Avrupa Birliği’nin (AB) 2022’de kaldırdığı uçakta cep telefonu yasağı Türkiye ve ABD’de uçak modu kullanma zorunluğuyla devam ediyor. Peki uçakta neden hala uçak modunu kullanmak zorunlu?
Popsci’nin aktardığına göre ABD’de uçağa bindiğinizde ilk karşılaşacağınız uyarılardan biri, telefonunuz dahil elektronik cihazlarınızı uçak moduna almanız gerektiği.
Türkiye’de de durum aynı. Türk Hava Yolları’nın (THY) uçak içi eğlence bilgilendirmesine göre elektronik cihazlarla ilgili talimatlar şöyle:
“Elekromanyetik dalgalarla iletişim sağlayan cep telefonu ve dizüstü bilgisayar gibi cihazlarınızı uçak moduna alarak tüm uçuş boyunca kullanabilirsiniz.
Ancak uçak modu olmayan bu tür cihazlarınızın uçuşun iniş ve kalkış fazlarında kapalı olması gerekmektedir.
Bu kapsamda olmayan elektronik cihazlarınızı uçuşunuzun tüm fazlarında kullanabilirsiniz. Elektronik cihaz kullanımı konusunda kabin ekiplerimizin yönlendirmelerine uymanız gerekmektedir.”
Bu uçak içindeki elektronik cihazlara yönelik talimatların nedeni uzun yıllar boyunca bu cihazların uçak sistemine müdahale edebilmesiydi. Fakat AB, uzun süre devam eden uçaklarda cep telefonu kullanımı yasağını 2022’de kaldırdı.
Uzun yıllar American Airlines’ta pilotluk yapan ve şu anda da bir havayolu şirketinde eğitmenlik yapan Richar Levy, ABD Federal Havacılık Dairesi’nin (FAA) resmi görüşünün cep telefonu sinyallerinin uçak iletişim ve navigasyon sistemine müdahale edebileceği olduğunu söylüyor.
Levy’se modern uçaklarda navigasyon sistemiyle etkileşime girme şansının çok düşük olduğunu belirterek şöyle konuştu:
“Boeing ve Airbus uçaklarında, navigasyon sistemi otomobillerde olduğu gibi GPS’e dayanıyor. Cep telefonlarının bu sistemlere müdahale etme şansının sıfır olduğunu söyleyemem ama sıfıra yakın olduğunu söyleyebilirim.”
ABD neden yasağı kaldırmaya isteksiz?
ABD’li yetkililerin bu yasağı neden kaldırmadığıyla ilgili pek çok yorum olsa da ortak fikirlerden birisi pragmatizm, yani çıkarcılık.
Örneğin Gizmodo, şubatta yayınladığı bir yazıda, uçaklarda uçak modu zorunluluğunun kaldırılmamasının en önemli sebebi olarak ‘uçak içindeki iletişim öfkesi’ olduğunu öne sürdü.
En büyük endişenin uçakta telefonla konuşan yolcuların çıkardığı gürültünün diğer yolcuları rahatsız etmesinden korkulduğu iddia ediliyor.
Eski pilot Levy de bu fikri desteklediğini belirtiyor. Ayrıca Levy’ye göre uçakta telefon kullanımının serbest bırakılması insanların güvenlik talimatlarını ‘dikkatle’ dinlememesine neden olabilir. Bu yüzden de uçak modu zorunluğu hala sürüyor olabilir.
Türkiye’de de uçaklarda uçak modu zorunluluğu devam ediyor fakat siz de bazı uçuşlarda birilerinin telefonunun çaldığını duymuşsunuzdur. Dolayısıyla Türkiye’de de insanların bu zorunluluğu ne kadar mantıklı bulduğu ve uyduğu tartışmalı.
Gelişen teknolojiyle risklerin azalmasına rağmen uçak modu zorunluluğu, özellikle uzun saatler süren uçuşlarda yolcuların canını sıkıyor gibi gözüküyor.
Dahası uçakta SMS atmanın bile belli koşulları var.
THY, “Uçuş sırasında cep telefonumdan kısa mesaj (SMS) gönderebilir miyim?” sorusuna internet sitesinde şöyle yanıt veriyor:
“B777-300ER, B787-9, A350-900 ve bazı A330-300 tipi uçaklarımızda yer alan Aeromobile GSM hizmeti kapsamında mobil internet ve SMS hizmetlerine uluslararası dolaşım (roaming) üzerinden erişebilirsiniz.
Bu hizmet operatörünüz belirlediği tarife üzerinden ücretlendirilir.”