ALİ İHSAN NERGİZ
aihsannergiz@gmail.com
@aihsannergiz
Sağlık gündeminde bu hafta Türkiye’nin etkileyici aşı kampanyası var. En az bir doz aşı olan kişi sayısı 26 milyona ulaştı, vaka sayıları 5 bin düzeyinde. Gözler yine son dakikaya bırakılan kabine toplantısından çıkacak kararlarda. Bir yandan diğer bir virüs ve aşısı gündemde: HPV. Ayrıca EURO 2020 bu hafta da farklı bir konuyla sağlık haberlerinde yerini aldı.
Bu haftanın öne çıkan sağlık gelişmelerini sizler için derledik.
7 günde 7 milyon aşı
Türkiye son bir haftadır başarılı bir aşı kampanyası yürütüyor. Özverili sağlık çalışanlarının büyük payının olduğu bu tablo pandemi açısından hepimizi daha güzel günlerin beklediğine dair umutlarımızı artırıyor. Aynı gün içinde randevu alarak kolayca aşı yaptırılabiliyor. En az bir doz aşı olan kişi sayısı 26 milyonu aştı ve hızlı bir şekilde artmaya devam ediyor. Vaka sayıları da 5 bin düzeyinde sabit kalmış durumda.
Haliyle gözler kısıtlamaların gevşemesi beklentisiyle 21 Haziran Pazartesi günü açıklanması öngörülen yeni kararlara çevrildi. Pandemi genelgeleri uzun zamandır daha çok sosyal yaşamı kontrol etmeye yönelik düzenleniyor. Yine bir gün sonrasında milyonlarca insanın yaşamını önemli ölçüde değiştirecek yeni kararların alınmasını endişeli bir şekilde bekliyoruz.
Doz bilmecesi
Covid-19 hastalığını geçirme veya aşısını olmanın ne kadar süre koruma sağladığı uzun zamandır tartışılan bir konu. Bunun altı ile 12 ay arasında olabileceğine dair yaygın bir bilimsel görüş var. Özellikle bağışıklık sistemi zayıf kişilerin bu durumdan daha kötü etkilenebileceği araştırmalarla ortaya konmuş durumda.
Cambridge Üniversitesi’nde bu hafta yeni başlayan çalışmada iki doz aşısını olmuş 70 yaş üstü ve bağışıklık sistemi zayıf kişilere üçüncü doz uygulaması yapılacak.
Bunun yanında ülkemizi daha yakından ilgilendiren diğer bir durum Sinovac aşısının mRNA teknolojisiyle üretilen Pfizer/Moderna aşıları kadar etkili olamayacağına dair endişeler. Yüksek risk altında çalışan 2 milyon sağlık çalışanına ocak-şubat aylarında uygulanan Sinovac aşısının etkinliğinin de kısa sürebileceğine dair çalışmalar mevcut. Topluma yaygın iki doz aşılama yapıldıktan sonra sağlık çalışanlarına üçüncü doz BioNTech aşısının önerilmesi uzun zamandır gündemde olan bir konu. Sağlık Bakanlığı’nın yakın zamanda bu konuda somut bir adım atmasını bekliyoruz.
HPV aşısı hemen şimdi
HDP milletvekili Gülistan Kılıç Koçyiğit’in Meclis’te gündeme getirmesinin ardından HPV (rahim ağzı kanserine yol açan virüs) aşısının ücretsiz sağlanmasına yönelik çağrı, sosyal medyada da gündem oldu.
Eczanelerde yüksek miktarlara satılan bu aşı 100’den fazla ülkede ulusal aşı programı içerisinde sağlanıyor. Aşının erken yaşta etkin bir şekilde uygulanmasının ülkelerde rahim ağzı kanserinin büyük ölçüde azalmasına yol açtığı görülmüş. Her ne kadar aşı maliyetli olsa da uygulanmadığı durumda ortaya çıkan kanser vakalarının tedavisi, sosyal güvenlik sistemine çok daha büyük yük getiriyor. Türkiye’de ulusal programa dahil edilmeme sebepleri arasında ekonomik gerekçelerin yanında cinsel sağlık hizmetlerinin bilinçli bir şekilde göz ardı edilmesi de bulunuyor (Bilim Akademisi yayın organı Sarkaç’ta kaleme aldığım HPV ile ilgili analiz yazısı).
Ronaldo’dan sağlık tavsiyesi: Su için!
EURO 2020 oynanan maçların yanında farklı sahnelerle gündem olmaya devam ediyor. Bu hafta da maç öncesi basın açıklamasında Ronaldo’nun, Coca Cola şişelerini kaldırması ve ‘Su için’ diye yaptığı çıkış gündeme oturdu. Bu hareket, sağlık çevrelerinde abur cuburların (junk food) halk önünde değerini yitirmesine olacak katkısı dolayısıyla olumlu karşılandı. Sağlıksız gıdaların kötü etkilerinin sigara kadar fazla olması sebebiyle aynı kategoriye konması yönünde devletlere büyük bir baskı var. Özellikle çocukları hedefleyen gıda sektörünün insan sağlığına yaptığı olumsuz etki gerçekten sigara ve alkol firmaları kadar büyük.
Araştırma: Covid-19 aşısı kısırlığa yol açmıyor
Covid-19 aşılarıyla ilgili yanlış bilgi sonucu oluşan endişelerden biri, ‘kısırlığa yol açma ihtimali’. Bu hafta ünlü bilim dergisi JAMA’da yayınlanan bir makale, bu durumun tam tersinin gerçekleştiğini gösteriyor. Covid-19 aşısı olan erkeklerin sperm örneklerinin analiz edildiği çalışmada, bir azalma olmadığı gibi, sayısının ve kalitesinin arttığı gösterilmiş.