• 9 SORUDA
  • DİKEN ÖZEL
  • GÜNÜN 11’i
  • DİKENLİK
  • AKŞAM POSTASI
  • VPN HABER
  • ENGLISH

Diken

Yaramazlara biraz batar!

  • VİTRİN
  • AKTÜEL
  • ANALİZ
  • DÜNYA
  • MEDYA
  • KEYİF
  • AGORA
  • SANAT

Aşı ironisi: Tedbirlerle azalan virüsün, deneklere bulaşmasını beklemek

28/05/2020 15:54

Herkes imkanları ölçüsünde önlem alıp corona virüse yakalanmamaya çabalıyor. Ancak işe yarayan bir aşı bulmanın tek yolu bazı insanlara virüs bulaşmasından geçiyor.

Fotoğraf: Biontech (Arşiv)

Corona virüsü için aşı geliştirme çalışmaları tahminlerden de hızlı şekilde devam ediyor. Dört aşının maymunlar üzerinde işe yaradığı kanıtlandı, üçü insan deneylerine geçti.

Reklam

Hükümetler, ilaç şirketleri milyonlarca doları potansiyel aşı çalışmaları için harcıyor. Henüz insanlar üzerinde işe yaradığı kanıtlanmayan ancak bu şartlar altında umut verdiği düşünülen aşılar için belki de günün sonunda çöpe gidecek milyonlar ortaya konuyor.

MIT Technology Review’da yer alan makaleye göre binlerce gönüllüye potansiyel corona aşısı uygulandı. Şimdi bu gönüllülerin, corona virüsünün yayılmasını durdurmak için yoğun çabalar harcandığı, sıkı tedbirler alındığı bir dünyada kazara virüsü kapması bekleniyor. Çünkü ölümcül olma potansiyeline sahip bir virüse insanları kasten maruz bırakmak etik değil.

Aşının işe yarayıp yaramadığını belirlemek için gönüllülerin virüsü kapması ve araştırmacıların aşının ne oranda koruyucu olduğunu gözlemlemesi gerekiyor. Bu durum da, örneğin New York’ta alınan önlemler sayesinde günde 6 binden 600’e düşen vaka sayısı bir başarı olsa da, aşı bulma çalışmalarını zora sokuyor.

Reklam

‘Etrafta yeterince virüs yoksa bir anlamı kalmaz’

Mart ayında insan deneylerine başlayan Moderna şirketinin üst düzey yöneticilerinden Tal Zaks bu konudaki endişelerini şöyle dile getiriyor: “Buradaki sorun şu; çalışmada yeterince vaka olmasını nasıl sağlayabiliriz. Çok sayıda insana aşı uygulasak bile etrafta yeterince virüs dolaşmıyorsa bunun bir anlamı kalmaz”.

Bir başka deyişle işin ironik tarafı şu; Covid-19 vakaları artmaya devam ederse aşı bulma süreci de hızlanacak.

Aşı araştırmacıları için doktor, hemşire ve diğer risk gruplarının çalışmalarına katılması önemli. Çünkü bu grupların virüsü kapma olasılığı daha çok. İnsanları tedbirlere uyması konusunda uyarıyorlar ancak aynı zamanda bazılarının virüse yakalanmasını da umuyorlar.

NYU’dan biyoetik alanında çalışan Arthur Caplan aşı çalışmalarının içinde bulunduğu ikilemi şu sözlerle anlatıyor: “Hala insanlara ‘hastalıktan korunun’ demek zorundayız. ‘Maske takma’ ya da ‘Neden kapalı bir alanda insanlarla bir araya gelmiyorsun’ diyemeyiz. Dünyada salgın kontrol altına almaya çalışılıyor, bu takdir edilesi bir şey ancak bu aşı geliştirme çalışmalarını baltalıyor”.

Aşının işe yaradığını test etmek için en iyi yol mümkün olduğunca çok sayıda insana uygulamak ve bu insanların risk grubundan oluşması.

‘Yüzde 50 ihtimalle sonuç elde edilemeyebilir’

AstraZeneca firmasıyla işbirliği yapan ve en çok umut vadeden aşılar arasında gösterilen Oxford üniversitesinin aşısının çalışma ekibinden bilim insanı Adrian Hill sonuç elde edememe ihtimalinin yüzde 50 olduğunu söylüyor.

ABD, Britanyalı AstraZeneca ile 300 milyon doz aşı için anlaşma imzaladı. Bu umut veren bir gelişme olsa da Artur Caplan bu konuda endişeli: “Uzmanlar sonbaharda aşının elimizde olacağını söylüyor ama o zamanda kadar yeterli veri elde edilemeyecek. Bir aşının güvenli olduğunu kanıtlamadan onu uygulamaya sokmak etik olarak imkansız. İnsanlar yaptrımaka isyemeycektir. Üstelik çok nadir de olsa yan etkiler oalcak. Ancak bu çok nadir yan etkiler bir milyar insanı aşıladığınızda yaygın hale gelecek”.

Ne gibi terslikler çıkabilir?

Aşı çalışmalarındaki temel problemlerden biri şu: Testler genişleyerek hzıla devam edereken buna paralel olarak bağışıklık sisteminin virüse tepkisi konusundaki çalışmalar daha yolun çok başında. Moderna’dan Zaks bu durumu daha yapım aşamasındaki bir uçakla uçmaya benzetiyor.

İşe yarayan bir aşı geliştirilse bile üretim aşamasında sorun çıkması ihtimaller dahilinde. Ortaya çıkan üründe ölçü meselesi çok önemli.

Sanofi firmasının aşı departmanın eski başkanı Stanley Plotkin, araştırmacıların virüsün yanlış kısmını kullanabileceğini ya da yeterince bu maddeden enjekte etmeyi başaramayabileceğini söylüyor. Bir başka ihtimal de virüsün değişime uğraması. Bu durum da HIV de olduğu gibi bir aşı bulunmasını imkansız hale getirebilir.

Aşının işe yarar hale gelmesinin önündeki bir diğer engel de aşı karşıtları. Giderek büyüyen aşı karşıtı hareket ‘corona‘ aşısının başarıyla uygulamaya konması için risk oluşturuyor.

Bir de herkese yetecek kadar dozda aşı üretme meselesi var. Moderna şirketindn Zaks pandeminin olduğu bir dünyada arzın talebi karşılayamayacağı ihtimaline dikkat çekiyor. Şirketin CEO’su da aynı fikirde: “Bir milyar doz aşı üretmek iş planımızda yoktu“.

ABD, Oxford’un umut vadeden ‘corona’ aşısından 300 milyon doz sipariş etti

ABD’li şirket insanlarda denenen ‘corona’ aşısının ilk sonuçları için ‘olumlu’ dedi

ABD’lilerin yarıdan fazlası, bulunması halinde ‘corona’ aşısına soğuk bakıyor

Oxford’un insan deneyleri süren aşısının ilk sonuçları haziran ortasında alınacak

Hindistan, Oxford’un deney aşamasındaki ‘corona’ aşısında seri üretime başlıyor

Oxford Üniversitesi’nin geliştirdiği aşı insan üzerinde denenmeye başlıyor

Virüsün kalıcı olma ihtimali: ‘Corona’ aşısı geliştirmek mümkün olmayabilir mi?

Covid-19 aşısı bulma yarışına beklenmedik ortak: Tütün şirketleri

Filed Under: Aktüel

SON HABERLER

9 soruda: En iyi aşı hangisi?

Bilim insanları adeta bir yarış halinde Covid-19’a karşı aşı geliştirmeye çalışırken, uzmanların tek dileği birden çok firmanın istenen sonuca ulaşmasıydı. Ne kadar çok çeşit aşı üretilirse o kadar çok insanın bundan faydalanacağı düşünüldü ama şimdi farklı koruma oranları, doz aralıkları ve etkinlik yöntemleriyle kafamız biraz karıştı. Acaba en iyi aşı hangisi?

Montrö’ye ‘tarihi’ bakış: 85 yıl önce ne oldu?

İstanbul’a 2 bin 200 kilometre uzaklıkta bulunan, İsviçre’nin güneybatısındaki Montrö kenti, bugün Türkiye için farklı bir öneme sahip. İstanbul ve Çanakkale boğazlarını Türk hakimiyetine veren Montrö Boğazlar Sözleşmesi, 85 yılın ardından bir kez daha Türkiye’nin en önemli gündem maddelerinden…

15 gün ‘kısmi kapanma’

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, Covid-19 salgınını yavaşlatmak için Ramazan ayında alınan yeni önlemleri açıklıyor.

Orhan Pamuk kayıtsız kalamadı: Kitabımda Atatürk’e hiçbir saygısızlık yok

Yazar Orhan Pamuk, ‘Veba Geceleri’ romanında, Türkiye’nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’e hakaret edildiği iddialarını yalanladı.

128 milyar doların akıbeti

Kafa karışıklıklarını giderelim, yarattığı sorunlara değinelim ve iktidar kanadının bu konudaki gerginliğinin nedenlerini ifade edelim.

Yasağa rağmen bayramlaşmaya gitti; 18 kişiye virüs bulaştırdı
Beşiktaş’ta ‘corona’ testleri negatif çıktı

DİKEN’İ TAKİP EDİN

Osman Kavala 1260 gündür tutuklu

AGORA

128 milyar doların akıbeti

M. Murat Kubilay

Delik kap su tutar mı?

Azime Acar

S-400’den Montrö tartışmalarına

Bahadır Kaynak

Muhafazakarlar ve Batı: Nereden nereye?

İhsan Dağı

Çok kıskandım

Mehmet Aksel

GÜNÜN 11’İ

Melih Aşık: İkinci aşıdan 28 gün sonra antikor testi yaptırdım; neredeyse sıfıra yakın

Mehmet Demirkol: Fenerbahçe kazandı ama oyun ayağa kalkmadı

Abdulkadir Selvi: Emekli amirallerin bakan ismi vermediği söyleniyor

Kemal Öztürk: Siyaset için en büyük tehlike

Alaattin Aktaş: Ekonomi iyi gidiyorsa bu işsizlik ne?

İbrahim Kiras: 128 milyar dolar nerede diye sormanın suç sayılması olacak iş değil

Feyzi Açıkalın: Başı kesik tavuk gibi ilerleyen dış politikanın bedelini turizm çekiyor

Akif Beki: AK Parti bir kez daha kaçarken davul çalarak kendi kendini ele verdi

İbrahim Kahveci: Millet her yıl birkaç müteahhide milyarlarca lira açıktan para ödüyor

İsmail Saymaz: Belki de bu yüzden, emekli süperstarlar Montrö’yü anlatıyor

Murat Muratoğlu: Ekonomi bu kafayla buz kesti

Bu bir utanç yazısı

İKSV’ye ‘Bu bienalin farkı ne’ diye sorduk, ‘Dikkat, her an karşınıza çıkabilir’ dediler!

Da Vinci’nin Salvator Mundi tablosu, NFT versiyonuyla yeni rekor peşinde

İzmirli şarkıcı 100 yaşında: Bir kez daha Adieu Dario!

Uluslararası karikatür yarışmasında birincilik ödülü Kübalı sanatçıya

Giresun-Keçiören maçının 10’uncu dakikasında futbolcular iftar yaptı

Arka kapıdan giren ayıyı evin hiç beklenmedik iki sakini kovaladı

46 numara mı giyiyorsunuz, 1 milyon dolarınız mı var: Kanye West’in ilk Nike Yeezy’leri tam size göre!

Dünyanın en iri tavşanı çalındı

  • VİTRİN
  • AKTÜEL
  • ANALİZ
  • DÜNYA
  • MEDYA
  • KEYİF
  • AGORA
  • SANAT
  • AGORA
  • DİKEN’E TAKILANLAR
  • BİRİNCİ SAYFALAR
  • GÜNÜN 11’i
  • AKŞAM POSTASI
  • BU GAZETE…
  • DİKEN 5 YAŞINDA
  • KÜNYE
  • İLETİŞİM
  • Email
  • Facebook
  • Google+
  • Pinterest
  • RSS
  • Twitter
  • Vimeo
  • YouTube

"Genç gazeteci arkadaşlarıma! Bu meslek yorucu bir meslektir. Ama, insan büyük bir zevkle çalışır. Kalemine daima efendi kal, uşak olmamaya gayret et. Mecbur kalırsan kır, sakın satma." Sedat Simavi