Video paylaşım sitesi TikTok’un, canlı yayınlarda yardım isteyenlere yapılan bağışların yüzde 70’ine yakınına el koyduğu ortaya çıktı.
Britanya Yayın Kuruluşu BBC, evlerini terk edip kamplarda yaşayan Suriyelilerin canlı yayında ‘nakit değeri olan dijital hediye’ talep ederek ‘dilendiğini’, bazı yayınlarda saatte 1000 dolar değerinde hediye toplandığını ancak bunun çok az bir kısmının sığınmacılara gittiğini belirledi.
Aracılar var
Bu yıl TikTok kullanıcıları Suriyelilerin yaşadığı kamplardan canlı yayınlarla sık sık karşılaştı. BBC, Suriye’nin kuzeybatısındaki kamplarda yaşayanların ‘TikTok’un aracılarıyla’ yayın yaptığını belirledi. Habere göre bu kişiler Çin ve Ortadoğu’da, TikTok’la ilişkili ajanslarla çalışıyor ve Suriyelilere canlı yayın yapabilmeleri için cep telefonu ve internet bağlantısı sağlıyor.
Bu ajanslar TikTok’un ‘canlı yayıncı istihdam etmek ve kullanıcıların platformda daha fazla vakit geçirmesini sağlamak için’ kullandığı küresel stratejisinin bir parçası. Aracılar, Britanyalılar en cömert kullanıcılar olduğu için telefonlarda Britanya’nın SIM kartlarını kullanıyor.
Gelelim canlı yayın yapan, yıllardır süren iç savaşın ortasında yardıma ihtiyacı olup TikTok’a ‘sarılmak’ zorunda kalanlara… Kocası bir hava saldırısında ölen Mona Ali el Kerim ve altı kızı o isimlerden. Her gün saatlerce çadırdan canlı yayın yapıp İngilizce, ”Lütfen beğenin, lütfen paylaşın, lütfen hediye verin” diye yalvarıyorlar. Mona, gözü görmeyen kızı Şerife’ye ameliyat yaptırmak için para toplamaya çabalıyor.
Dijital gülden aslana…
Onların platformda istedikleri hediyeler ‘sanal’ ancak hediye verenlere ‘gerçek para’ya mal oluyor. Hediye verilenler de uygulamadan para olarak alabiliyor hediyesini. Canlı yayınları izleyenler dijital gülden, aslanlara farklı hediyeler veriyor. Hediyelerin nakit değeri birkaç sentle 500 dolar arasında değişebiliyor.
Beş ay süreyle Suriye kamplarından yayın yapan 30 TikTok hesabını takip eden BBC, saatte 1000 dolar değerinde destek toplansa da ailelerin bunun çok düşük bir oranını aldığını fark etti.
Dilenmenin platformda yasak olduğunu açıklayan TikTok, dijital hediyelerden komisyon alındığını kabul etti ancak oranın yüzde 70’den düşük olduğunu duyurdu. Oran açıklamadı.
Muhabir kendisine Suriyeli süsü verdi
TikTok paranın büyük kısmına el koyduğunu kabul etmeyince bir BBC muhabiri kendisine yardım dilenen Suriyeli süsü verdi. Kampta yaşadığını söyleyerek yukarıda bahsi geçen ajanslardan biriyle iletişim kurdu. Bu sayede bir hesaba sahip oldu canlı yayın yaptı ve Britanya’nın başkenti Londra’daki BBC çalışanları ona 106 dolar değerinde hediyeler yolladı.
Yayının sonunda hesabında sadece 33 dolar vardı. TikTok hediyelerin yüzde 69’una el koymuştu. Para yerel bir para transferi merkezinde alınan komisyonla yüzde 10 daha azaldı. Aracı da yüzde 35 komisyon alınca BBC muhabirinin elinde 19 dolar kaldı.
Eski rugbi oyuncusu Keith Mason, 330 dolarlık destek verdi ve 1 milyon takipçisinden de canlı yayında haberleştiği aileye destek istedi.
‘Bu, açgözlülük’
BBC’den verdiği desteğin büyük kısmına sosyal medya platformu tarafından el konduğunu öğrenince, bunun ‘adaletsiz’ ve ‘saçma’ olduğunu söyleyerek, ”Bu konularda şeffaf olmalılar bu açgözlülük” dedi.
TikTok’un aracılarından Hamit BBC’ye cep telefonu, SIM kartı ve wifi bağlantısı almak için hayvanlarını sattığını, canlı yayın yaptırdığı 12 aile olduğunu anlattı. Çin’deki bir ajansla çalışan TikTok’u ailelerin geçinebilmesi için kullandığını söyledi.
Bu ajansların uygulamayı kullanırken sorun olursa çözdüğünü, bloke hesapları açtığını anlatan Hamit, TikTok’un da canlı yayın sayısı ve uzunluğuna göre bu ajanslara komisyon ödediğini anlattı.
Dijital haklar konusunda çalışan ‘Access Now’ adlı sivil toplum kuruluşundan Merve Fatafta, bu tür canlı yayınların TikTok’un, özellikle çocukları istismar ve onlara zarar verme konusunda uyguladığını söylediği kurallarla örtüşmediğini vurguladı. Fatafta, insanların hikayelerini anlatıp destek isteme hakkı olduğunu ancak söz konusu yayınların ‘küçültücü, incitici’ olduğunu söyledi.
Bildirilince 30 hesabı bloke ettiler
Canlı yayın yapabilmek için 1000 takipçiye sahip olmak gerekiyor. BBC, uygulamadaki sistem aracılığıyla ‘çocukların dilendirildiği’ 30 hesapla ilgili bildirim yaptığında bu hesapların kural ihlali yapmadığı yanıtını aldı. Direkt ‘BBC olarak’ TikTok’la muhatap olunca tüm hesapları bloke etti.
TikTok BBC’ye şu yanıtı yolladı: ”BBC’nin bize ilettiği bilgi ve iddiaları büyük üzüntüyle karşıladık ve hemen gereğini yaptık. Bu tarz bir içerik platformumuzda izin verilmez. İnsanları istismar edecek tarzda dilenmenin önüne geçmek için küresel politikalarımızı bu alanda güçlendireceğiz.”
Bölgedeki dernekler kampta yaşayanlara destek vermeye çalışsa da BBC, yüzlerce ailenin her gün TikTok aracılığıyla yardım sanal ortamda dilenmeye devam ettiğinin altını çizdi.
