Uzmanlar ‘değiştirilebilir’ demans risk faktörleri listesini güncelledi.
Görme kaybı ve yüksek kolesterolün demans geliştirme olasılığını artırdığı belirtilen yeni bir rapora göre vakaların neredeyse yarısı 14 risk faktörünün ele alınmasıyla geciktirilebilir veya önlenebilir.
27 uzmandan oluşan Lancet Komisyonu 2017’de demans vakalarının yüzde 35’ini değiştirilebilir dokuz faktöre bağlamıştı. Bunların başında işitme kaybı, erken yaşlarda yetersiz eğitim ve ileriki yaşlarda sosyal izolasyon geliyordu. Komisyonu, 2020’de üç faktör daha belirleyip vakaların yüzde 40’ını 12 faktöre bağlamıştı.
Son olarak listeye görme kaybı ve yüksek kolesterol de eklendi. Yani şu anda 14 değiştirilebilir risk faktörü var
Dünya genelinde demans hastası sayısının 2050’ye kadar 153 milyona çıkması bekleniyor. Bu rakam 2019’da 57 milyondu.
University College London’dan Gill Livingston “Yeni raporumuz, demans riskini azaltmak için yapılabilecek ve yapılması gereken çok daha fazla şey olduğunu ortaya koyuyor. Harekete geçmek için asla çok erken veya çok geç değil, hayatın herhangi bir aşamasında etki yaratma fırsatları var” dedi.
- Düşük eğitim seviyesi
- İşitme kaybı
- Yüksek tansiyon
- Sigara içmek
- Obezite
- Depresyon
- Hareketsizlik
- Diyabet
- Aşırı alkol tüketimi
- Travmatik beyin hasarı
- Hava kirliliği
- Sosyal izolasyon
- Görme kaybı
- Yüksek kolestorol
Lisüeye yeni eklenen drta yaşta yüksek kolesterol ve ileri yaşta görme kaybı, demans vakalarının sırasıyla yaklaşık yüzde 7 ve yüzde 2’sinden sorumlu.
Lancet Komisyonu, demans için yüksek genetik risk taşısanız bile bu faktörlerin en kısa sürede ele alınmasını öneriyor.
Livingston, “Düzenli egzersiz, sigara içmeme, orta yaşta bilişsel aktivite ve aşırı alkolden kaçınmayı içeren sağlıklı yaşam alışkanlıkları yalnızca demans riskini azaltmakla kalmaz, aynı zamanda demansın başlangıcını da geciktirebilir” dedi.
Philadelphia’da düzenlenen Alzheimer Derneği Uluslararası Konferansı’nda sunulan yeni raporda demans riskini azaltmak için 13 öneriye de yer verildi.
- Herkesin kaliteli bir eğitim almasını sağlayın ve beyin sağlığını korumak için orta yaşta uyarıcı aktiviteleri teşvik edin.
- İşitme cihazlarına ihtiyaç duyan kişiler için bunları erişilebilir hale getirin ve işitme kaybını azaltmak için zararlı gürültüye maruziyeti azaltın.
- Depresyonu tedavi edin.
- Temaslı sporlarda ve bisikletlerde kask vb. kullanımını destekleyin.
- Sporcuların ve spor salonuna gidenlerin demans geliştirme olasılığı daha düşük olduğundan egzersizi teşvik edin.
- Eğitim kampanyaları, fiyat artışları ve halka açık yerlerde sigara içmenin kısıtlanması yoluyla sigara içmenin yaygınlığını azaltın.
- Özellikle 40 yaş ve üzeri yüksek tansiyonu düşürün.
- Orta yaştan itibaren yüksek kolesterolü tespit ve tedavi edin.
- Sağlıklı kilonuzu koruyun ve obeziteyi mümkün olduğunca erken tedavi edin; bu aynı zamanda diyabetin önlenmesine de yardımcı olur.
- Aşırı tüketim risklerine ilişkin farkındalığın artırılması yoluyla alkolün kötüye kullanımını azaltın.
- Destekleyici topluluk ortamlarına öncelik verin ve aktivitelere katılımı kolaylaştırarak sosyal izolasyonu azaltın.
- Görme kaybının taranması ve tedavisinin herkes için erişilebilir olmasını sağlayın.
- Hava kirliliğine maruziyeti azaltın.