Ekonomi dışarıdan gelen tüm dalgalara açık durumda. Limanın mendireği dağılmış. Koruma duvarlarından birisi olan reel faiz negatif. Hem de basit hesapla yüzde 70 civarında negatif. Dışa açık kapitalist bir ekonomide, yüksek negatif reel faizin etkileri neler olabilir? İlk aklıma gelenleri sıralayayım:
Ağır tahribatlardan birisini tasarruf alanında yapıyor. Zaten yetersiz olan TL tasarruflardan “vergi” alınıyor. Hem de çok yüksek bir vergi. Ulusal parasına güvenip Türk lirası birikimi olanlar kaybediyor. Hazine’nin iç borçlanma senedine para yatıranlar negatif reel faiz alırken, aynı Hazine’nin dış borçlanma tahviline (eurobond) para yatıranlar pozitif reel faiz alabiliyor.
Bu durum dolarizasyonun (kur korumalı mevduatlar dahil) hızla artmasına yol açıyor. Türkiye’de yerleşiklerin aldıkları Hazine eurobondlarını da hesaba katınca dolarizayon oranı yüzde 75’lere yaklaşıyor. Negatif reel faizin en belirgin etkisi bu alanda görülüyor. Aşırı dolarizasyon nedeniyle, TCMB politika faizi etkisizleşiyor.
Dahası tasarrufu olanlar kısa vadeli varlıklara yöneliyor. Borsa, altın ve dijital varlıklara yönelen küçük yatırımcıların başına gelenleri izliyoruz.
Uzun vadeli istihdam yaratan üretime yönelik yatırımlar her geçen gün azalıyor. Hatta hukukun üstünlüğü sorunları ve diğer nedenlerle, mevcut fabrikasını elden çıkarmayı düşünenler bile var deniyor.