Türk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği (KLİMİK) Başkanı Prof. Dr. Serap Şimşek Yavuz, pandeminin devam ettiğini söyledi: “Virüsün bizimle işi bitmiş değil!”
Covid-19 pandemisini 11 Mart 2020’de ilan eden Dünya Sağlık Örgütü (WHO) de henüz “Pandemi bitti” demedi.
Güncel verilere göre dünyada vaka sayısı 500 milyonu aştı. Bugüne dek 6 milyon 206 bin kişi öldü, 449 milyon kişi iyileşti, aktif vaka sayısıysa 43 milyon. Türkiye verilerine bakalım, 15 milyon kişi geçirdi, 98,5 bin kişi öldü, aktif vaka sayısı 205,6 bini geçti.
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca günlük Covid-19 tablosunu paylaşmayı haftalar önce bıraktı. “Fahrettin Koca’yı tanımadığımız günlere dönüyoruz” mesajını yayımladığı gün vaka sayısı 5 bin 609, ölen sayısı 32’ydi. Türkiye Haftalık Covid-19 Tablosu 19-25 Mart haftası verilere göre toplam 589 kişi öldü, hastalardaki zatürre oranı yüzde 3,9, erişkin yoğun bakım doluluk oranı yüzde 65,4, ventilatör doluluk oranı yüzde 27,9. 12 Nisan Salı verisine göreyse 6 bin 635 vaka, 25 ölüm kaydedildi.
En iyi senaryoda bile artış bekleniyor
Covid-19’un henüz ‘normal’ bir hastalık kabul edilemeyeceğini belirten Yavuz, halk sağlığı üzerinde ciddi etkisi bulunan bir enfeksiyon olarak devam ettiğini söyledi.
Pandemiyle ilgili en iyi senaryoya göre bu yaz biraz rahatlama yaşayacağız. Toplumda hastalık geçirilerek ve aşılarla belli bir oranda bağışıklık gelişti. Omicron bu gruplarda ağır seyretmiyor.
Yavuz şöyle konuştu: “Ama en iyi senaryoya göre bile hastalıkta bir artış bekleniyor. Kaldı ki halk sağlığını korumak için kötü senaryoya göre hazırlık yapmak gerekir. İngiltere ve Almanya’nın şu anda yaşadığına bakın, Omicron’un BA.2 varyantıyla enfeksiyon yine yükselişe geçti. Bundan sonra Covid-19’un kişileri etkilemesi farklı olacak. Aşılılar, geçirenler (uzun süreli koruyuculuk sağlamıyor), sağlık hizmetlerine erişebilenler büyük olasılıkla, Omicron ve sonraki varyantlardan çok fazla etkilenmeyecek.”
Ancak aşısız, hastaneye, ilaca ulaşamayanlar için Covid-19 büyük sorun olmaya devam edecek. Enfeksiyonun patladığı Hong Kong ve Çin örneklerini ortada. Hong Kong Covid-19’dan ölenlere tabut yetiştiremedi. Çin sert önlemlerle mücadele etmeye çalışıyor.
Yavuz, “Omicron’a rağmen bunları yaşıyorlar. Bir kez daha gördük ki aşısız risk grubundan çok fazla ölen oluyor. Etkili aşıları tam ve ek dozlarıyla yaptıranlarda hafif seyrediyor. Ülkelerin aldığı önlemler ve sağladığı tıbbi olanaklar hastalığın seyrini belirleyecek” dedi.
Bıkıldı diye akıl dışı davranılıyor
Yavuz dünya ve Türkiye’de hastalığın hafife alındığını söyledi: “Pandemiyle ilgili gerek dünya gerekse ülke rakamlarımız o kadar düşük değil. Ama ülkeler bilimin yolundan gitmeyi seçmiyor. Bizim test pozitiflik oranımız hala yüksek. Herkes bıktı. Bıktığı için akıl dışı davranıyor. Ama bilimsel olarak baktığımızda daha kontrollü gitmekte fayda görüyoruz. Yaz aylarını tamamen vakasız geçireceğimizi düşünmüyorum”
Klinik gözlemlere ve az sayıdaki genomik taramaya göre Omicron’un BA.2 varyantı Türkiye’de de arttı. Sağlık Bakanlığı’nın bu konuda herhangi bir açıklaması bulunmuyor. Vakaların sürveyansı (takibi) geriledi. Ölüm sayıları azalıyor ancak gerçek rakamı, açıklananın 2,5-3 katı olarak düşünün.
Yavuz, “Türkiye’de heterojen aşılı bir grup var. Onların bir bölümü hafif geçiriyor ve teste gitmiyor. Yine işinden, okulundan olmamak için test yaptırmayanlar çok” dedi.
Pandemiyle ilgili önlemler ölümleri azaltmak için alınıyor. Aşıyla bağışıklık kazanamayalar, aşının etkisinin azaldığı yaşlı kişiler kırılgan gurubu oluşturuyor. Dolasıyla hem bu kırılgan grubun hem de onlarla temas halinde olanların aşılarını tam yaptırması hayati önem taşıyor.
Yavuz, “Aşılar ve hastalığı geçirmek henüz uzun bağışıklık sağlamıyor. Aşılanma dünyanın her yerinde eşit yapılamadı. Enfeksiyon kontrolsüz devam ediyor. Yeni varyantlar çıkmaya devam edebilir” diye uyardı.
Omicron kızamık kadar bulaşıcı
Halk Sağlığı Uzmanları Derneği (HASUDER) Covid-19 Pandemisinde Güncel Durum Ve Öneriler Raporu hazırladı. Rapora göre pandemi özellikle varyantlara bağlı hem vaka hem de ölümlerin seyrinde dalgalar halinde seyrediyor. Omicron varyantının yüksek bulaşıcılığı ve aşılardan kısmen kaçabilmesi nedeniyle ocak piki bugüne kadarki en yüksek pik olarak kayıtlara geçti. Martta izlenen daha küçük ölçekli vaka artışınınsa BA.2 varyantıyla ilgili olduğu bildiriliyor. Bu varyant neredeyse kızamık kadar bulaşıcı ve çok sayıda insanı hızla enfekte ediyor. Bu kadar çok olgu olunca doğal olarak kırılgan ve riskli gruplarda da vaka ve ölüm sayılarını artırdığı tahmin ediliyor. Bu da bir kez daha riskli grupların aşılanmasının önemini ortaya koyuyor.
Kapalı, kalabalık alanlardan uzak durmaya devam
Raporda kendimizi ve çevremizdekileri hastalıktan korumak için korumak için şu önerilerde bulunuldu:
*Kapalı ve kalabalık alanlardan uzak durun
*Kapalı ve kalabalık alanlara girilecekseniz olabildiğince kısa süre kalın ve maske takın
*Kapalı alanları havalandırın
*Kişisel hijyeninize dikkat edin
*Öksürük, hapşırık gibi belirtileri bulunanlarla temastan kaçının
*Vücut direncini yüksek tutmak için sağlıklı beslenin, açık alanda egzersiz yapın ve uyku kalitesine özen gösterin. Aşırı fiziksel ve ruhsal stresten, başta sigara olmak üzere bağımlılık yapıcı maddelerden uzak durun.
*Aşılanın. Ek dozlarınızı tamamlayın.
Sağlık Bakanlığı’na uyarı: Yeni varyantlar gelebilir
Raporda sağlık bakanlığına yönelik öneriler de var:
* Önümüzdeki süreç için tüm planların en iyi senaryoya göre yapılması yerine orta senaryo (yeni ve aşılara ve doğal kazanılmış bağışıklığa dirençli varyantların çıkması) ve kötü senaryoya (yeni ve dirençli varyantların daha ağır hastalık yapan ve yüksek ölüm oranına yol açan varyantlar olması) göre hazırlık ve planlama yapılmalı.
*Covid-19 pandemisi son aylarda hem dünyada hem de ülkemizde vaka sayıları azalmakla beraber, hala pandeminin devam ettiği gerçeği ve pandeminin tekrar yeni varyantlar üreterek artış trendine girebileceği göz ardı edilmemeli.
*Ülkemizde pandeminin seyrinin epidemiyolojik olarak değerlendirilebilmesi için ilgili uzmanlık dernekleri ve akademisyenlerle veri paylaşımının yapılmalı.
*Vakaların erken tespiti için hızlı antijen testlerinin kullanılması yaygınlaştırılmalı.
*Aşılı ve aşısızlarda temaslı takibinde, özellikle riskli gruplar öncelikli olmalı.
*Aşı yaptırmayanların aşılanması için gerekli yasal mevzuatın yapılmalı.
Kapalı alana giren aşısızlara para cezası gelmeli
*Aşı yaptırmayanların aşılanması, ek aşı önerilenlerin aşılarını yaptırması, aşıya talebin artırılması için bir bağışıklama kampanyası yürütülmeli.
*Kapalı alanlarda bulaş zincirinin kırılabilmesi için belirlenen kişi sayısından fazla kişi mekanlara alınmamalı.
*Kapalı mekanlarda bulaş zincirinin kırılması için aşı yaptırmayanlar alınmamalı, bunun uygulanabilmesi için caydırıcı para cezalarının getirilmeli.
* Kamu ya da özelde uzaktan çalışma imkanı olan işyerlerinde uzaktan çalışmaya devam edilmeli.
* Pandemi yönetimine meslek örgütleri, uzmanlık dernekleri ve akademisyenlerin dahil edilmeli.