ABD’nin prestijli gazetesi The New York Times (NYT), editoryalinde, İstanbul Büyükşehir Belediye (İBB) Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun tutuklanmasına sessiz kalan Batılı ülkeleri eleştirdi: ‘‘Türkiye halkı otokrasiye direniyor. Bu insanların cesareti, dünyanın suskunluğunu hak etmiyor.’’
NYT, ‘‘Türkiye halkı otokrasiye direniyor. Sessizlikten fazlasını hak ediyorlar’’ başlıklı bir editoryal yayınladı.
İmamoğlu’nun 28 Mart’ta NYT için kaleme aldığı ‘‘Ben Erdoğan’ın en güçlü rakibiyim. Tutuklandım’’ başlıklı yazısına da gönderme yapılan editoryalde, Batı’nın İBB operasyonlarına karşı suskunluğu topa tutuldu.
Daha önce İngiliz gazetesi The Economist de bu suskunluğu ‘‘Erdoğan demokrasiyi boğuyor, Batı seyrediyor’’ diye anlatmıştı.
‘Seküler bir ilerici‘ ile ‘71 yaşında dindar muhafazakar‘
NYT, editoryalinde, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın yetkilerini artırmak için anayasayı değiştirdiğini, yargıyı kontrole aldığını, seçimleri manipüle ettiğini, profesörleri tasfiye ettiğini, medya kuruluşlarını kapattığını, gazeteciler ve göstericileri tutuklattığını anlattı.
İmamoğlu’nu ‘seküler bir ilerici’, Erdoğan’ıysa ‘71 yaşında dindar muhafazakar’ diye niteleyen gazete, Avrupalı liderlerin suskunluğunu ve ABD Başkanı Donald Trump’ın ‘‘Erdoğan’ı seviyorum, o da beni seviyor’’ yorumunu hatırlattı.
NYT, ‘‘Dünya demokrasileri dengeyi yanlış kuruyor’’ diye yazdı: ‘‘Türkiye halkını desteklemek ve Erdoğan’ı baskılamak için daha fazlasını yapabilirler.’’
Yazı özetle şöyle:
– Şurası önemli ki Türkiye seçmenleri artık Erdoğan’dan bıkmış görünüyor. Anketlere ve siyasi analistlere göre bugün bir seçim yapılsaydı İmamoğlu muhtemelen kazanırdı.
– İmamoğlu 2019’da Erdoğan’ın adayını alt ederek İstanbul’un belediye başkanı seçildi. Hatta iki kere kazandı. Çünkü Erdoğan’ın partisi ilk seçimleri iptal etti, ve İmamoğlu tekrarlanan seçimi daha büyük farkla kazandı. O zamandan beri Haliç çevresini geliştirmekten çocuklara ücretsiz süt dağıtmaya kadar etkileyici işler yaptı.
– İmamoğlu seküler bir ilerici, Erdoğan ise 71 yaşında dindar bir muhafazakar. Ama tüm farklılıklarına rağmen İmamoğlu, Erdoğan’ın bir dönem temsil ettiği şeye yaklaşma potansiyeline sahip: Ortadoğu’daki çatışmaları dindirebilecek ve ülkede istikrarı sağlayabilecek pragmatik ve popüler bir Türk lider.
– Ne ki Erdoğan giderek radikalleşti, yolsuzlaştı ve gücünü pekiştirmenin peşine düştü. 2003’te başbakan olarak iktidara geldi, ve 2014’te başkan seçildikten sonra yetkilerini artırmak için Anayasayı değiştirdi… İmamoğlu’nun tutuklanması, Erdoğan’ın sonsuza dek Türkiye’nin başkanı olmak arzusunu gözler önüne seriyor. Bu hedefe giden bir sonraki adımıysa, 2028’de yapılacak seçimde tekrar aday olmasını engelleyecek görev süresi sınırını kaldırmak olabilir. Bunu da erken seçim çağrısıyla ya da Anayasayı bir kez daha değiştirerek yapabilir.
– Erdoğan’ın Trump ile görüştükten yalnızca iki ay sonra en güçlü rakibini tutuklaması dikkat çekici. Trump, hem ABD’de gücünü pekiştirerek hem de (Rusya Devlet Başkanı) Vladimir Putin gibi otokratları defaatle överek demokrasiyi küçümsediğini zaten gösterdi. Trump’ın dünya görüşü, güçlü olanın haklı olduğu anlayışına dayanıyor. Üstelik dünyada benzer düşünceli liderleri, muhalefeti ezmek için güç kullanmaya yüreklendiriyor.
– Fakat Trump’ın Erdoğan üstündeki etkisi bir diğer yanıyla olumlu: Demek ki Erdoğan, yabancı hükümetlerin tutumundan etkileniyor. Her ülke gibi Türkiye’nin de dünyayla arasını iyi tutması gerekiyor. Avrupa ülkeleri, Kanada, Japonya, Hindistan gibi demokrasiler Erdoğan’ın son hamlelerinden memnun değil. Hatta Trump’ın bile endişelenmek için sebebi var.
– Türkiye’nin radikal İslamcılığa doğru kayması, terörizmi desteklemesine ve dolayısıyla İsrail’e tehdit oluşturmasına yol açabilir. Üstelik istikrarsızlığın en belirgin olduğu yer, Beşar Esad diktatörlüğünden başını doğrultmaya çalışan Türkiye’nin güney komşusu Suriye. Avrupalı liderler Türkiye’de demokrasinin gerilemesinden endişe duymalı. Avrupa’nın Erdoğan’ı etkileyebilecek kozları var: Almanya Türkiye’nin en büyük ticaret ortağı, ve diğer Batı Avrupa ülkelerinin geri kalır yanı yok.
– Bu ülkeler tepki göstererek Erdoğan’ın işini zorlaştırabilir. Mesela Türkiye’nin ticaret, göç ve askeri tedarik gibi çıkarı için önemli meselelerde işbirliğini riske attığını açıkça söyleyebilirler. Dünyanın geri kalanı Türkiye’nin otoriterleşmesine ve radikalleşmesine tabii engel olamayabilir, ama bunu kesinlikle denemeliler.
– İmamoğlu tutuklandıktan sonra yüz binlerce Türk sokaklara dökülerek son dönemin en büyük protestolarını düzenledi. Bu iş cesaret gerektiriyordu. Buna karşılık yetkililer, yüzlerce göstericiyi tutukladı ve şimdi birçoğu sahte davalarla karşı karşıya. Bu insanların cesareti, dünyanın suskunluğunu hak etmiyor.