METE ÇUBUKÇU
Diyarbakır’da bir saatçi dükkânında biri, “1990’larında başında Japon pazarında görüşmüştük sizinle” deyince şöyle geriye dönüp baktım. Neredeyse 25 yıl olmuş, birçok seçimi geride bırakmıştık. En gergin ve kanlı dönemden bugünlere…
Bugün Diyarbakır’da seçim havası geçmiş yıllara oranla bayağı sakin. Kentte seçim havası yok değil ama sanki bir kabullenmişlik, sanki sonucu şimdiden belli bir seçim var gibi. Seçim araçlarının sürekli tur attığı, her yerin bayraklandığı günler geride kalmış.
Seçim bürolarının önünde pek hareketlilik yok; sıcak havadan dolayı akşam üstlerine doğru sohbet edip çay içmeye gelenler var sadece. Sanki ‘Sonuç belli herkes Türkiye geneline bakıyor’ havası hâkim kentte.
1990’lı yıllardan bugüne…
Kürt siyasal hareketi 2002’ye kadar SHP dönemi dışında parti olarak seçimlere girdi, her seferinde barajı aşma umuduyla. Ama 12 Eylül cunta anayasasını yapanların koalisyonları, ama asıl Kürtlerin meclise girmesini engellemek için koyduğu baraj o kadar yüksek ki değil aşmak yanına bile yanaşılmamıştı.
2002’den sonra bağımsız olarak seçimlere girilmeye karar verildi. Bu yıla kadar öyle devam etti. 20-35 arasında milletvekili çıkarılabildi. Diğer cephede ise milli görüş kökenli partiler yer aldı. Bölgede her daim belli oranda oyları oldu.
Herkes ‘Çözüm Partisi’nin arkasında
Kentte seçim havası yok gibi ama heyecan var. Heyecan sohbetlere yansıyor. Herkesin gözü 7 Haziran akşamında. Sohbetlerin baş konusu baraj meselesi; aşılıp aşılamayacağı, aşılamazsa ne olacağı.
İkinci konu çözüm süreci. Bütün Türkiye’de konuşulan iş aş ekmek işsizlik gibi konular Diyarbakır’ın da can alıcı konularından, ancak baraj ve çözüm sürecinin arkasından geliyorlar. ‘Çözüm olmazsa, barış olmazsa iş, aş zaten gelmez; barış olmadan işin aşın anlamı yok’ deniyor.
Bu mevzu, yani çözüm konusu, kim olursa olsun herkesin üzerinde hemfikir olduğu bir mesele. Yani herkes ‘Çözüm Partisi’nin arkasında. Kimse bulunan noktadan geri dönmek istemiyor. Bölgede çalışma yapan bütün siyasiler de bunu biliyor. Zaten alandaki, köylerdeki söylem, kürsüdeki liderlerin söylemlerinden farklı. Yani, ‘Kürt meselesi yoktur, Kürt yoktur, masa yoktur vb.’ gibi konular kürsülerde başka, sokakta, seçim ofisinde başka dillendiriliyor.
HDP’nin barajı aştığını savunanlar çoğunlukta ama yine de herkes temkinli. Sandık sonuçlarıyla oynanacağını iddia edenler var. Yani bir güvensizlik söz konusu.
Şiddete geri dönülmez ama…
Peki, baraj aşılmazsa, HDP meclis dışında kalırsa çözüm süreci ne olur, sokaklar karışır mı?
Bu soruların yanıtları şimdilik belli değil. Ama kahir ekseriyet barajın aşılamaması durumunda şiddete geri dönüleceği kanısında değil. Tabii ki işin aması var. Böyle bir durumda bir kırgınlık olacaktır deniyor. Yani bu kadar uğraştık, Türkiye partisi olduk ama Türkiye bizi kabul etmedi diye düşünenler olacaktır diyenler var. Hele baraj kılpayı bir oyla kaçırılırsa.
Seçim havasının sokaklara coşkulu biçimde yansımamasının en önemli nedenlerinden biri de ülkesinin batısında pek farkında olunmayan cenazeler. Cenazeler Türkiye topraklarından gelmiyor. Rojava’dan, yani Suriye’nin kuzeyindeki Kürt bölgesinden geliyor. Çünkü IŞİD’e karşı hala kıyasıya bir savaş veriliyor. İş Kobane’yle bitmiş değil. Neredeyse gün aşırı bir cenaze bölgeye, Diyarbakır’a geliyor. Kalabalıklar uğurluyor cenazeleri. IŞİD’e karşı savaşmak için Rojava’ya giden çok sayıda Türkiyeli var ve bir kısmı hayatını kaybediyor.
Bölgedeki insanlar IŞİD meselesine karşı tepkili. Kobane meselesi hala bölgede sıcak ve bu nedenle geçen yıl Kobane’yle ilgili söylenenler unutulmuş değil. Bu seçimde de etkisini gösterecek. Kürt kimliği, Kürt sorunu olup olmadığı hatta Kürtlerin olup olmadığı tartışmaları da bölgede sandıkta etkili olacak gibi duruyor.
HDP’ye bakalım: İl merkezi sakin hatta sakinden öte boş bile denilebilir. Adaylar köylerde, ilçelerde. Kendilerinden eminler ama işi de şansa bırakmak istemiyorlar. Baraj aşılırsa yedi ya da sekiz milletvekilini alırlar. İmralı heyetinde bulunan İdris Balüken birinci sırada, emekli müftü Nimetullah Erdoğmuş, Kemal Pir’in yeğeni Ziya Pir, Altan Tan, Ezidi Feleknaz Uca’yla renkli ve HDP’nin Türkiye iddiasına uygun bir liste.
Ak Parti’ye gelince: Ağır toplar Diyarbakır’da. Bakan Cevdet Yılmaz, eski bakan ve kıdemli politikacı Salim Ensarioğlu, bölgenin yine bilinen isimlerinden Cizre kökenli Haşim Haşimi. AK Parti kentin her daim güçlü partilerinden. Başka partiler olsa bile sonuca etki edemiyorlar.
HDP baraj altı kalırsa 11 milletvekilinin hepsi AK Parti’ye gidiyor. Bir ihtimal bir sandalye bağımsız olarak seçime giren Hüda Par adayı Zekeriya Yapıcıoğlu.
Şehirde farklı çevrelerden akil insanlar ne diyor?: Türkiye’nin geleceği, bölgedeki sükûnet ve çözüm sürecinin devamı açısından HDP’nin mecliste olması gerekiyor. Bu AK Parti için de büyük avantaj olacaktır. Bunu söyleyenler arasında AK Parti’liler de var.
İş dünyası ne bekliyor?: Sermaye ve ticaret erbabı barajın aşılmasından yana. Sermaye istikrar ve güven ister. Bu da barajın aşılmasıyla sağlanır. Baraj geçilmezse dünyanın sonu olmaz tabii ki. Ama Meclis’te olan bir HDP ile olmayan HDP’nın etkisi farklı olacaktır.
Özetle HDP-AK Parti dinamiği bölgede batıya göre daha farklı işliyor.
Diyarbakır son dönemin en sessiz, ama en heyecanlı seçimine hazır. Gözlerse Türkiye’nin bütününden gelecek sonuçlarda.