Türk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları (KLİMİK) Derneği, Türkiye’de Kraken yani XBB.1.5 dalgasının başladığını tahmin ediyor. Dernek bunu sadece kısıtlı verilerle tahmin edebiliyor; çünkü Sağlık Bakanlığı dünyada büyük bir hızla yayılan varyantla ilgili henüz herhangi bir açıklama yapmadı.
Derneğin Erişkin Bağışıklaması Çalışma Grubu bugün Covid-19 enfeksiyonuyla ilgili bilgi notu paylaştı. Bilgi notunda, “’Pandemi bitti, artık virüsü izlemek ya da hatırlatıcı doz aşıları olmak gerekmiyor’ deme aşamasında değiliz” dendi.
Bilgi notunda SARS-CoV-2 virüsünün mutasyonlarla yeni varyantlar oluşturmayı sürdürdüğü ve bu sürecin yakın gelecekte önlenemeyeceği bir kez daha hatırlatıldı.
Halen tüm dünyada ve ülkemizde BQ.1.1 hakim. Krakenin de kendisinden önceki alt varyantlardan daha kolay bulaşabilmesi ve bağışıklıktan daha kolay kaçabilmesi nedeniyle ilerleyen aylarda baskın varyant haline geleceği öngörülüyor.
Bilgi notunda, şunlar yazıldı: “Mevcut verilere göre gerek BQ.1.1, gerekse XBB.1.5 Omicron alt varyantlarının sebep olduğu hastalığın klinik bulguları ve ağırlığı öncekilerden farklı değil. Ülkemizden yeterli veri olmamakla birlikte var olan veriler değerlendirildiğinde, BQ.1.1’in neden olduğu dalganın sonlandığı veya sonlanmak üzere olduğu, XBB.1.5 dalgasınınsa başlamış olduğu tahmin edilmektedir.”
Covid-19 mevsimsel özellik henüz kazanmadı
Dünya nüfusunun büyük çoğunluğu hastalığı geçirerek veya aşılanma yoluyla bağışıklık kazansa da hastalığı geçirmemiş, aşılanmamış çok sayıda insan bulunuyor.
Virüsün mutasyonlarla bağışıklıktan kaçabilme özelliği kazanabilmesi nedeniyle yeni varyantlar gelişmeye devam ediyor. Aşılı, hastalığı geçirmişlerde gelişen bağışıklık, yeni varyantlarla gelişen enfeksiyonlarda ölüm ve ağır hastalık riskini belirgin olarak azaltıyor. Ancak özellikle yeterli bağışıklık yanıtı geliştiremeyen çok yaşlı veya bağışıklığı baskılananlarda her yeni varyantla gelişen enfeksiyonlar, ağır hastalık ve ölümlere neden oluyor.
Virüs halen hem yaz hem de kış aylarında etkili olmaya devam ettiği için henüz mevsimsel özellik kazanmadı. Kalabalık nüfusuna ek olarak toplum bağışıklığı çok düşük olan Çin Halk Cumhuriyeti’nde vaka sayıları hızla artmaktadır. Çin’in yanı sıra Güney Kore ve Japonya’da yüksek olgu sayılarının yeni ve daha bulaşıcı Omicron alt varyantları veya Omicron dışı varyantlar için uygun koşullar sağladığına dair endişeler artıyor.
mRNA aşıları Omicron’a karşı en etkililer
Covid-19 aşıları, BQ1.1 ve XBB.1.5 gibi Omicron alt varyantları dahil olmak üzere tüm SARS-CoV-2 varyantlarının neden olduğu enfeksiyonlara bağlı ağır hastalığı ve ölümü çok büyük oranda engelliyor. Omicron alt varyantlarının hakim olduğu 2022 boyunca yapılan çalışmalar bu varyantlara karşı en etkili aşıların mRNA aşıları olduğunu gösteriyor.
Önerilen aşı şeması şöyle:
Başlangıçta önerilen iki doz aşı şemasının Omicron varyantlarına karşı korumada yetersiz olduğu anlaşıldığından mRNA aşıları için hatırlatma dozları gerekmektedir. En son bilimsel verilere göre Covid-19’un sebep olacağı ağır hastalık ve ölümden korunmak için, ülkemizde bulunabilen tek mRNA aşısı olan Biontech BNT162b2 için önerilen uygulama şemaları aşağıdaki gibi:
1. 12-50 yaş arasındaki sağlıklı kişiler; bir ay arayla iki doz mRNA aşısından oluşan primer şemayı tamamladıktan 3 ay sonra birinci hatırlatma dozlarını (üçüncü aşılarını) yaptırmış olmalıdır. (Temel Aşılama: iki doz + hatırlatma bir doz = Toplam doz doz)
2. 50 yaşının üstünde olan kişiler (sağlıklı dahi olsalar) veya 12 yaş üzerinde olup altta yatan ciddi hastalığı (diyaliz gerektiren böbrek yetmezliği, kalp yetmezliği, ileri akciğer yetmezliği ve siroz) bulunanlar; hatırlatma dozundan üç-altı ay sonra ikinci hatırlatma dozlarını (dördüncü aşılarını) olmalıdır.
(Temel Aşılama: İki doz + hatırlatma iki doz = Toplam dört doz)
3. Yüksek miktarda virüsle karşılaşma riski olan kişiler (sağlık çalışanları); birinci hatırlatma dozundan üç-dört ay sonra ikinci hatırlatma dozlarını (dördüncü aşılarını) olmalıdır.
(Temel Aşılama: İki doz + hatırlatma iki doz = Toplam dört doz)
4. Bağışıklığı baskılanmış kişiler; bir ay arayla üç dozdan oluşan primer aşı şemasını tamamladıktan üç ay sonra birinci hatırlatma dozlarını (dördüncü aşılarını), bundan en az dört ay sonra da ikinci hatırlatma dozlarını (5. aşılarını) olmalıdırlar.
(Temel Aşılama: Üç doz + hatırlatma iki doz = Toplam beş doz)
5. Ne yazık ki ülkemizde 12 yaşından küçük çocuklarda uygulanmak üzere, daha düşük miktarda mRNA içeren onaylanmış aşı bulunmamaktadır. Ama bu yaş grubuna uygun aşıların bulunduğu ülkelerde önerilen aşılama şeması şu şekildedir:
a. Beş -11 yaş arasındaki çocuklarda primer aşılama için üç hafta arayla iki doz tekli (monovalan)10 mg’lık aşı yapılması önerilmektedir. Bu yaş grubunda, sadece bağışıklığı baskılanmış olanlarda primer aşılamada, 2 doz aşılamadan en az 28 gün sonra olmak üzere aynı aşıyla üçüncü bir dozun daha yapılması önerilmektedir.
b. Altı ay-dört yaş arasındaki çocukların primer aşılamasındaysa; üç-sekiz hafta arayla yapılan tekli (monovalan) 3 mg’lık iki dozu takiben, ikinci dozdan en az sekiz hafta sonra olmak üzere üçüncü doz olarak ikili (bivalan) 3 mg’lık bir doz aşı daha önerilmektedir.
6. Altı aydan küçük bebeklerde; Covid-19’a bağlı ağır hastalık ve hastaneye yatış riskinin 65 yaş üzerindeki kişilerle aynı olduğunu gösteren veriler bulunmaktadır. Bu nedenle altı aydan küçük bebekleri koruyabilmek için gebelerin ve bebekle teması olan kişilerin aşılarını tam olarak yaptırması çok önemlidir.
7. Omikron varyantıyla kanıtlanmış enfeksiyon geçirmiş kişilerin; (Ocak 2022’den sonra laboratuvar kanıtlı Covid-19 geçirenler) hastalıktan önce ve/veya sonra toplamda iki doz mRNA aşısı olmuşlarsa (hibrit bağışıklık) mevcut verilere göre aşı veya hastalık sonrası en az sekiz ay (hangisi en son olduysa) hatırlatma dozu yaptırmasına gerek yoktur. Bilim insanları hibrit bağışıklığın 12 aydan uzun koruma sağlayabileceğini öngörmektedir. Bağışıklığı baskılanmış kişiler bu önerinin dışındadır.
8. Yukarıdaki önerilerde belirtilen şemaları tamamlamış olan kişilerin; ek doz aşı olmasına gerek yoktur. Varyant gelişimi ve aşı etkililiğine ilişkin bilimsel veriler yakın takip edilerek önerilerimiz güncellenecektir.
13 milyar doz aşı yapıldı, güvenli
Dünya genelinde uygulanan Covid-19 aşı dozu sayısı 13 milyarı geçmiş olup, aşılara ilişkin olası yan etkiler halen çok yakından takip edilmektedir. Beklenen sıklıktan farklı her bulgu aşılarla ilişkisi açısından araştırılmaktadır. Ülkemizde bulunan aşılar için Ocak 2023 itibariyle tüm dünyadan bildirilen veriler, aşıların, özellikle COVID-19’a bağlı ağır hastalık ve ölümü azaltma konusunda yararının çok fazla olduğunu ve uygulanmasını durdurmayı gerektirecek ciddi bir yan etkisinin olmadığına işaret etmektedir.
