KHK’yla kaldırılan rektör seçimlerinin yeni sisteminin ayrıntılarını görüşmek için toplantılar gerçekleştiren Yükseköğretim Kurulu (YÖK) bir dizi karar aldı.
Buna göre, rektör adayı akademisyenlerde üç yıllık profesör olma şartı aranacak, istihbarat birimlerince ‘güvenlik soruşturması’ndan geçirilecek rektör adayları, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan tarafından farklı bir üniversiteden atanabilecek.
18 Ekim tarihinde ‘Akademik Yıl’ açılış töreninde konuşan Erdoğan, ‘görünüşte demokratik’ olarak tanımladığı rektörlük seçimlerinin üniversitelerde ‘gruplaşmaları, hizipleşmeleri, kırgınlıkları’ artıran bir işleve büründüğünü savunarak şunları söylemişti: “Üniversite içinde zaten çok yıkıcı bir şekilde yaşanan bu süreç YÖK’ün ve cumhurbaşkanının takdiriyle daha da sıkıntılı bir boyut almaktadır. Bunun için rektör atamalarındaki mevcut usulden vazgeçilmesi, üniversitelerimizin de ülkemizin de yararına olacaktır diye düşünüyorum.”
29 Ekim gecesi Resmi Gazete’de yayınlanan 676 sayılı KHK’yla rektörlük seçimleri kaldırılmıştı.
2547 sayılı Kanun’un 13’üncü maddesinde yer alan “Devlet üniversitelerinde rektör, profesör akademik unvanına sahip kişiler arasından görevdeki rektörün çağrısı ile toplanacak üniversite öğretim üyeleri tarafından seçilecek adaylar arasından Cumhurbaşkanınca atanır” ifadesi değiştirilerek “Devlet üniversitelerinde rektör Yükseköğretim Kurulu tarafından önerilecek, profesör olarak en az üç yıl görev yapmış üç aday arasından Cumhurbaşkanınca atanır” denilmişti.
KHK’yla birlikte ayrıca, rektör adaylarının seçimi ve rektör ataması vakıf mütevelli heyeti tarafından yapılan vakıf üniversitelerinde, rektör atamaları, mütevelli heyetinin yetkisinden çıkmıştı.
Üniversite dışından atama
Habertürk’ten Lütfi Erdoğan’ın haberine göre, YÖK rektör adayı akademisyenlerde üç yıllık profesör olma şartı aranmasının gerekçesini “Akademisyenin rektörlük öncesinde dekanlık ve rektör yardımcılığı gibi idari görevlerde yer alarak tecrübe kazanması” diyerek açıkladı.
Yeni düzenlemede, öğretim üyeleri görev yaptıkları üniversite dışındaki bir üniversiteye de rektör olabilmek için başvuruda bulunabilecek.
YÖK’e özgeçmişi ile başvuru yapacak rektör adayı akademisyenler, ‘gerekli görülürse’ YÖK’e görüşmeye davet edilecek.
Akademisyen adaylarına istihbarat birimleri tarafından ‘güvenlik soruşturması’ yapılmasının ardından, YÖK uygun gördüğü üç adayı, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’a iletecek. Erdoğan, adaylar arasından birini üniversiteye rektör olarak atayacak.
Erdoğan, YÖK’ten gönderilen listeye göre bir ay içinde atama yapmazsa, YÖK 15 gün içinde aday listesini güncelleyip tekrar Erdoğan’a sunacak. Cumhurbaşkanı, bu listeden birini ya da listenin dışında istediği üniversiteden bir profesörü, atama bekleyen üniversiteye rektör olarak atayacak.
Bakanlığı üye atayacak
KHK’yla YÖK Denetleme Kurulu üyelikleri de değiştirildi. Mevcut üyeliklerin tamamı sona erdirilirken, yeni üyeler üç yıllığına atanacak.
Bugüne kadar genelkurmay başkanlığının bir üye belirleme yetkisi vardı. Bunun yerine milli savunma bakanlığı bir üye belirleyecek.
Meclis’teki AKP teklifi tepkiler üzerine geri çekilmişti
Geçen ağustos ayında AKP’nin üniversitelerde rektörlük seçimlerinin tamamen ortadan kaldırılmasına dair önergesi, muhalefet partisi milletvekillerinin tepkisi üzerine geri çekilmişti.
Meclis’te görüşülen torba yasa tasarısının YÖK’e ilişkin 14’üncü maddesiyle ilgili verilen önergede, devlet üniversitelerinde rektörlerin YÖK tarafından önerilmesi, profesör olarak en az üç yıl görev yapmış üç aday arasından cumhurbaşkanının seçim yapması istenmişti.
Önergenin gerekçesi ise şöyle açıklanmıştı: “Rektörlük seçimleri üniversitelerde haksız uygulamalar, kırgınlıklar ve kişisel çekişmelere yol açmakta ve yükseköğretim kurumlarında kaos ortamının oluşmasına neden olmaktadır. Bu nedenle üniversitelerde seçim sisteminin terk edilerek atama sisteminin getirilmesi ile bu sıkıntıların ortadan kalkmasının sağlanması amaçlanmaktadır.”
CHP ve HDP, önerinin Anayasa’ya aykırı olduğunu söylemiş, MHP ise ‘siyasi ahlaksızlık’ diye tepki vermişti.
İstanbul Üniversitesi’nde ‘Tükel tartışması’
Mevcut uygulamada, üniversitelerde yapılan rektörlük seçiminde en çok oy alan adaylar YÖK’e bildiriliyor. YÖK’ün belirlediği üç ismin cumhurbaşkanının onayına sunulmasının ardından, cumhurbaşkanı kendisine sunulan üç adaydan birini rektör olarak atıyordu.
Erdoğan, cumhurbaşkanlığı seçildiği ilk aylarda, İstanbul Üniversitesi’ndeki seçimlerde en yüksek oyu almasına karşın Prof Dr. Raşit Tükel yerine Prof. Dr. Mahmut Ak’ı atamıştı.
Türkel’in ‘sandığın iradesi’ne bir saldırı olarak değerlendirdiği bu karar o günlerde oldukça tartışılmıştı.
‘Atama rektör’e karşı ODTÜ de ses verdi: Mücadele etmek sorumluluğumuz
Boğaziçililerden ‘KHK iptal’ nöbeti: Rektörümüz atansın
Vakıf üniversitelerinde de rektörü Erdoğan atayacak
İki yeni KHK: Rektörlük seçimleri kaldırıldı, Özgür Gündem ve DİHA kapatıldı
Rektörlük seçimi istemeyen Erdoğan’a YÖK ‘desteği’ gecikmedi: Akademi de istiyor
Erdoğan ‘kaos’tan rahatsız: Rektör için seçim yapılmamalı, atama sistemi gelmeli
Rektör atanmayan Boğaziçi öğrencileri sordu: Fiilen proje okul mu seçildik?