TBMM Anayasa Komisyonu Başkanı Prof. Mustafa Şentop, 10 gün içinde Meclis’e sunmayı planladıkları anayasa taslağında yer alan başkanlık sistemi modelinin yüzde 90 oranında ABD’dekine benzediğini söyledi.
Fotoğraf: DHA
Habertürk’ten Kübra Par’a konuşan Şentop, yeni anayasa çalışmalarının Başbakan Binali Yıldırım başkanlığında yürütüldüğünü söyledi.
Meclis’te sıfırdan yeni bir anayasa yapacak çoğunluğa ulaşamayacakları için tek seçeneğin mevcut anayasa üzerinden değişiklikler yapmak olduğunu belirten Şentop, AKP’den gelecek teklifin geçmesi için diğer partilerden de destek gelmesi gerektiğini hatırlattı.
Şentop, AKP’nin anayasa teklifinin 10 gün içinde Meclis’e sunulabileceğini ifade ederek, “Bizim düşündüğümüz sistem başkanlık. Bunu Sayın Erdoğan, ilk kez 2003’te bir televizyon programında dillendirmişti. O tarihten bu yana AK Parti’nin görüşü başkanlıktır. Çalışmalarımız da bunun üzerine kurulu. Mevcut sistemin bu şekilde yürümesi mümkün değil. Bizim açımızdan ideal olan başkanlık. Bu mutlaka denenmeli. Ama olmuyorsa da bugünkü mevcut düzeni biraz daha iyileştirebilecek bir düzenleme olabilirse onu da düşünmek, değerlendirmek lazım” ifadelerini kullandı.
‘Önerdiğimiz model ABD’deki gibi’
Üniter yapının Türkiye için vazgeçilmez bir zorunluluk olduğundan bahseden Şentop, yeni anayasa yapmadıkları için ilk dört maddeyi de değiştirmenin teknik olarak mümkün olmadığını aktardı.
Şentop, önerdikleri başkanlık sistemi modelini de anlattı: “Önerdiğimiz model, çok büyük oranda ABD’ninki gibi olabilir. ‘Türk tipi’ derken o modelden farklılaşan hususları ifade ediyoruz. ABD’dekinden farklı olarak biz federal değil, üniter başkanlık ve tek meclis öneriyoruz. Bir de doğrudan tek derecede seçim olacak. Bazı atamalarla ilgili farklar da olabilir. Bunun dışında ABD sistemine yüzde 90 oranda benziyor diyebilirim.”
‘Sanki denetleme sistemimiz çok iyi de…’
Türkiye’deki başkanın, ABD’dekindan daha az yetkili olacağını ifade eden Şentop, şu an Meclis’in OHAL ilan etme ile KHK ve tüzük çıkarma yetkisi olduğunu, başkana sadece kararname çıkarma yetkisi vereceklerini söyledi.
Şentop, kararname ile kanun ikileminde kanunların dikkate alınacağına dikkati çekerek şunları kaydetti: “Bugün sanki çok iyi bir denetleme sistemimiz var da başkanlık olunca daha kötü mü olacak? Parti hiyerarşisi açısından CHP’deki ve MHP’deki durum ile AK Parti’deki durum aynı mı? Lider değişince parti disiplini de değişir. Bunlar konjonktürel şeyler. Amerika’da bazı dönemlerde adını dahi hatırlamadığımız düşük profilli başkanlar var. Parlamenter sistem güçlü siyasi figürlere daha fazla kontrol enstrümanı veriyor. Oysa başkanlıkta milletvekilleri hükümetle ilgili daha bağımsız açıklamalar yapabiliyor. Seçim barajı sıfırlanacağı ya da çok sembolik bir orana çekileceği için daha güçlü milletvekilleri gelecek.”