MEHMET BARAN KILIÇ
@MehmetBaranKl
barankilic@diken.com.tr
Yeni Merkez Bankası Başkanı Hafize Gaye Erkan aleyhine ABD’de açılan davanın dosyasından öne çıkanları 9 Soruda derledik.
Cumhurbaşkanlığı seçiminden sonra ‘işleri toparlaması’ için Hazine ve Maliye Bakanlığı’na Mehmet Şimşek, Merkez Bankası başkanlığınaysa Hafize Gaye Erkan atanmıştı.
Erkan’ın atanmasından bir gün sonra yani 9 Haziran’da, Erkan’a First Republic Bank’teki döneminden dolayı dava açıldığı Türkiye gündemine geldi. 24 Nisan’da açılan davanın nedeni ‘banka müşterilerini yanıltmak ve bankacılık yasalarını ihlal etmek.’
Erkan’ın daha önce yöneticilik yaptığı First Republic Bank (FRB), faiz oranlarındaki keskin yükselişin ardından ABD’de iflas eden bankalardan biriydi. Bankanın mevduatlarının yaklaşık yüzde 70’nin sigortalı olmadığı ortaya çıkmıştı.
Söz konusu davanın dosyasını inceleyerek öne çıkanları derledik.
Dava konusu ne?
Bir grup FRB hissedarı, 2021-2022 döneminde bankadan farklı miktarlarda hisse satın aldı. Davacılar, bu alımları bankanın yayımladığı mali raporlar ve açıklamalar etkisiyle aldığını belirtiyor. Söz konusu rapor ve açıklamalar, FRB’nin seyrinin olumlu yönde gittiğini gösteriyordu.
Ama ABD’de enflasyonun yükselmesine ve ABD Merkez Bankası’nın (Fed) faizleri artırmasına hazırlıksız yakalanan bankalar krize girdi. Yatırımcılar da panikle paralarını çekmeye başladı.
Bu krizden FRB de etkilendi ve Mart 2023’te bankanın hisseleri çakıldı. Davacılar, hisselerin çakılması nedeniyle söz konusu açıklamalarla raporların yanlış olduğunu ve yatırımcıları hatalı yönlendirdiğini iddia ediyor.
Dava da bu nedenle açıldı.
Sadece Erkan mı yargılanıyor?
Hayır. Erkan’la birlikte iki tüzel kişi ve altı gerçek kişi yargılanıyor. Yargılanan tüzel kişiler FRB ve FRB’nin mali raporlarını denetleyen uluslararası denetim şirketi KPMG.
Erkan haricinde yargılanan diğer gerçek kişilerse şöyle:
*James H. Herbest: 1985’ten 12 Mart 2022’ye kadar bankanın CEO’su ve 2007’den 31 Aralık 2021’e kadar başkanıydı (chairman). Ayrıca, Mart 2022’den beri bankanın yönetim kurulu başkanı (executive chairman).
*Michael J. Roffler: 1 Ocak 2022’den beri bankanın başkanı (president) ve Mart 2022’den beri bankanın CEO’su. 2015-2021 arasında bankanın CFO’suydu.
*Olga Tsokova: Dava konusunun dahil olduğu tarihler arasında bankanın baş muhasebecisiydi. Ocak 2022-Kasım 2022 arasında bankanın CFO’suydu. Kasım 2022’den beri CFO yardımcısı.
*Michael D. Selfridge: İlgili dönemde FRB’nin bankacılıktan sorumlu genel müdür yardımcısıydı.
*Neal Holland: Kasım 2022’den beri bankanın CFO’su.
Dava eden taraf kim?
Davacı taraf ‘City of Hollywood Police Officers’ Retirement System’ adlı bir kurum. Bu kurum, polis memurlarının emelilik planını yönetiyor.
Erkan FRB’de ne zaman hangi görevde bulundu?
Erkan, 2014-2021 arasında FRB’de çeşitli görevlerde bulundu.
Dava metninde yazana göre Erkan, 2017’den 31 Aralık 2021’e kadar bankanın başkanı (president) ve Temmuz 2021’den 31 Aralık 2021’e kadar bankanın eş CEO’su olarak çalıştı.
Erkan, 31 Aralık 2021’de bankadan ayrıldı.
Dava konusu olaylar hangi tarihlerde geçti?
Davanın temelini oluşturan üç konu var:
1-Banka yöneticilerinin yaptığı ve yatırımcıları yanlış yönlendirdiği ve doğru olmadığı iddia edilen açıklamalar.
2-Bankanın belli aralıklarla yayımladığı, yatırımcıları yanlış yönlendirdiği ve hatalı olduğu savunulan mali raporlar.
3-Bankanın hisse değerinin aninden düşmesi.
Dava konusu olaylar iki kısma ayrılıyor. Birinci kısım 14 Ocak 2021-14 Mart 2023 arasını kapsıyor.
14 Ocak 2021’de banka, dördüncü çeyrek ve 2020’ye ait mali raporları açıkladı. 13 Ocak 2023’te banka dördüncü çeyrek ve 2022’ye ait mali raporları açıkladı. Bu tarihe kadarki raporlar bankanın seyrinin olumlu olduğunu gösterirken, son raporda bankanın faiz gelirinin 14 çeyrek sonra ilk kez düştüğü görüldü. Bundan sonra bankanın gerilemesi başladı.
Ayrıca, 8-12 Mart arasında bankacılık krizi kapsamında Silicon Valley Bankası’ndaki (SVB) gelişmeler ve bankanın batması gözleri FRB’ye çevirdi.
Dava dosyasında yazana göre iki banka muadil olarak görülüyor. Bu nedenle 2023’te yayımlanan mali raporlar ve SVB’de yaşananlardan dolayı yatırımcılar panikle FRB’den ayrılmaya başladı. Bu nedenle 8-13 Mart arasında FRB hisseleri yüzde 72 değer kaybetti.
Olayların ikinci kısmı 14-20 Mart arasını kapsıyor. 14 Mart sonrasında S&P ve Fitch gibi kuruluşlar FRB’nin kredi notunu düşürdü. 16 Mart’ta JPMorgan, Bank of America, Wells Fargo, Citigroup, Goldman Sachs, and Morgan Stanley gibi bankaların FRB’ye borç verme girişimi medyaya yansıdı. Bunun gibi gelişmeler FRB’nin hisselerini daha da düşürdü.
Dava metninde yazana göre FRB hisseleri 20 Mart itibariyle, en yüksek seviyesine göre (17 Kasım 2021, 222,86 dolar) yüzde 94 değer kaybetti. 20 Mart’ta şirketin bir hissesinin değeri 12,18 dolardı.
1 Mayıs’ta da banka kapandı.
Erkan bu davanın neresinde?
13 Ocak raporundan önceki raporlar, FRB’nin durumunun iyi olduğunu gösteriyordu. Bankanın faiz getirisi sürekli artarken bankanın faiz marjı da yüksekti.
Dava metninin büyük bir bölümü, dava edilen yöneticilerin açıklamaları ve bankanın paylaştığı çeyreklik ve yıllık mali raporlardan oluşuyor. Dava edilen yöneticiler, süreç boyunca şirketle ilgili olumlu mesajlar vermişti. Yayımlanan raporlar da olumlu yöndeydi.
Davacılar da, bankanın başta Mart 2023’te olmak üzere değer kaybı yaşamasını gerekçe göstererek söz konusu açıklamalarla raporların doğru olmadığını ve yatırımcıları yanlış yönlendirdiğini iddia ederek dava açtı.
Erkan’ın da bazı açıklamaları dava dosyasında yer alıyor. Bu açıklamaların yatırımcıları yanlış yönlendirdiği ve hatalı olduğu iddia ediliyor.
32 sayfalık metninde Erkan’ın adı 11 kez geçiyor. Dava metninde yer alan ve Erkan’a ait bazı sözler şöyle:
*14 Ocak 2021: Çeşitlendirilmiş bir mevduat fonlama tabanını korumaya devam edeceğiz.
*13 Temmuz 2021: (Morgan Stanley analistinin sorusu üzerine) FRB, hem bilanço içi hem de bilanço dışı likidite çözümleri ve optimizasyonuyla farklı makro ortamlarda müşteri ihtiyaçlarını yönetmeye yardımcı olmak için çok iyi bir konumda.
*13 Ekim 2021: Erkan, FRB’nin güvenirliğini ve istikrarını vurguladı.
Bunun haricinde Erkan’ın bankadaki pozisyonu gereği, hatalı olduğu ve yatırımcıları yanlış yönlendirdiği iddia edilen mali raporları denetleme yetkisine sahibi olduğu belirtiliyor.
Erkan’ın açıklamaları haricinde bu sebepten dolayı da kendisi dosyada.
Bankadan ayrıldığından dolayı Erkan’ın ismi, 31 Aralık 2021’den sonraki olaylarda geçmiyor.
SVB ve FRB nasıl battı?
ABD Merkez Bankası’nın (Fed) faizleri artırması nedeniyle SVB, yatırımının büyük bir bölümün yer aldığı tahvil pozisyonlarında zarar etti. Bunun üzerine banka sermaye artıracağını duyurdu. Bu borsada hisselerinin çakılmasına neden oldu.
Bazı girişim sermayesi yatırımcılarının şirketlere paralarını bankadan çekmelerini tavsiye etmesi sonrası bankanın vadeli piyasada da kayıplarının sürmesiyle işlemleri askıya alınmıştı. Düşüşün devam etmesiyle banka iflas etmişti.
Aynı dönemde de, SVB’nin muadili olarak görüldüğünden gözler FRB’ye çevrilmişti. FRB son dönem bilançoların kötü gelmesi, ABD’deki bankacılık krizinin derinleşmesi ve SVB’yle beraber oluşan panik havasıyla yatırımcıların FRB’den ayrılması hisselerinin değer kaybetmesine, en sonunda da batmasına neden oldu.
Davacılar ne kadar zarar etti?
Dava metninin sonunda davacı tarafın ne zaman ve ne tutarda hisse alıp sattığı yazıyor.
Buna göre davacı taraf, dört farklı tarihte FRB hissesi satın aldı:
- 16 Kasım 2021’de tanesi 220,8270 dolardan 6 bin 825 hisse
- 11 Temmuz 2022’de tanesi 150,2139 dolardan 2 bin 507 hisse
- 22 Temmuz 2022’de tanesi 157,7313 dolardan 3 bin 110 hisse
- 5 Ağustos 2022’de tanesi 163,9048 dolardan bin 480 hisse
Hisselere harcanan toplam tutarsa 2 milyon 276 bin 853 dolar 97 cent.
Davacı taraf, iki farklı tarihte hisse sattı:
- 11 Şubat 2022’de tanesi 173,3679 dolardan 6 bin 825 hisse
- 25 Ekim 2022’de tanesi 115,8666 dolardan 7 bin 97 hisse
Satışlardan elde edilen toplam tutarsa 2 milyon 5 bin 541 dolar 18 cent.
Davacıların zararıysa 271 bin 312 dolar 79 cent. Davacıların 25 Ekim 2022 itibariyle elinde FSB hissesi kalmadı.
Dava metnine nasıl ulaşılabilir?
Dava metninin dosya numarası ‘3:23-cv-1993.’ Bunu internette aratarak kendiniz bulabilir veya linke tıklayarak doğrudan ulaşabilirsiniz.
