İLHAN TANIR
tanir.ilhan@gmail.com
Amerikan-Türk Konseyi (ATC) Başkanı James H.Holmes, istifa kararı aldığını açıkladı. Hükümete yönelik eleştirileri nedeniyle, başkanı olduğu ATC’ye AKP’nin boykot uyguladığı iddia edilen Holmes, “Konunun muhatabı Türk hükümetidir” dedi.
İstifa halen kamuoyuna açıklanmadı
ABD-Türkiye ilişkilerinde önemli bir yer tutan Amerikan-Türk Konseyi’nin (ATC) yıllık toplantısı, 1 Haziran Pazar akşamı Washington’da başladı. Ne var ki, Türkiye’nin Washington Büyükelçiliği’ndeki resepsiyonundan önce toplanan ATC yönetim kurulunda, yaklaşık on yıldır başkanlık görevini yürüten James H.Holmes istifasını sundu. İstifası halen kamuoyuna açıklanmayan Holmes, bu yılki toplantılara da ‘Başkan’ olarak katılıyor.
Holmes: Muhatap Türk hükümeti
James Holmes
Holmes, istifası ile ilgili sorduğumuz soruya şu cevabı verdi:
“ATC yönetim kuruluyla birlikte bu karara vardık. Atlantik’in diğer kıyısından (Türkiye) kaynaklı şartlar benim bu kararı almama neden oldu. Bu konunun muhatabı Türk hükümetidir.”
İstifa yağmuru
Holmes’un ardından, ATC ile uzun yıllardır beraber çalışan direktörler Canan Büyükünsal ve Ayşe Sümer de istifa kararı aldı.
AKP’nin boykotu görülüyor
Bu yılki ATC konferansına hiçbir Türk bakanın katılmaması dikkat çekiyor. Türkiye’nin Washington Büyükelçisi Serdar Kılıç da konferansın bugünkü açılış etkinliklerine katılmıyor. Önceki yıllarda birçok bakan ve milletvekiliyle büyük bir katılım gösteren AKP hükümetinin bu tutumu, boykotun bir göstergesi olarak kabul ediliyor.
Türk-ABD ilişkilerine ‘yeni darbe’
Savunma sanayinin önemli aktörlerince desteklenen ATC’nin başkanına Ankara’dan uygulanan baskı, kötü giden Türkiye-ABD ilişkilerini daha da gerebilir. ABD tarafının bu gelişmeye nasıl karşılık vereceği ise bilinmiyor.
‘Türkiye’nin demokrasi numarası kaç?’ diye sormuştu
Holmes’un, birkaç aydır AKP hükümetinin baskısıyla karşı karşıya olduğu Türkiye-ABD ilişkilerinde uzman olan bir kaynak tarafından da ifade edildi. Yine aynı kaynağın söylediğine göre Türk hükümeti yetkilileri, Holmes’un dile getirdiği bazı eleştirilerden dolayı başında olduğu ATC’ye boykot uygulamaya karar verdi.
12 Şubat 2014’te Cumhuriyet gazetesinden Leyla Tavşanoğlu’na konuşan Holmes, Türkiye-ABD ilişkilerinin kırılganlaşmasının nedenlerinden biri olarak ABD ve Büyükelçi Ricciardone’ye yöneltilen sert suçlamaları göstermişti.
Holmes son olarak geçtiğimiz ay içinde, AKP’ye yakınlığıyla bilinen düşünce kuruluşu SetaDC’nin Washington’daki yıllık konferansında bir panelde moderatörlük yapmış, Ali Bayramoğlu, Etyen Mahcupyan, Taha Özhan ve Oral Çalışlar’ın konuşmacı olduğu panelde ”Türkiye’nin demokrasi numarası kaç” sorusuyla, panelistlerden tepki toplamıştı.
Holmes Türkiye’deki hükümet çevrelerini rahatsız edici hareketler yaptı
ATC’nin üyesi olan Türkiye-ABD kurumlarından biri olan Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEIK)’in Başkanı Süreyya Yücel Özden, konferans sırasında yaşanan istifayla ilgili olarak şu yorumu yaptı:
“Anladığım kadarıyla Büyükelçi Holmes Türkiye’deki hükümet çevrelerini biraz rahatsız edici hareketler yaptı. Bu demeç de olabilir, röportajlar da olabilir. Şöyle bir görünüm oluştu; burada Türkiye ile ilgili olarak önemli bir kuruluşa başkanlık ederken, mevcut hükümetin aleyhine birtakım davranışlarda bulunuyor veya beyanatlar veriyor izlenimini verdi.”
Özden, Holmes’un hangi beyanatlarının hükümeti rahatsız etmiş olabileceği sorusuna ise, “Hükümeti rahatsız ettiğine göre daha çok demokrasi ile ilgili konulardaki beyanatları olmalı, Türkiye’deki demokrasi ve siyasi ortam ile ilgili sözler olmalı’’ yanıtını verdi
Başkanlar siyaset yapmamalı
Konferansa katılan işadamlarından, ATC üyesi ve Türk-Amerikan İş Derneği (TABA) Başkanı Ekim Alptekin Jones’un istifasını söyle yorumladı:
“Burası bir iş platformu, bir ticari platform. Mümkün olduğunca bu platformun siyasetin dışında tutulması gerektiğine inanıyorum. Olacaksa, ticarete verimli bir siyaset yapılmalı, örneğin Transatlantik İş ve Yatırım Ortaklığı (TTIP) görüşmelerine etki yapmak gibi. Bunun ötesine çıkarsanız tabi ki bu yapıcı ortam oluşmasının önüne geçer. Mümkün olduğunca ATC gibi kurumlarımız siyasetten uzak durması gerekir.’”
Alptekin, ‘Rahatsızlık demokrasiyle ilgili demeçleri mi?’ sorusuna ise, şu yanıtı verdi:
“Ben de bir Türk-Amerikan İş Derneği başkanıyım. Bizim de farklı birçok üyemiz var. Başkanların bu üyelerin tamamının görüşlerini temsil edemeyiz. Haliyle, bir demokrasi uyarsında dahi bulunmak aslında haddimiz değil. Ne ben, ne Jim (Holmes) ne de başkası sosyal, hukuk, laik ve demokratik bir devleti destekleyebiliriz. Ama şunu, bunu ikaz etmek bizim görevimiz değil”
ATC konferansına katılan ve aynı zamanda ATC’ye de üye olan bir katılımcı da, “AKP hükümetinin ATC’ye uyguladığı bu boykot, ABD Türkiye ilişkilerinde çok önemli bir rolü olan ATC’nin köküne kibrit suyu dökmektir” dedi.
ATC’nin kuruluşu ve yapısı
Amerikan Türk Konseyi (ATC), 1994 yılında kuruldu. ATC, ABD-Türkiye ilişkileri için yıllardır en önemli aktör olarak görülen bir kuruluş. Özellikle savunma sanayinin devleri, ilişkilerini bu Konsey üzerinden yürütmekte. Northrop-Grumman International, Lockheed Martin, Raytheon Company gibi ABD’nin ve dünyanın en önde gelen Amerikalı Savunma şirketlerinin yanısıra, General Electric, Philip Morris, Citigroup, Boeing Company, Pfizer ve daha birçok Fortune 500 şirketi bu konseyin üyeleri. Türkiye’den de başta Koç ve Sabancı olmak üzere, Eczacıbaşı, GAMA, Hilton gibi birçok şirket, her yıl yapılan ATC toplantılarına katılıyor ve iş imkanlarına bakıyor.
Her yıl Washington’da toplanan ATC konferansları, Türk-ABD ilişkilerinin en önemli etkinliği olarak kabul ediliyor. Geçtiğimiz yılki konferansa ABD Başkan Yardımcısı Joe Biden katılarak, bir konuşma yapmıştı. Önceki yıllarda da savunma bakanı Robert Gates’den Hillary Clinton’a kadar, ABD yönetimi en üst düzeyde bu konferanslara ilgi göstermişti. Bu yıl ise, ABD yönetiminden de oldukça düşük düzeyde katılım var.
Başkanlar nasıl seçiliyor
ATC başkanlarının seçimi için özel bir prosedür yok. Yönetim kurulu üyelerinin bir isim üzerinde anlaşması gerekiyor. Süre olarak belirlenmiş bir süresi de yok. Holmes, ATC başkanlığını 2004’ten beri yapıyordu.