Sivil kayıpları izleme grubu Airwars tarafından yayınlanan analize göre 2001’deki 11 Eylül saldırılarından bu yana ABD tarafından düzenlenen insansız hava araçlarıyla düzenlenen hava saldırıları en az 22 bin sivilin ölümüne yol açtı. Başka bir hesaba göre ise bu sayı 48 bin olabilir.
11 Eylül’ün 20’nci yıldönümünden hemen önce açıklanan analiz, ABD Başkanı Joe Biden’ın son 20 yıla damgasını vuran ‘sonsuz savaşları’ sona erdirme sözü vermesi ve Afganistan’dan asker çekmesi sonrası geldi.
ABD, Taliban hakimiyetini sona erdirmek için işgal ettiği Afganistan’dan on binlerce sivil kayba yol açarak ve en sonunda Radikal İslamcı örgüt Taliban’la anlaşarak çıkmak zorunda kalmıştı.
Burada da ABD tahliyeler sırasında Afganistan’ın başkenti Kabil’de IŞİD’in Horasan koluna (IŞİD-K) düzenlenen saldırıda 10 sivilinin hayatını kaybetmesine neden olmuştu. Ölenler arasında çocuklar da vardı.
Göreve başladığından beri Biden, George W. Bush, Barack Obama ve Donald Trump gibi üç selefinin görevde olduğu birçok dış müdahaleden çekileceğini bildirmişti.
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken “İşleri farklı şekilde yapacağız. Demokrasiyi, maliyetli askeri müdahaleler yoluyla veya otoriter rejimleri zorla devirmeye teşebbüs ederek teşvik etmeyeceğiz. Bu taktikleri geçmişte denedik. İyi niyetli olsalar da işe yaramadı…” demişti.
ABD yönetimi, temmuz ayının başında savaş bölgeleri dışında ‘terörle mücadele’ amaçlı düzenlenen hava saldırılarında 2009-2015 döneminde en az 64, en çok 116 sivilin öldüğünü bildirmişti. Ancak bu rakamlarda Afganistan, Irak ve Suriye’deki saldırılarda ölen kişilere ilişkin bilgi ise paylaşılmamıştı. Resmi rakamlarla bağımsız kuruluşların raporlarındakiler arasında uçurum var.
100 bine yakın saldırı
Yeni analiz, ABD ordusunun 2001’den bu yana neredeyse 100 bin hava saldırısı düzenlediği yönündeki kendi beyanına dayanıyor. 11 Eylül saldırısı sonrası kendine ‘terörle mücadele’ rolü biçen ABD, dünyanın birçok noktasında kanlı saldırılara imza atmıştı.
Rapora göre ABD, Suriye, Irak, Afganistan’daki çatışmalara ek olarak Yemen, Somali, Pakistan ve Libya’daki militan ve terör gruplarına yönelik en az 91 bin 340 saldırı gerçekleştirdi. Bunların yaklaşık dokuz bini Suriye’de IŞİD’e karşı düzenlendi.
Airwars, ABD saldırılarının en az 22 bin 679 sivili öldürdüğünü ve bu sayının 48 bin 308’e kadar çıkabileceğini hesapladı.
En ölümcül yıl
Araştırmaya göre ABD hava saldırılarının sivil kurbanları için son yirmi yılda en ölümcül sene, 2003’teki Irak işgalinde yaşandı. Bu yıl içerinde en az 5 bin 529 sivilin öldürüldüğü bildirildi.
Bir sonraki en ölümcül yıl, IŞİD’e karşı savaş bahanesiyle koalisyon güçlerinin Irak ve Suriye’yi bombaladığı 2017 yılında yaşandı: En az 4931 sivil öldü.
Ancak analizdeki hesaplamalara göre 2017, siviller için en kötü yıl olmuş olabilir. Bazı tahminlere göre IŞİD’e karşı düzenlenen bombalamalarda 19 bin 623’e yakın kişi hayatını kaybetti.
Sayıların kesin olmadığı bildirilse de Brown Üniversitesi’nin ‘Savaş Maliyetleri Programı’ tarafından yapılan çalışmada ABD’nin bu savaşlarında tüm taraflarca öldürüldüğüne inanılan 387 bin sivil tahmini de sayıların gerçekliğine ilişkin kuşkuları dindiriyor.
ABD Merkez Komutanlığı ise (CENTCOM) konuyla ilgili ellerinde hazır bir bilgi bulunmadığını bildirdi. Uzmanlara göre ABD sivil kayıplar konusunda hiçbir zaman çalışma yapmadı.