MESUDE ERŞAN
@mesudersan
mesudeersan@diken.com.tr
Sigara içmek göz sağlığını da bozuyor. Sarı nokta, katarakt, göz tansiyonu, kuru göz hastalığı, üveit gibi yaygın ve ciddi göz hastalıkları riskini kat kat artırıyor.
Sigara (ve tüm tütün ürünleri) dumanının beş bine yakın kimyasal içeren, hem buhar hem de partiküllerden oluşan toksik ve kanserojen bir karışım olduğu konusunda hiçbir şüphe yok. Sigara kelimenin tam anlamıyla ‘tepeden tırnağa’ zarar veriyor. Dolayısıyla gözler bu zarardan muaf değil.
Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Göz Hastalıkları Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Uğur Keklikçi, uzun süre içilen sigaranın gözdeki tüm yapıları bozduğunu söylüyor. Türk Tabipleri Birliği’nin (TTB) Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi’ndeki (STED) makalesinde Keklikçi, mevcut göz hastalığı olanlarda, sigaranın zararlı etkisinin daha da arttığını belirtti.
Damarları tıkıyor
Keklikçi’nin makalesine göre, sigara dumanındaki zararlı partiküller konjonktivada (gözün beyazını kaplayan zar) tahrişe neden olabiliyor. Kanın pıhtılaşması sürecini tetikleyebiliyor. Bu süreçler göz damarlarını etkileyerek, görmeyi engelleyebilen süreçleri başlatabiliyor.
Sigaradaki nikotin ve karbon monoksit, aterosklerozu (damar sertliği) hızlandırıyor ve kan damarlarında lipid (kan yağı) birikintilerine neden olabiliyor. Dumanının toksik bileşenleri, gözün kan dolaşımını bozabiliyor ve damarlarda daralmaya yol açabiliyor.
Gözü kurutuyor
Sigara kuru göz belirtilerinin gelişimi için risk faktörlerinden biri. Gözyaşının yetersiz salınımı veya düşük kalitede olması kuru göz sendromuna zemin hazırlayabiliyor. Sigara içmenin yanı sıra pasif içiciliğe maruz kalmak da kuru göz sendromu geliştirme riskini ikiye katlıyor.
Sigara içmek, kuru göz sendromu olanlarda çok daha sakıncalı. Çünkü gözyaşı eksikliğiyle birlikte, sigara dumanı kuruluğu ve göz tahrişini artırıyor. Gözde yanma, yabancı cisim hissi, batma, fotofobi (ışık hassasiyeti), bulanık görme ve göz enfeksiyonlarına yatkınlık görülebiliyor.
Göz merceği yüzeyinin kronik enflamasyonu (iltihap), kornea ve konjonktiva duyarlılığının azalması gibi kuru gözün çeşitli patolojik durumlarına neden olabiliyor.
Erken yaşta katarakt
Dumandaki kadmiyum, kurşun ve bakır gibi ağır metaller lenste birikerek katarakt oluşturabiliyor. Katarakt, görme kaybının önde gelen nedenlerinden biri. Sigara içmek, daha erken yaşta katarakt geliştirme riskini ikiye katlıyor. Sigara içen bir kişinin katarakt geliştirme riski, içilen miktarla birlikte artıyor ve ağır içicilerde katarakt daha fazla görülüyor.
Sigara dumanı, lens proteinleri için zararlı çok sayıda aromatik bileşik ve eser metal içeriyor. Dumandaki kadmiyum, kurşun, tiyosiyanat ve aldehitlerin lenste hasara yol açtığı öne sürülüyor.
Lenste, sigara içenlerde, sigara içmeyenlere kıyasla yüksek doz kadmiyum birikimi gösterildi.
Ayrıca serbest oksijen radikallerinin neden olduğu oksidatif stres, zarar verici mekanizmaların başında geliyor. Serbest radikallerin, gözlerdeki lipit ve proteinlere zarar vererek katarakt gelişimine yol açtığı düşünülüyor.
Sarı nokta hastalığı riski içenlerde üç kat yüksek
Halk arasında ‘sarı nokta hastalığı’ olarak bilinen yaşa bağlı makula dejenerasyonu (YBMD), görmeyi ciddi şekilde bozan bir durum. YBMD, gelişmiş toplumlardaki körlüğün en yaygın nedeni. Sigara YBMD’nin erken gelişimine katkıda bulunan önemli faktör.
Sigara içenlerde, hiç sigara içmemişlere kıyasla YBMD gelişme riski üç kat fazla. Bir çalışmada, 20 yaş veya daha öncesi sigaraya başlayanlar ya da 40 yıldan fazla içenler ve yoğun kullananların en yüksek risk grubunda yer aldıkları bildirildi. Proteinlere, lipidlere ve muhtemelen mitokondriyal DNA’ya zarar veren serbest radikallerin oluşturduğu oksidatif stres, retinada hasarlanmaya sebep oluyor.
Sigarayı herhangi bir yaşta hatta yaşamın ilerleyen dönemlerinde bırakmak bile, YBMD geliştirme riskini önemli ölçüde azaltabilir.
Sigaranın ayrıca koroid (damarsal tabaka) üzerine de olumsuz etkileri bildiriliyor. Uzun süre sigara içenlerde koroid kan akımı, içmeyenlere oranla daha yavaş.
Göz tansiyonunu yükseltiyor
Çok sayıda çalışma, sigarayla göz tansiyonu olarak bilinen glokom arasındaki güçlü ilişkiyi işaret ediyor. Sigara içmek glokom olasılığını artırıyor. İçilen paket ve süre arttıkça glokom riski de yükseliyor.
Sigaranın önemli risk faktörü olduğu diğer önemli göz hastalıkları şöyle:
* Halk arasında göz fırlaması denilen graves oftalmopatisinde (tiroid oftalmopati) göz çevresinde kas ve yağ dokusu etkileniyor. Gözler öne doğru çıkıyor. Bu hastalık, hipertiroidili hastalarda görülen otoimmün bir durum.
* Göz siniri hasarı olan optik nöropati ani, ağrısız görme kaybıyla sonuçlanıyor ve genellikle kalıcı körlüğüne yol açabiliyor.
* Gözün orta tabakasının iltihabı olan üveit gelişme riskini iki katından fazla artırabileceği bildiriliyor. Sigaradaki zararlı kimyasalların yol açtığı düşünülüyor.
* Retina tabakasındaki kan damarlarının diyabetten etkilenmesi olan diyabetik retinopati geliştirme riskini iki katına çıkarıyor. Sigara tip 1 ve tip 2 diyabette diyabetik retinopati gelişimi için önemli bir risk faktörü olarak bildiriliyor.
Kontakt lens takanlarda enfeksiyon riskini artırıyor
* Sigara içen kontakt lens kullanıcılarında kornea enfeksiyonu (mikrobiyal keratit) ve korneada akyuvar ve lenfositlerin toplanması (korneal infiltrat) riski içmeyenlere göre daha fazla.
* Hamilelik sırasında sigara içmek, erken doğum riskini artırıyor. Erken doğum, ciddi görme kaybıyla seyreden prematüre retinopatisine (ROP) neden olabiliyor. Bu bebeklerde kalıcı görme kaybı veya körlük görülebiliyor. Ayrıca hamilelik sırasında sigara içmek erken doğum dışında, daha fazla şaşılık, kırma kusurları, retina ve optik sinir sorunlarıyla ilişkili.