CANAN COŞKUN
canancoskun2@gmail.com
@canancoskun
Bitlis’in merkez ilçesinde Atatürk, Devrim, Gazibey, Hersan ve Müştakbaba mahallelerinde bulunan yaklaşık 700 yapı, Covid-19 salgınının başladığı günlerde, Nisan 2020’de cumhurbaşkanı kararıyla riskli alan ilan edildi. Yapılar arasında cami, okul, postane ve bankalar da bulunuyordu.
Bu yapılardan bazıları riskli alan ilanından iki yıl önce yapılmıştı. (Altta) Mahkeme, yürütmeyi durdurma kararı vermesine karşın esnaftan 30 Temmuz’a kadar dükkanlarını tahliye etmesini istedi. Esnaf, karara tepkili.
100’den fazla dava
Nisan 2020’de Cumhurbaşkanlığı’nın verdiği riskli alan kararından sonra 100’den fazla insan karara karşı dava açtı. Dava açanlar arasında Bitlis Ticaret ve Sanayi Odası, Bitlis Esnaf ve Sanatkarlar Kredi ve Kefalet Kooperatifi, Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün ve Bitlis Belediyesi’nin kiracıları da vardı.
Açılan davalarda yaklaşık bir yıl boyunca bir gelişme yaşanmadı. Bu sürede projeyi üstlenen Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’yla anlaşanlara para verildi ve bu yapılar yıkıldı.
‘Kiracılar dava açabilir’
Mart 2021’de Danıştay 6’ncı Dairesi kiracıların davalarını dava açma ehliyetleri bulunmadığı gerekçesiyle reddetti. İdari Dava Daireleri Kurulu da bu kararı bozdu.
Bundan birkaç ay sonra Danıştay savcısı riskli alan ilan edilmesinin iptali istemiyle açılan davalarda görüş bildirdi. Savcı, kararın hukuka aykırı olduğu gerekçesiyle iptal edilmesi gerektiğini kaydetti.
Bu görüşten sonra Bitlis Valiliği yapılarla ilgili 6306 sayılı Afet Yasası’nın ‘6A’ uygulamasını işleme koymaya çalıştı. ‘6A’ uygulanırsa riskli alan ilan edilen yer, anlaşmasız, uzlaşmasız ve tebligat süresine bakılmaksızın gerekirse kolluk gücüyle elektriği ve suyu kesilerek tahliye ediliyor.
O günlerde Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum Bitlis’e geldi. Kentte şunları söyledi: “Tarihe Vefa projesini yapacağımızı ve buradaki kadim değerlerimizi, kültürel değerlerimizi ortaya çıkaracağımızı ifade etmiştik. Bununla ilgili çalışmaları başlattık. Esnaflarımızla gönül birliği içerisinde bu projemizi yürütüyoruz.”
Durdurma kararı esnafa duyurulmadı
Duyurudan sonra esnafa 30 gün süre verilerek 30 Haziran’da dükkanları boşaltmaları istendi. Bunun üzerine 6A uygulamasına karşı Van İdare Mahkemesi’nde davalar açıldı. 30 Haziran’a yaklaşırken Van İdare Mahkemesi yürütmeyi durdurma kararı verdi. Bu kararlar hâlâ geçerli. Ancak bu kararlar esnafa duyurulmadan bakanlık kendi inisiyatifindeymiş gibi esnafa süreyi 30 Temmuz’a kadar uzattığını duyurdu.
Muhalefet partilerinin Bitlis ziyareti
Bitlis’te yaşananlarla ilgili siyasi parti temsilcileri de kente gitti. 9 Haziran’da CHP’nin ziyaretinden sonra AKP Bitlis Milletvekili Vahit Kiler, Bitlis Ticaret ve Sanayi Odası Başkan Davut Tezcan’a ağır hakaretlerde bulunmuştu. 27 Temmuz’da İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener, bugün de (29 Temmuz) HDP Eş Genel Başkanı Mithat Sancar kente geldi.
Sancar konuşmasında şunları söyledi: “Ayrımcılıkla rant yaratarak Bitlis’i yıkmaya çalıştıklarının farkındayız. Sağlıklı bir kentsel yenilenme için biz de destek veririz ama tek kişinin kararıyla değil. Sarayda bir kişi bir karar alacak, gelecek bir bakanlık burada planlar yapacak, planları yaparken de buranın rantını yiyen bir iki milletvekilini çağıracak, onların çıkarına göre yapacak. Yok böyle yağma! Buna izin vermeyeceğiz.”
Diken’e konuşan esnafların eleştirileri şöyle: