Buğday Ekolojik Yaşamı Destekleme Derneği, parlamentoda görüşülen ve gıda konularında uzman olmadan yanıltıcı bilgi verenlere ceza öngören yasa tasarısına “Yanıltıcı yayın tanımı çok geniş ve belirsiz” açıklamasıyla tepki gösterdi. Düzenlemenin ‘sübjekif’ ve ‘özensiz’ hazırlandığını savundu.
Gıda ve tarım alanlarında değişiklikler içeren torba teklife göre, gıdalarla ilgili bilimsel dayanağı olmadan ‘yanıltıcı yayın’ yapan veya ‘korku ve güvensizlik’ oluşturanlara 20 bin ila 50 bin lira arasında para cezası verilecek.
Buğday Ekolojik Yaşamı Destekleme Derneği, yasa teklifinin geri çekilmesinin istendiği ve birçok dernek ile topluluğun destek verdiği bir açıklama metni yayınladı.
Derneğin açıklamasında, yasa teklifinde neyin yanıltıcı yayın kapsamında değerlendirileceği, bu değerlendirmeyi yapacak kişilerin kimler olacağı ve bağımsız karar verip veremeyeceklerinin net olmadığı ifade edildi.
‘Tartışmalı konular’
Dernek, insanların sağlıkları, sosyo-ekonomik durumları, inançları, kültürleri ve yaşam biçimleri gibi farklı gerekçelerle gıdaya ilişkin çok çeşitli kaygı ve hassasiyetlere sahip olduğunu, bu hassasiyetlerin genetiği değiştirilmiş organizmalar (GDO), tohumlar, tarım zehirleri (pestisitler), helal gıda, veganlık/vejetaryenlik gibi geniş bir yelpazeye yayıldığını ifade etti ve bu konuların birçoğunun bilim içinde de tartışmalı konuların başında geldiğini söyledi.
‘Otoriter, sübjektif ve özensiz‘
Yasa teklifinde bahsedilen tanımda kişi veya amaç fark etmeksizin yazılı, görsel ve sosyal medya mecrasında yapılacak, gıdanın üretim ve işleme süreçleriyle ilgili her türlü paylaşımın yüksek miktarda para cezasıyla karşılaşma riski taşıdığnı belirten dernek, “Böylesine önemli bir konunun bu kadar otoriter, sübjektif ve özensiz bir düzenlemeye tabi tutulması yurttaşların kamusal bilgiye ve iyi, temiz, adil gıdaya erişim hakkını kısıtlayacaktır” ifadesini kullandı.
‘Sansür riski’
Türkiye’de gıda hususunda birçok sorun olduğunu, ancak sorunun çözümünü yasaklar üzerinden kurgulamanın toplumda gıdaya ilişkin endişe, korku ve güvensizliği artıracağını belirten dernek, yasa teklifinin bilim insanlarının, sivil toplum örgütlerinin, meslek odalarının, bu sorumluluklarını yerine getirmelerini kimi zaman doğrudan sansür kimi zaman da otosansür yoluyla engelleme riskini içerdiğini belirtti.
‘Yeni mekanizmalar kurulmalı’
Yasa teklifinin geri çekilmesi için imza kampanyası başlatan derneğin açıklamasının son kısmı şöyle:
“Bu bağlamda öncelikle yurttaşların örgütlenmelerini kolaylaştıran ve bu örgütlenmeler üzerinden doğru bilgiye erişimi sağlayacak mekanizmalar kurulmalıdır. Bu mekanizmaların merkezinde gıda toplulukları, meslek odaları, ilgili araştırma birimleri, gıda kooperatifleri, çiftçi sendikaları, ilgili üniversite yapıları, tüketici dernekleri gibi sivil toplum kuruluşları, kamusal ve güvenilir bilgiye erişimi hedefine koymuş sosyal girişimler yer almalı, bu oluşumların sağladığı bilgiler sayesinde yanıltıcı bilgiye çok daha hızlı ve doğru cevaplar üretilmelidir. Böylece, halkın çıkarlarını esas alan, kamucu bir bilgi edinme hakkının kullanımı mümkün olacaktır.
İlgili yasa teklifi bu haliyle halkın sağlıklı bilgiye erişiminin önünü kapatmakta ve kamu çıkarları ile uyuşmamaktadır. Sağlıklı bilgiye erişimi engelleyecek söz konusu maddelerin yasadan çıkarılmasını ve halkın bilgi edinme hakkını esas alan mekanizmalara destek olunmasını talep ediyoruz.”