı. Google Earth ile gezerken her şey donuk, hareketsizdi. İnsan havaya giremiyordu. Ama insan düşüncelerinde oranın insanlarıyla dans ederken güneşi istediği kadar gökyüzünde tutabiliyor.
Uzanın ve gitmek istediğiniz yere seyahat edin.
Oyalanmak için uzanarak yapılabilecekler
Nesnelerin üzerini sıyırmak/Beklemek/Singapur Havayolları’nda 1. Sınıf uçuşta bir Elton John albümü dinlemek/Siyah noktaları ve ağları izlemek/Saklanmak/Ertelemek/Forumlarda hararetli bir şekilde tartışmalara katılmak/Bir tüyü üfleyerek havaya kaldırmak ve dille yakalamak/Kendi kendine NSA ve çorbaların kıvamı gibi konularda sohbet etmek/Wuthering Heights söylerken Kate Bush gibi olmaya çalışmak/Spontane bir şekilde uzaklara seyahate çıkmak/TKKG Tarzan’ı kendini beğenmişlikte geçmek/Koyunları saymak/Eski hayali melekleri hatırlamak/İş görüşmesi yapmak/Tasnif etmek/İddiaya girmek/Yazıcı ve televizyon kablolarını yazı masasının altında birbirinden ayırmak/Uzanırken yapılabilecek 100 şey daha bulmaya çalışmak.
YATMA TİPLERİ TESTİ
İş yerinde sıkıntı yaşarsam…
… önce balkona çıkarım ve bir sigara ya da kola içerim (0)
… mümkün olduğunca hızlı bir şekilde yatağa yatar ve yorganı başıma çekerim (5)
… işi bırakır ve ayaklarımı yukarı uzatırım (2)
Ziyarete gelirim ve…
… mutfağa oturup bir kahve alırım (1)
… ev sahibini koridorda lafa tutarım (0)
… en sevdiğim yastığın beni beklediği kanepeye uzanırım (4)
Ameliyathaneye götürülürüm ve…
… çok fazla ilaç almış olduğum için başka bir şey yapamadığımdan yatmaya devam ederim (2)
… yatmanın keyfini çıkarımım (4)
… doğrulup birkaç noktayı daha açıklığa kavuşturmamak için kendimi zor tutarım (0)
Masaj salonuna gelirim ve şunu sorarım:
Üstümdekilerin ne kadarını çıkarmama gerekiyor? (0)
Kıyafetlerimi nereye asabilirim? (1)
Nereye uzanabilirim? (2)
Mükemmel bir günde ben…
… maraton koşarım ya da dağa tırmanırım. (0)
… 3 yıldızlı bir restoranda en az beş çeşit yemek yerim (1)
… neresi olursa olsun uzanırım (4)
Seks için ne söylersiniz?
En fazla üç farklı pozisyon olmalı (0)
Alışılmadık bir yerde olması benim için pozisyon sayısından daha önemli (0)
Yatıyor olduğum sürece her şey önemsiz (4)
Hangisi hoşunuza gidiyor?
Dünyanın mutluluğu atların sırtındadır (4)
Elini taşın altına koymak (2)
Bir konuda yanılmak (0)
Üşüttünüz ne yaparsınız?
Burnunuz akıyorsa yürüyüş yapmalısınız, ben öyle yapıyorum (0)
Eğer doktor bana yatak istirahati vermezse bunu ben yaparım (4)
Bir vites geri takarım (1)
En büyük düşmanım:
Tembelliğim (4)
Spor arkadaşım (1)
Uyku (0)
Test bitti bakın bakalım siz hangi tip ‘yatıcı’sınız?
0 ile 3 puan arası: Normal uyku zamanları dışında sizi yatarken gören olursa hemen ambulans ya da polisi çağırması gerekir. Ya bir saldırıya uğramış ya kalp krizi geçirmiş ya da iki bacağınızı da kırmış olmalısınız! Yatmayı ve yatan insanları gereksiz buluyorsunuz. Hayatınızı ayakta durarak geçirmeyi ve işlerinizi bu şekilde halletmeyi seviyorsunuz. Ama belki de sadece bir yanlış anlaşılma var. Şimdiye kadar bunun gibi bir kitap okuyup yatmak konusundaki ön yargılarınızdan kurtulma fırsatı bulamamış da olabilirsiniz. İnsanın yatarken neler başarabileceği konusunda ikna olmak için kendinize bir fırsat verin.
4 ile 8 puan arası: Yat ve bırak yatsınlar. Sizin hayat felsefeniz bu. Gerekli oldukça yatıyorsunuz, hatta bazen gerekli olandan biraz daha uzun süre yatmaya devam ediyorsunuz. Yatarken pek çok şeyin yapılabileceğini tahmin ediyordunuz ve haklıydınız! Biraz cesaret, yattığımız yerde bir şeyler deneyin –yahni hazırlamak ya da bilinçaltınızla iletişim kurmak gibi.- Yatma isteğinize güvenin.
8 puan üzeri: Hiç şüphesiz ki yatmaktan çok hoşlanıyorsunuz. Hatta belki uzun uyuyanların haklarını savunan bir derneğe üye olmayı bile düşünmüş olabilirsiniz. Çok yattığımız için erken uyananlardan biri de olabilirsiniz tabii. Ama ne olursa olsun bizi sürekli olarak uzanırken görmek mümkün. Bu kitaptaki 100 öneriyi hiç sorunsuz uygulayabilirsiniz. Lütfen her gün anti tromboz alıştırmalarını yapmayı unutmayın.