Türkiye, İran’dan gelen doğalgazda yaşanan kesinti yüzünden büyük bir problemle karşı karşıya. Doğalgaz tedarikinde yaşanan bu sıkıntının yansımalarıysa ilk olarak ağır sanayide kendini gösteriyor. Pek çok sektör temsilcisi, kesintilerin uzaması durumunda çok ciddi ekonomik kayıplar yaşanabileceğini belirtiyor.
Türkiye, İran’ın kesintisi sonrası elindeki gazı daha dengeli dağıtabilmek için öncelikle gaz talebinin en yüksek olduğu sanayi bölgelerinde yüzde 40 kısıtlama kararı almıştı. Ayrıca sanayi kuruluşlarında üç günlük elektrik kesintisi uygulanacağı duyuruldu. Sanayiciler bu durumun planlanan üretim süreçlerini bozacağını belirtirken enerji uzmanlarıysa kesintilerin uzama ihtimalinin bulunduğunu ve havaların soğuk gitmesinin bu sıkıntıyı büyüteceğini belirtiyor.
İran, geçen hafta yaptığı ilk açıklamada teknik arıza yüzünden gaz akışının durdurulduğunu bildirmiş, daha sonra sisteme sağlanan gaz akışının yeniden başlatıldığını duyurmuştu. Ancak yetkililer akışın hala başlamadığını ifade ediyor. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez ile Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank ise sanayicilerle çevrimiçi toplantıda bir araya geldi. Dönmez, “Elimizde İran’dan gelen bir yazı var. Bu yazıda sorunun 31 Ocak gününe kadar süreceği yazıyor ama bizim hedefimiz bu problemi daha önce çözmek” dedi.
‘İran iç talebini karşılamakta zorlanıyor’
Boru Hatları ile Petrol Taşıma AŞ ( BOTAŞ) eski genel müdürü Gökhan Yardım’a göre Türkiye’nin sistemine giren gazla çıkan gaz miktarı arasında problem var.
DW Türkçe’nin aktardığına göre Türkiye’nin bu problemi çözme konusunda her adımı değerlendirdiğini söyleyen Yardım şöyle devam etti: “Asıl mesele İran’ın kendi içerisindeki yoğun gaz talebi. Şimdi İran’ın teknik bir problemden bahsettiğini görüyoruz. Ama İran’ın burada soğuk havaların da etkisiyle büyük bir tüketimle karşılaştığını atlamayalım. Bu talebi karşılamakta zorlanan İran, bir teknik arızadan bahsediyor. Ama Türkiye’nin diğer tedarikçilerinden elde ettiği gaz miktarına da iyi bakmak lazım. Bunlardaki problem sorunu daha da büyütebilir. İran’da ve Türkiye’de hava şartlarının düzelmesi ise bu stresi azaltır.”
Yardım ayrıca Türkiye’nin şu anda Tuz Gölü’nde depoladığı gazı da hızla tükettiğini ve ileriki süreçte tedarik sorunun çözülmemesi durumunda daha kapsamlı enerji kesintilerine gidebileceğini ekledi.
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Otomotiv Tedarik Sanayi Meclis Başkanı Alper Kanca ise şu anda asıl problemin üç günlük kesintinin uzama ihtimali olduğunu anlattı.
Çok sayıda sektörün bu kesintiden etkilendiğini belirten Kanca şunları dile getirdi: “Özellikle gıda ve ilaç alanında üretim yapanlar konusunda gereken düzeltmeler yapıldı. Otomotiv bu sektörlere göre daha rahat hareket edebiliyor ama kesinti sürelerinin uzaması da büyük bir sorun. Zira sektörümüzde işlerin açıldığı siparişlerin arttığı bir döneme girmiştik. Bu yüzden fazla mesai yapıyorduk. Siparişlerdeki artış önümüzdeki döneme ilişkin ümitlerimizi yükseltmişti. Şimdi bir tedirginlik oluştu. Fiyatlama noktasında bir etkinin olacağını düşünmüyoruz. Koyun şu anda gerçekten can derdinde. Üretimi nasıl devam ettirebiliriz diye düşünüyoruz. Üç gün kesintinin ardından en fazla bir günlük kesintiyi daha kaldırabiliriz. Daha fazlasına nefesimiz yetmez.”
‘Fırsatçılık ortaya çıktı’
Üretim hattındaki problemin firmalar üzerinde ciddi yükümlülüklere yol açacağını ifade eden İstanbul Hazır Giyim İhracatçıları Birliği (İHKİB) Yönetim Kurulu Üyesi Özkan Karaca da elektrikteki kesintinin üreticileri zorunlu olarak jeneratöre yönlendireceğini, bunun da üç katlık bir maliyet artışı yaratacağını dile getirdi.
Pandemi döneminde üreticilerin çok sayıda yeni sorunla karşılaştığını söyleyen Lux Plastik Genel Müdürü Burak Önder ise şunları söyledi: “Bu problemlerin hepsinde üreticiler yeni bir fırsatçılıkla karşılaştı. Daha ilk günlerden yine bir fırsatçılıkla karşılaşıyoruz. Panik havası yaratılarak sözleşmeler iptal ediliyor ya da zam isteniyor. Bu durum da sanayideki paniği arttırıyor.”