Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), kadın sporcularda testosteron hormonu sınırlamasına ilişkin kural değişikliği nedeniyle uzun yıllardır müsabakalara katılamayan Güney Afrikalı kadın atlet Caster Semenya‘nın, kişisel haklarının ihlal edildiğine dair itirazını kabul etti.
Testosteron seviyesi doğuştan yüksek kadın sporcuların, belli mesafeler arası yarışlara ancak hormon seviyesini düşüren ilaçlar kullanması halinde izin veren kural değişikliğine itiraz ettiği için yarışmalara katılmasına izin verilmeyen Semenya’nın uzun yıllardır sürdürdüğü hukuk mücadelesi, olumlu sonuçlandı. Son olarak kişisel haklarını korumadığı gerekçesiyle İsviçre’yi AİHM’e şikayet eden 32 yaşındaki sporcunun itirazı haklı bulundu.
AİHM’den yapılan açıklamada, testosteron hormonu yüksek sporcular arasında yer alan ve ilaç kullanmayı reddeden Semenya’nın, yasal haklarını korumak adına İsviçre Federal Mahkemesi’ne üç yıl önce yaptığı itirazın reddedilmesinin, oy çokluğuyla ayrımcılık olarak değerlendirildiği belirtildi.
İsviçre’nin, Semenya’nın yasal haklarını koruma konusunda gereken tedbiri almadığı, spor kariyerine yönelik müdahalenin ‘sınırı aşan noktalara’ geldiği ve bu durumun ‘kabul edilemez’ bulunduğu belirtildi.
2018’de kural değiştirilmişti
Uluslararası Atletizm Federasyonları Birliği (IAAF), 2018’de yaptığı kural değişikliğiyle testosteron hormonu yüksek kadın sporculara 400 ile 1600 metre arası yarışlara ancak hormon seviyesini düşüren ilaçlar kullanması halinde izin verileceğini duyurmuştu.
Başvurusu önce kabul edildi, sonra reddedildi
Cinsel ayrımcılığa yol açtığı gerekçesiyle uzun süre tartışılan bu kural değişikliğinin ardından Semenya’nın Uluslararası Spor Tahkim Mahkemesine (CAS) itirazı kabul edilmemişti. Güney Afrikalı atletin İsviçre Federal Mahkemesi’ne yaptığı itirazsa başta kabul edilerek söz konusu kural değişikliği askıya alınmasına rağmen Dünya Atletizm Birliğinin (World Athletics) itirazının ardından 2019’da tekrar yürürlüğe konmuştu. Semenya’ysa kişisel haklarının ihlali nedeniyle İsviçre Federal Mahkemesi’ne ikinci kez başvurmuş ve bu da reddedilmişti.
800 metre kategorisinde iki olimpiyat (2012 Londra, 2016 Rio) ve üç dünya (2009 Berlin, 2011 Daegu, 2017 Londra) şampiyonluğu bulunan Semenya, ilaç kullanmayı reddetmesi nedeniyle uzun yıllardır müsabakalara alınmıyor. Söz konusu ilaçların sağlığı tehdit ettiğini savunan Semenya kişisel haklarının ihlal edilmesi ve spor kariyerine devam edememesi gerekçeleriyle 2021’de AIHM’e başvurmuştu.