AYŞEGÜL KASAP
@aysegul_kasap
Afganistan’da başkent Kabil’i de ele geçiren Taliban’ın uluslararası basın kuruluşlarına verdiği demeçlerde ‘Kimseden intikam alınmayacak. Herkesin can ve mal güvenliği olacak’ yönündeki açıklamalarının Afgan halkı arasında bir karşılığı yok. Afgan Mülteciler Dayanışma ve Yardımlaşma Derneği kurucularından Dr. Zakira Hekmat Diken’ e konuştu ve Taliban’ın vaatleriyle ilgili şöyle dedi: “Afgan halkı ve kadınları olarak Taliban’ın ‘gömlek değiştirdiğini’ düşünüyoruz. Çünkü Taliban aynı, hiç değişmedi. Uluslararası güçlerin dikkatini çekmek için ılımlı konuşuyorlar.”
Afganistan halkı ayrıca devrik devlet başkanı Eşref Gani’nin Taliban’la anlaşmış olabileceğini de düşünüyor.
ABD’nin ülkeden askerlerini çekmeye başlamasıyla radikal İslamcı Taliban, başkent Kabil dahil tüm büyük vilayet merkezlerinin kontrolünü ele geçirmişti. Gani ülkeyi terk ederken çok sayıda ülke, Afganistan’daki personelini tahliye ediyor. Binlerce Afgan, Kabil’de havaalanına akın ederek ülkeyi terk etmeye çalışıyor.
Taliban Sözcüsü Suhail Şahin, BBC’nin canlı yayınına bağlanarak kimseden intikam almayacaklarını ve herkesin mal ve can güvenliği olacağını söylemişti. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu Taliban’ın bu türden açıklamalarıyla ilgili şöyle demişti: “Şu ana kadar Taliban’ın mesajlarını olumlu karşıladığımızı söylemek isterim.”
Ancak Afgan halkı Taliban’ın bu mesajlarına inanmıyor.
‘Taliban hükümet kurabilmek için gömlek değiştirdi’
Dr. Hekmat Taliban’ın uluslararası basın kuruluşları aracılığıyla dünyaya ‘ılımlı’ mesaj vermesinin sadece bir göz boyama olduğu görüşünde: “Afgan halkı ve kadınları olarak Taliban’ın ‘gömlek değiştirdiğini’ düşünüyoruz. Çünkü Taliban aynı, hiç değişmedi. Taliban’ın şimdi bir hükümet kurması gerekiyor. Diğer devletlerin ve uluslararası güçlerin dikkatini çekmek için bu tür ılımlı konuşmalar yapıyor.”
‘Taliban kanaat önderlerinin evlerini yağmalıyor’
Afganistan’da hiç kimsenin korkudan dışarı çıkamadığını belirten Dr. Hekmat şöyle devam etti: “Okullar ve ofisler kapalı. Sokaklar bomboş. Dükkanlar kapalı. Karantinaya girmiştik ya Covid-19’da. Tam olarak öyle şu anda. Hatta Taliban evleri tek tek gezmeye ve bakmaya başladı. Kanaat önderlerinin evlerine girip eşyalarını yağmaladılar. Arabalarını götürdüler. Siyasilerin evlerine giriyorlar.“
‘Kadınlar evden çıkmaya korkuyorlar’
Kabil’de normal bir hayat varken birden her şeyin değiştiğini söyleyen Hekmat şöyle devam etti: “Kadınlar evden çıkmaya korkuyor. Bölgede konuştuğum kişiler ‘Başımıza ne geleceğini kestiremiyoruz. Belki öldüreler, belki başka bir şey yaparlar’ dedi. Şu an bazılarının burkası yok. ‘Burkamız yok, bizi öldürülürse biz ne yapacağız?’ dediler.”
‘Gani, yolsuzluk fazla olduğu için görevi uzmanına vermedi, keyfi atamalar yaptı’
Afgan halkı Gani’nin kaçıp onları yüzüstü bırakmasına tepkili.
Dr. Hekmat, Taliban’ın hem Afganistan’da hem de Pakistan’da büyük bir kitlesinin olduğunu belirterek şunları söyledi: “Gani hükümetin ilk zamanlarında şöyle demişti; ‘Niye aynı dili konuşan insanlar hapishanede ? Hepsi Taliban örgütü hepsi aynı dili konuşuyor.’ Afganistan halkı buna tepki göstermişti o zaman. Hükümet üç kişiden oluşuyordu. Kendisi kimsenin sözünü dinlemiyordu. Kendisi vardı, danışmanı ve baş danışmanı vardı. Yerel halk tarafından seçilen kişilerin pozisyonlarını ve görevlerini keyfi olarak değiştirdi. Her şeyi kendi kontrolü altına almak istedi. Yolsuzluk ve rüşvet o kadar fazlaydı ki Gani hükümetinde o yüzden hiçbir zaman görevi uzmanına vermedi. Hükümeti kötüydü. Ancak hiç kimse böyle kaçacağını tahmin etmedi. Kötü olduğunu biliyorduk ama halkını yüzüstü bırakacak kadar olduğunu bilmiyorduk.”
Rusya’nın Kabil Büyükelçiliği Sözcüsü Nikita İşçenko, RIA ajansına yaptığı açıklamada Gani’nin servetinin helikoptere sığmadığını söylemişti: “Para dolu dört araba; paranın bir diğer kısmını bir helikoptere doldurmaya çalıştılar ama hepsi sığmadı. Ve paranı bir kısmı pistte bırakıldı.”
‘Gani’nin Taliban’la anlaştığını düşünüyoruz’
Gani Taliban’la anlaşmış olabilir mi diye sorduğumuzda şöyle yanıt verdi Hekmat: “Arka panda Taliban’la anlaştığını düşünüyoruz. Sessiz darbe de olabilir anlaşmalı da olabilir.”
‘Afgan halkı Gani’nin kaçacağını tahmin edemedi’
Kabil havalimanında yaşanan panik hali de Afgan halkının Taliban’ın bu kadar hızlı ilerleyeceğini ve Gani tarafından yüzüstü bırakılacağını tahmin etmediğini gösteriyordu: “Afganistan Taliban’ın bu kadar hızlı gelip sarayı alacağını ve Gani’nin kaçacağını kimse tahmin edemedi. Birden bire Taliban saraya girdi. Sözcüsü ilk başta biz sadece ‘Kabil’in sınırlarındayız içine girmiyoruz’ dedi ama iki saat sonra tekrar ‘Biz saraydayız’ diye basın açıklaması yaptılar. İnsanlar o kadar tedirgindi. Nereye gideceklerini şaşırdılar.”
