NEVŞİN MENGÜ
@nevsinmengu
Sosyal Demokrasi Vakfı, Türkiye genelinde laiklik algısını, laiklikle ilgili konulara yaklaşımı ve kaygıları incelemiş. Sonuçlar şaşırtmıyor ama çelişkileri ortaya koyuyor.
Ankete katılan seçmenler laikliğin din ve devlet işlerinin birbirinden ayrılması olduğunu düşünüyor. ‘Laiklik dinsizliktir’ diyenler ise çok küçük bir azınlık olarak kalmış. Yıllar içinde muhafazakarların bu konuda duruşunun değiştiğini belki söylemek mümkün.
Siyasal islamın Türkiye’deki iktidarı, laiklik konusunda muhafazakarları yumuşatmış görünüyor. Fakat burada kritik bir nokta var: Seçmen, ‘Laiklik, din ve devlet işlerinin birbirinden ayrılmasıdır’ diyor ama AKP seçmeninin din ve devlet işlerinin iç içe geçmesinden rahatsız olmadığını görüyoruz.
CHP seçmeninin yüzde 61’i laikliğin tehdit altında olduğunu düşünüyor. Yüzde 82 oranında CHP’liler; yüzde 87 oranında HDP’liler devletin işleyişinde laikliğin tehdit altında olduğunu düşünüyor. Yani, ‘Din işleri ve devlet işleri karışmıştır’ diyor. AKP seçmeninin de neredeyse yarısı bu kanıda.
Tüm seçmenler, yargıya dinin karışmadığı konusunda ise hemfikir. Yargının laik olması ise güvenilir olmasına yetmiyor. Yine Sodev’in 2019 Haziran anketinde seçmenin yüzde 41.6’sı ‘Yargıya güvenmem’ ve ‘Hiç güvenmem’ yanıtını vermişti.
Ne var ki AKP seçmeni devlet işlerine dinin karışmış olmasından çok da şikayetçi değil. AKP seçmeninin yüzde 71’i diyanetin devlet işlerinde daha etkili olması gerektiği görüşünde. CHP ve HDP’li seçmen ise diyanetin devlet işlerinde etkin olmasını hiç istemiyor.
Tam bu noktada çelişkiyi gözler önüne seren soruyu SODEV sormuş. Türkiye’den başka hangi ülkede yaşamak isterseniz sorusuna AKP’lilerin yüzde 43’ü Almanya, yüzde 10’u Norveç, yüzde 17’si ABD yanıtını vermiş. CHP’lilerin ise yüzde 32.5 i Norveç’te yaşamak istiyor. MHP’liler de Norveç ve Almanya’yı tercih etmiş. Norveç’te bir tanrıya inanmayanların oranı inananlardan fazla. Norveçlilerin yüzde 39’u Tanrıya inanmazken, yüzde 37’si inandığını söylüyor, gerisi ise agnostiklerden ve daha değişik inanç gruplarından oluşuyor.
Almanya ise Alman İslamı üzerinde çalışmalarını sürdürüyor. Kadın ve erkeklerin beraber namaz kıldığı, daha Avrupalı bir İslam anlayışına devlet destek veriyor. Yani AKP seçmeni Türkiye’de dinin devlet işlerinde etkin olmasından memnun olduğunu söylerken, Türkiye’den başka yaşayacağı ülke tercihi yaparken laik, dinin devlette etkisinin hiç olmadığı ülkeleri tercih ediyor.
Ankete katılanların yüzde 79’u farkı dinden bir komşusu olmasından rahatsızlık duymayacağını söylüyor, ancak seçmenin sadece yüzde 37’si farklı dinden gelin ya da damadı olmasına razı. CHP seçmeninin yüzde 28’i ; HDP seçmeninin yüzde 23’ü, İYİ partili seçmenin yüzde 28’i ‘Çocuğumun başka dinden biriyle evlenmesi beni rahatsız eder’ demiş.
