Brüksel ile Ankara arasında imzalanıp geçen pazar günü yürürlüğe giren mülteci anlaşmasının uygulamaya nasıl konacağı ve işlerlik kazanıp kazanamayacağı tartışıladursun, Avrupa’ya ulaşmayı hedefleyen mültecilerin sayısında artış var.
İki gündür yoğunlaşan mülteci akını sırasında, Yunan sahil güvenliği tarafından kurtarılarak Midilli’ye getirilen mülteciler. Fotoğraflar: Reuters
Anlaşma geçtiğimiz pazardan itibaren Yunan adalarına ulaşan mültecilerin Türkiye’ye iadesini hedef alıyor. Karşılığında AB, Türkiye’de kayıt alınan her bir Suriyeliye karşılık, 4 Nisan’dan itibaren yasal bir Suriyeli mülteci kabul edecek.
Ancak anlaşmayla ilgili ciddi sorunlar var. Her şeyden önce Avrupa yalnızca savaş nedeniyle yerlerinden olan Suriyelileri mülteci olarak kabul edeceğini söylüyor. Oysa kriz Afganistan’dan Irak’a birçok ülkeden yüz binlerce insanı kapsıyor. Bu insanların Avrupa’ya kabul edilmeleri çok zor.
Britanya’da yayınlanan Daily Telegraph gazetesine göre ise Türkiye’nin yasaları göçmen anlaşmasını felç edebilir. BBC Türkçe’nin aktardığı haberde, Türk hükümetinden yetkililerin ‘Afganlara ve Iraklılara mülteci statüsü verilmesi için Ankara’dan beklenen yasal değişikliklerin gündemde olmadığı’na dair verdikleri bilgi aktarılarak, Türk yasalarının sadece Suriyelilere potansiyel mülteci statüsü verdiğini, ancak Yunan adalarına ulaşanların yüzde 24’nün Afgan, yüzde 15’inin ise Iraklı olduğu anımsatıldı.
Sadece dün 1600’den fazla mülteci adalara ulaştı
2016’nın başından beri Yunan adalarına ulaşan mültecilerin sayısı 144 bine erişti. Bunların yarısı botlardan Midilli Adası’na iniyor.
Anlaşmanın yürürlüğe girdiği 20 Mart tarihinden bu yana Midilli’ye ulaşan göçmen sayısı da 1600’ü aştı. Reuters’e göre sadece 20 Mart günü Yunan adalarına 875 mülteci ulaştı. Ertesi gün bu rakam iki katına çıktı ve 1600’ü aştı.
Midilli Adası Valisi Spiros Gallinos, anlaşmaya kuşkuyla yaklaşarak “Nasıl uygulanacağı belli değil. Aceleye getirilmiş bir karardı. Bir gecede plan hazırlayıp, iki gün içinde uygulamamızı istediler” dedi. Midilli’de görev yapan bir polis memuru ise verilen talimatların her saat değiştiği bilgisini vermiş. Daily Telegraph, Türkiye’nin “Kimse zorla sınır dışı edilemez” beyanatının işleri daha da karıştırdığını kaydetti.
Diğer yandan Reuters Yunan sahil güvenlik yetkililerinin anlaşmanın en azından insan kaçakçılarının işlerini bozacağını, çünkü mültecilerin anlaşmanın caydırıcılığından ötürü kaçakçılara bin ila 2 bin dolar vermek istemeyecekleri yönündeki görüşlerini aktarıyor.
Çipras acil destek istedi
Anlaşmanın uygulanması konusunda en önemli sorumluluk ve iş iki ülkeye düşüyor: Türkiye ve Yunanistan. Avrupa tüm yasal ve lojistik kuşkulara rağmen planı uygulamakta kararlı ve her iki ülkeye de bu konuda destek vereceğini açıkladı, ancak hala soru işaretleri söz konusu. Yunanistan’ın anlaşmanın uygulanması konusunda ciddi bir baş ağrısı çektiği vurgulanıyor.
İdomeni sınır kapısından göğsüne ‘aç ve sususuz’ yazarak durumu protesto eden bir mülteci çocuk.
Yunanistan Başbakanı Aleksis Çipras, anlaşmanın uygulanması için acil destek çağrısını yineledi. Yunanistan’a altyapı desteği için adalara gönderilecek 2 bin 300 yetkilinin ancak önümüzdeki hafta başında göreve başlayabileceği bildiriliyor.
Diğer yandan anlaşmanın yürümesi için işbirliği yapmak üzere Türkiye’den bir yetkili ekibi Midilli’ye ulaştı.
BM: Kırmızı çizgilerimiz geçildi
Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği de (BMMYK) anlaşmadan memnun değil. Bu kısmen kurumun anlaşma müzakerelerinin dışında tutulmasından da kaynaklanıyor. BMMYK Yunan adalarına ulaşan mültecilerin seyahat özgürlükleri ellerinden alınacak zorla kabul merkezlerine götürülmelerinin uluslararası hukuka aykırı olduğunu savunuyor ve konuyla ilgili kurumun ‘kırmızı çizgiler’inin geçildiğini ifade ediyor.
İngiliz Guardian gazetesine konuşan BMMYK’nın Avrupa Bürosu Direktörü Vincent Cochetel, mültecilerin Türkiye’ye gönderilmeye başlanmaları için belirlenen 4 Nisan tarihinin gerçekçi olmadığını söyledi. BMMYK geri kabul merkezlerindeki uygulamanın bir parçası olmayacağını duyurdu.
Makedonya sınırındaki mültecilere ne olacak?
Bir mülteci Balkan rotasını kapatarak geçişe izin vermeyen Makedonya’yı kendini ateşe vererek protesto etti.
Balkan ülkelerinin sınırlarını kapatmasının ardından Yunanistan’da sıkışan 47 bin mültecinin durumu ise belirsizliğini koruyor. Bunların yaklaşık 12 bini Makedonya sınırındaki İdomeni kasabasında beklemede.
Daily Telegraph’a göre Yunanistan adalarda dikenli tellerle çevreli gözaltı merkezleri inşa ederken ve bölgede 1000 askeri görevlendirmeye hazırlanırken Türkiye’den bu açıklamaların gelmesi AB’yi şaşkına çevirmiş durumda.
Türkiye ile AB arasındaki anlaşmaya göre kaçak yollardan Yunanistan’a geçen göçmenler, eğer iltica başvurusu yapmıyorlarsa ya da başvuruları reddedilmişse 4 Nisan itibariyle Türkiye’ye geri gönderilecek. Mülteciler ülkelerinde güvende olmadıklarını kanıtlamak zorunda.
Bugüne kadar bir şekilde hedef ülkelere ulaşabilmiş mülteciler ise geri gönderilemeyecek. Deutsche Welle Türkçe’ye göre sadece 2015 yılında Almanya’ya 2 milyonla rekor sayıda yabancı geldi ki bu tarihi bir rekor.