Hollywood, son 60 yılın en büyük grevinde… 2 Mayıs’ta, ücret, çalışma koşulları ve sektörün yapay zeka kullanımından etkilenen senaristler grev başlattı. 15 Temmuz’da, on binlerce oyuncunun katılmasıyla grev çığ gibi büyüdü. Birçok yapım yarım kaldı.
Yıl sonuna kadar sürmesi beklenen grev, Hollywood’a ne kadar büyük darbe vurur bilinmez ama oyuncuları yeni bir açmaz daha bekliyor: Ölü film yıldızlarının yapay zekayla canlandırılması!
BBC News’ten S.J. Velasquez’in derlediği haberin başlığı, “Yapay zekanın ölü film yıldızlarını yeniden canlandırması etik mi, kontrol edilebilir mi?”
Oyuncuların büyük rüyasıdır, ölümlerinden sonra bile efsane olarak anılmak… Bunu başarabilen oyuncu sayısı da bir elin parmaklarını geçmez. Ancak teknolojiyle ölümlerinden sonra yeni filmlerde başrolde olabilecekler.
Örneğin, 1955’te, 24 yaşında otomobil kazasında ölen James Dean… Ölümünden sonra Oscar’a aday gösterilen ilk oyuncu olan Dean, ölümünden neredeyse 70 yıl sonra ‘Back to Eden’ adlı yeni bir filmde başrol oynayacak. Bilgisayar üretimli imgeleme (CGI) teknolojisi, Hollywood’un en ileri teknolojileri arasında yer alıyor.
Ama ölü film yıldızlarının bu şekilde yeniden canlandırılması etik mi? Hayattaki oyuncular bu konuda neler diyor?
Yapay zeka neler yaptıracak?
Hollywood’daki grevde, yapay zekanın etkisiyle ilgili endişeler de rol oynadı ve Oyuncular Sendikası (SAG-AFTRA), ‘yapay zekanın yaratıcı meslekler için varoluşsal bir tehdit oluşturduğu’ uyarısında bulundu.
Oyuncular, AI algoritmalarının onların yerini almasından endişeleniyor ve yaratıcılığın kâr uğruna feda edileceğine inanıyor. Aktris Susan Sarandon, yapay zekanın ona ‘iradesi dışında şeyler söyletip yaptırabileceğini’ söylüyor.
İlk değil, ama en gelişmişi
Ancak James Dean, Hollywood’da ‘dijital dirilişin’ ilk örneği değil. Daha önce Star Wars oyuncusu Carrie Fisher, ‘Hayalet Avcıları’ gibi filmlerde yer alan Harold Ramis ve ‘Hızlı ve Öfkeli’ yıldızı Paul Walker gibi ikonik isimler de ölümlerinden sonra yeniden ekranda hayat buldu. James Dean ise 2019 yılında, ‘Finding Jack’ adlı bir filmde yer alacaktı ancak bu film daha sonra iptal edildi. Dean bunun yerine ‘Back to Eden’ adlı bilim kurgu filminde rol alacak.
Dean’in dijital klonu sadece filmde oynamakla kalmayacak, aynı zamanda artırılmış gerçeklik (augmented reality), sanal gerçeklik ve oyunlar dahil olmak üzere çeşitli platformlarda izleyicilerle etkileşime geçebilecek.
Tüm bu teknoloji, pasif dijital rekonstrüksiyonun veya bir kişinin yüzünü başka birinin vücuduna yapıştıran ‘deepfake’ teknolojisinin de ötesinde.
Ölen kişinin hakları kime ait?
Teknolojik gelişmeler, bazı hukuki kavramları da akla getiriyor. Öldükten sonra bir kişinin yüzünün, sesinin, kişiliğinin hakları kime ait? Oyuncuların ölümünden sonra kariyerlerinin gidişatı kimin kontrolünde olacak? Drama filmleriyle adını duyuran bir oyuncu bir komedide ya da pornografik bir filmde oynamaya zorlanabilir mi? Ya da siyasi görüşüne hiç uymayan bir rolde oynamaya?
Bunlar, ilerleyen zamanlarda yanıtlarının verilmesi gereken ve henüz kesin cevabı olmayan sorular. James Dean’in kuzeni Marc Winslow’a göre, kuzeninin nesilleri aşan inkar edilemez cazibesi bunun nedenlerinden biri.
Kuzeninin dijital olarak dirildiğini görmek konusunda karışık duygular beslediğini itiraf eden Winslow, “Bu konuda ne düşüneceğimi bilmiyorum. Ona saygı duyulmasını istiyorum. Oyunculuğu çok ciddiye aldı. Bunun yansıtılmasını isterdim” diyor.
Kaynak malzeme
Medya ajansı WorldwideXR (WXR) ve kardeş şirketi CMG Worldwide, James Dean, Amelia Earhart, Bettie Page, Malcolm X ve Rosa Parks dahil yüzlerce ünlünün imajını temsil ediyor.
Dean, ölmeden önce kendisinden geriye film, fotoğraf ve seslerden oluşan bir koleksiyon bıraktı. WRX bunlara ‘kaynak malzeme’ ismini veriyor.
WRX Yöneticisi Travis Cloyd, James Dean’in gerçeğe yakın imajını oluşturmak için sayısız görüntünün tarandığını, yüksek çözünürlüğe ayarlandığını ve bir uzman dijital ekip tarafından işlendiğini söylüyor.
Ses, video ve yapay zeka da bu teknolojilere katıldığında birdenbire hareket eden, ses çıkaran ve hatta kendi ismini duyduğunda yanıt verebilen dijital bir klonun yapı taşları elde ediliyor.
James Dean’i bu yönde günümüz oyuncularından ayıran önemli bir özellik var, o da dijital bir mirası olmaması.
Günümüz oyuncular sosyal medyada vakit geçiriyor, internette arama ve alışveriş yapıyor. Yani dijital bir ayak izleri var. Bu tür dijital veriler, yapay zeka üzerine çalışanlar için bir insanın nasıl düşündüğü ve hareket ettiğiyle ilgili çok faydalı bilgiler sağlıyor.
Günümüzde ölen yakınlarının dijital verilerini yükleyen müşterileri için o kişilere ait ‘deadbots’ (ölü robot) oluşturan şirketler bile var. Yani bu kişiler ölen yakınlarının yapay haliyle konuşabilir hale geliyor. Kaynak malzeme ne kadar fazlaysa deadbot da o kadar gerçeğe yakın ve akıllı oluyor.
‘Yasal düzenleme yapılsın’
Sektörde çalışanlar ve teknolojileri takip edenler ölülerin haklarını ve miraslarını korumak için bir an önce yasal düzenlemelerin yürürlüğe girmesi gerektiği konusunda hemfikir.