MESUDE DEMİR
@mesudedemirr
Elektronik sigaranın yol açtığı sağlık sorunlarına her geçen gün bir yenisi ekleniyor. Bunlardan biri de yağ zatürresi. E-sigaranın içindeki yağ asitleri akciğere kadar ulaşıp, zatürreye neden oluyor.
Elektronik sigaraların içinde yağlı kimyasallar, aromalar, toksinler ve esrar bulunabiliyor. Bu kimyasallar, asıl görevi vücuda oksijen sağlamak olan akciğere zarar veriyor. Daha önce tıp literatüründe olmayan yeni hastalıklar yaratıyor. EVALİ de bunlardan biri.
Uluslararası tıp camiası, 2019’da e-sigaranın neden olduğu akciğer hasarına EVALİ adını verdi. Sadece ABD’de e-sigara kullanımı yüzünden 68 kişi öldü, 2 bin 807 kişi de tedavi için hastaneye yattı.
Aslında zatürreye enfeksiyonlar yol açıyor. Ancak e-sigaraların içinde bulunan yağlı kimyasallar akciğer dokusunda iltihaba neden oluyor.
Konuyla ilgili Diken’e konuşan Sağlığa Evet Derneği Başkanı Prof. Dr. Elif Dağlı, bu hastalarda ani solunum yetmezliği, hava keseciklerinde kanama, dolaşım bozukluğu görüldüğünü belirtti ve “Yağ zatürresi tanısı alan hastalara artık e-sigara içip içmediklerini soruyoruz” dedi.
Dağlı’nın aktardığına göre, yağ zatürresi daha çok yutamayan çocuklarda, yaşlılarda görülürken kimyasalların solunduğu mesleki kazalar, su yerine yanlışlıkla yağlı sıvı alınması ve intihar amaçlı yağlı kimyasal içilmesi de bu hastalığa neden olabiliyor.
E-sigaranın içinde bulunan bitkisel gliserin ve esrar (marihuana) gibi yağlı maddeler akciğerde iltihabi cevaba neden oluyor. Nitekim akciğerden alınan sıvıların mikroskopik incelemesinde hücrelerin içinde yağ tanecikleri görülüyor.
COVID-19 gibi buzlu cama benzetiyor
Bu hastaların akciğer tomografilerinde COVID-19’un yaptığı gibi buzlu cam manzarası görülüyor. E-sigara içinde bulunan “gıda” özelliği taşıyan maddelerin çoğu mide bağırsak tarafından sindirilebilse de akciğeri tahrip ediyor. Dağlı, “Akciğer sindirim organı değildir, zedelenirse tamamen düzelmez. Nitekim organ nakillerinin en başarısız olduğu organ yine akciğerler” diyor.
E-sigaranın ülkemizde üretimi, ithalatı ve pazarlanması yasak olsa da satış noktalarından ve e-ticaret kanallarından tedarik edilebiliyor. ABD’de söz konusu yeni nesil tütünün bir salgın haline geldiğini belirten Dağlı, şunları söylüyor:
“Nikotin, kenevir kullanımına bağlı gelişen yeni hastalıklar ülkemizde de görülmeye başladı. Artmasından endişe ediyoruz. E-sigara ve benzeri yeni nesil ürünlerin kullanımı tüm dünyada çocuklar, ergenler ve gençler arasında hızla artıyor. Endüstri tarafından sağlığa sigaradan daha az zararlı olduğu iddiasıyla sunulan bu ürünlerin kullanımı arttıkça, olumsuz etkilerine ilişkin bilimsel tıp dergilerinde yayınlanan raporlar da artıyor.”
Akciğer zarını patlatıyor
Birçok organa zarar veren e-sigaranın solunum sistemine etkisi net. Bunlardan biri de ‘pnömotoraks’ diğer deyişle VASP olarak isimlendirilen akciğer zarı yırtılması. VASP, e-sigara kullanımına bağlı akciğer zarının kendiliğinden patlamasını tanımlayan İngilizce bir deyim.
VASP’ın oluşum süreciyse şöyle:
E-sigaraların içerdiği toksinler akciğerin hava keseciklerini zedeleyip balonlar oluşturuyor. Böylece çevre destek dokusu bozulan organda delikli elastik iltihap tabakası ortaya çıkıyor. Bu durum zorlu nefes almaya ve akciğerde hava basıncının artmasına sebep olur. Basınç nedeniyle ciğerde daha önce oluşmuş balonlar patlar ve akciğer zarı yırtılır. Tedavi için cerrahi müdahale gerekir.
Geçtiğimiz günlerde oyuncu ve şarkıcı Selen Görgüzel’in kızı İlknaz Bektaş e-sigaraya bağlı VAPS yaşadı. Acil hastaneye kaldırıldı ve ameliyat edildi. Görgüzel ve Bektaş sosyal medya hesapları üzerinden e-sigara kullananları uyardı.
