MESUDE DEMİR
@mesudedemirr
Pozitif-iz Derneği’nin HIV Pozitiflerin 2023’de Maruz Bırakıldıkları Hak İhlalleri Raporu’na göre, hak ihlalleri artarak sürüyor. Raporun ilk yayınlandığı 2018’den bu yana derneğe yapılan başvurular ve hak ihlallerinde yüzde 8.6 kat artış oldu.
Etkiniz AB Programı tarafından Avrupa Birliği (AB) desteğiyle hazırlanan rapor, 2023’de Pozitif-iz Derneği’ne gelen başvurular anonimleştirilerek hazırlandı. Rapor bir kez daha HIV ile yaşayanlara yönelik ayrımcılık ve damgalanmanın derinleştiğini gözler önüne serdi.
Başvuruları değerlendiren Pozitif-iz Derneği avukatı Cihan Tuğcu, “Hak ihlaline maruz bırakılan başvurucuların büyük bir çoğunluğunun hukuki yollara başvurmamasının sebepleri, dava açmadan sorunu çözebilecek mekanizmaları tercih etmeleriyle açıklanabilir” dedi.
‘Herkesle aynı haklara sahipsiniz’
Pozitif-iz Derneği yönetim kurulu üyesi aktivist Çiğdem Şimşek ise hak ihlallerinin tüm toplumu etkileyen ciddi bir sorun olduğunu vurguladı. Şimşek HIV’le yaşayanlara seslendi: “’Ben de hak ihlali yaşar mıyım?’ diye endişe etmeyin. Olası bir durumda haklarınızı bilmeniz ve talep etmeniz önemli. Bir ihlale maruz bırakıldığınızda hem akran desteği hem de hukuki danışmanlık hizmetleri ile Pozitif-iz Derneği her zaman yanınızda. HIV, tıbbi bir durum ve yönetilebilir bir sağlık durumu. Herkesle aynı haklara sahipsiniz. Olası bir ihlalde veya oluşmadan bize ulaşın. Beraber haklarınızı savunalım.”
Raporda yer alan tespitler özetle şöyle:
* 2023’de derneğe toplam 360 danışanın hak ihlali başvurusu ulaştı. 2022’de başvurucular arasında hak ihlaline maruz bırakılanların oranı yaklaşık yüzde 28 iken; 2023’te bu oran yüzde yaklaşık yüzde 33’e yükseldi.
*Kesişimsel haklar birlikte ihlal edildi. Bu çoklu ihlaller çoğunlukla, sağlığa erişim hakkına ilişkin mevzuata dayalı hak ihlalleriyle çalışma hakkına ilişkin mevzuata dayalı hak ihlalleri şeklinde gerçekleşti.
*360 başvuru neticesinde verilen danışmanlıklar sonucu, 17 kişi hukuki yollara başvurdu.
*Bu başvurucudan yüzde 42’si sağlığa erişim hakkına ilişkin mevzuata dayalı hak ihlalleri, yüzde 29’u çalışma hakkına ilişkin mevzuata dayalı hak ihlalleri, yüzde 9’u kişisel verilerin korunması mevzuatına ilişkin hak ihlalleri, yüzde 9’u seyahat-barınma hakkına ilişkin hak ihlalleri, yüzde 4’ü ceza hukuku mevzuatına dayalı hak ihlalleri, yüzde 4’ü aile hukuku mevzuatına dayalı hak ihlalleri ve kalan yüzde 3’ü askeri mevzuata dayalı hak ihlalleri sebebiyle derneğe başvurdu.
En çok sağlık hakkı ihlal ediliyor
*Yüzde 42 ile en çok sağlığa erişim hakkının ihlal edildi. Bunu yüzde 29 ile çalışma hakkı takip diyor. Bir önceki yıla göre çalışma hakkı ihlallerinde oransal olarak ciddi bir artış göze çarpıyor. Çalışma hakkı ihlalleri, bir önce yıla göre yüzde 10 artışla yüzde 29’a yükseldi.
*Başvuruların önemli bir bölümünü yabancı ülke vatandaşlarının Genel Sağlık Sigortası (GSS) girişiyle ilgili şikâyetleri oluşturdu. Kronik bir soruna dönüşen GSS, girişinin yapıldığı tarihten evvel HIV ile enfekte olduğu varsayım ve kanaatleri ve bu nedenle ilaç ve tedavilerinin geri ödeme kapsamından çıkarılması, sağlığa erişim hakkı ihlalleri olarak kayda geçti.
*6 Şubat depremlerinin etkisi başvuruları etkiledi. 2023’te Adana, Gaziantep, Hatay ve Kahramanmaraş’tan başvuru sayıları bir önceki yıla göre arttı.
