Rapora göre Türkiye’de sosyal medya içerikleri ve haberlere getirilen erişim engeli ile yayından kaldırılan haberlerin sayısı her geçen gün artıyor. Twitter’a yapılan şikayetlerde ise Türkiye açık ara birinci sırada. Diken, Bianet ve Sendika.Org ise erişime engellenen haberlerinin hiçbirini kaldırmadı.
Türkiye’de internet ve sosyal medyanın tekrardan kısıtlanması tartışmaları devam ederken İfade Özgürlüğü Derneği tarafından bugün yayınlanan ‘EngelliWeb 2019: Buz Dağının Görünmeyen Yüzü’ raporunda Türkiye’den erişime engellenen internet siteleri, haber, sosyal medya hesap ve içerikleriyle ilgili istatistiki veriler açıklandı.
408 bin site engellendi
Rapor İstanbul Bilgi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Yaman Akdeniz ve Uzman Araştırmacı Ozan Güven tarafından hazırlandı.
‘Kendine kendine kaldırılan içeriklerle otosansürün artmakta olduğu’ ifade edilen raporda geçen yıl sonu itibarıyla Türkiye’den 408 bin 494 internet sitesinin erişime engellendiği belirtildi.
50 bin içerik kaldırıldı
Ayrıca geçen yıl sonu itibarıyla 130 bin URL adresine, 7 bin Twitter hesabına, 40 bin Tweet’e, 10 bin YouTube videosuna ve 6 bin 200 Facebook içeriğine de 5651 sayılı Kanun ve diğer hükümlere istinaden erişim engellendi.
Buna ek olarak yine aynı dönemde 50 bin kadar içeriğin erişim engelleme kararları sonrasında içerik sağlayıcılar tarafından yayından kaldırıldığı tespit edildi.
Projenin raporunda geçen yıl içinde Türkiye’den toplam 61 bin 49 alan adı erişime engellendi. Bunların yüzde 70’i 42 bin 145 alan adıyla Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) başkanı tarafından 5651 sayılı Kanun’un sekizinci maddesi kapsamında erişime engellendi.
16 bin alan adına engel
Hakimlik, savcılık ve mahkeme kararlarıyla 16 bin 797 alan adına erişim engellenirken, Sağlık Bakanlığı, Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu tarafından 1334, Milli Piyango İdaresi Genel Müdürlüğü tarafından 332, Sermaye Piyasası Kurulu tarafından 292, Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından 80, Spor Toto Teşkilat Başkanlığı tarafından 66 ve Türkiye Jokey Kulübü tarafından da üç alan adına erişim engeli getirildi.
Bugüne kadar dokuzuncu madde kapsamında 408 farklı hakimlik tarafından verilen 4 bin 158 farklı kararla erişimi engellenmiş 16 bin 358 URL tespit edildi.
3 bin haber kaldırıldı
Geçen yıl yılında 5651 sayılı Kanun’un dokuzuncu maddesi dayanak gösterilerek 223 farklı sulh ceza hakimliği tarafından verilen toplam 888 farklı kararla erişime engellenen 5 bin 599 haber adresi (URL) bulunuyor. Bunlardan 3 bin 528 tanesi haber siteleri (içerik sağlayıcıları) tarafından erişim engeli kararı sonrasında yayından kaldırıldı.
En çok Hürriyet’in haberleri
Aynı dönemde ‘en çok haberi engellenen haber sitesi’ kategorisinde 336 haberle Hürriyet gazetesi ilk sırada yer aldı. Hürriyet bu haberlerden 318 tanesini ( yüzde yüzde 95’i) web sitesinden çıkardı.
İkinci sırada ise 226 haberi erişime engellenen ‘Haberler.com’ sitesi yer alıyor. Bu sitede erişime engellenen haberlerden 210 tanesini (yüzde 93’ü) siteden kaldırıldı.
Üçüncü sırada da 222 haberi erişime engellenen Sabah gazetesi var. Sabah ise erişime engellenen haberlerden 34 tanesini (yüzde 15’i) yayından çekti.
Dördüncü sırada 198 haberi erişime engellenen Milliyet gazetesinin haber sitesi bulunuyor. Haberlerden 187 tanesi (yüzde 94’ü) siteden kaldırıldı.
Beşinci sırada ise 186 haberi erişime engellenen T24 geliyor. Sitede engellenen haberlerden 171 tanesini (yüzde 92’si) yayından kaldırıldı.
Habertürk’ün ise 173 haberine erişim engeli geldi; bunlardan 166 tanesi (yüzde 96’sı) kaldırıldı.
OdaTV 128 tane erişime engellenen haberinin 126 tanesini (yüzde 98) kaldırırken, soL Gazete 69 tane erişime engellenen haberinin hepsini kaldırdı. Evrensel’de 50 tane erişime engellenen haberinin 46 tanesini (yüzde 92) yayından çekti.
‘Otosansür artıyor’
2019 sonu itibarıyla genel toplamda ‘en çok haberi engellenen haber sitesi’ kategorisinde 1858 haberi engellenen Hürriyet yine birinci sırada yer alırken, 1118 haberi engellenen Sabah ikinci sırada, 853 haberi erişime engellenen Cumhuriyet üçüncü sırada, 809 haberi erişime engellenen Sözcü dördüncü sırada ve 777 haberi erişime engellenen T24 beşinci sırada yer aldı.
Aynı dönemde ‘en çok erişime engellenen haberi kaldıran haber sitesi’ kategorisinde erişime engellenen 1858 haberden 1198 haberi (yüzde 64’ü) kaldıran Hürriyet birinci sırada, erişime engellenen 777 haberden 738 haberi (yüzde 95’i) kaldıran T24 ikinci sırada, erişime engellenen 482 haberden 476 haberi (yüzde 99’u) kaldıran OdaTV üçüncü sırada, erişime engellenen 367 haberden 360 haberi (yüzde 98’i) kaldıran soL Gazetesi dördüncü sırada ve erişime engellenen 301 haberden 275 haberi (yüzde 91’i) kaldıran Haberler.com haber sitesi beşinci sırada yer aldı.
Raporda, ‘kendine kendine kaldırılan içeriklerle otosansürün artmakta olduğu’ ifade edildi.
En fazla şikayet Türkiye’den
Derneğin raporunda sosyal medya şirketlerinin şeffaflık raporları da değerlendirilidi. 2012 başı ve 2019 birinci yarı yıl sonu itibarıyla Twitter’a dünya genelinde gönderilen 7 bin 396 mahkeme kararından toplam 5 bin 487 (yüzde 74’ü) mahkeme kararı Türkiye’den gönderildi.
Türkiye bu kategoride açık ara birinci sırada yer alırken, 1096 kararla Rusya ikinci, 336 kararla Brezilya üçüncü sırada yer aldı.
Dünya genelinde diğer çıkartma taleplerine bakıldığında Twitter’a toplam 66 bin 7 talep gönderildiği ve bu taleplerden en fazlasının, 30 bin 769 (yüzde 46’sı) taleple Türkiye’den gönderildiği belirtildi.
14 bin 284 taleple Rusya ikinci, 6 bin 435 taleple Japonya üçüncü sırada.
