OLGA ÜNAYDIN AZİZOĞLU
Deniz biyoloğu Azade Simavi, bir ihbar üzerine gittiği Saros Körfezi’nde avlanma yasağı delinerek gerçekleştirilen orkinos katliamını ortaya çıkardı. Simavi, balıkçıların en az üç haftadır yasağa rağmen nesli tükenmekte olan mavi yüzgeçli orkinos avına çıktığını belirleyince, hafta başında balıkçıların arasına karışarak katliamı bizzat görüntüledi.
Fotoğraflar: Azade Simavi
Katliam, her sabah saat 07:00’de Çanakkale’deki Saros Körfezi’ne açılan 30’un üzerinde balıkçı teknesi tarafından yapılıyor. İrili ufaklı bu tekneler akşama kadar denizde kalarak, deyim yerindeyse orkinos sürüsünün ‘canına okuyor.’ Simavi’nin av sırasında çektiği fotoğraflar da katliama delil teşkil eder nitelikte.
‘Nereye satıldıkları bile belli değil’
Azade Simavi
Azade Simavi, gördüklerini şöyle anlatıyor: “Çoğu 3 metre olan küçücük balıkçı tekneleri her sabah Saros’un koylarından denize açılıyor. Aynı anda hareket eden bu tekneler, kan revan içinde sahile dönüyor. Balıkçılar akşama kadar denizde kalıp orkinos sürülerinden geriye hiçbir şey bırakmıyor. Bunlar çok iri balıklar. Yakalanan orkinoslar içinde 100 kilo ağırlığında olanlar da var. Balıklar sahilde istif halinde tutuluyor. Sonra da minibüslerle taşınıyor. Bu balıklar kime satılıyor, belli değil”
Simavi’ye göre, “Tüm bunlar aslında herkesin gözü önünde oluyor ama yetkililerden hiç ses çıkmıyor. Ne bir uyarı ne bir müdahale var. Maalesef mavi yüzgeçli orkinosların kökünü kazımamıza çok az kaldı, zaten 1980’lerde bir kere kazımıştık.”
Bu gidişe kota dayanmaz
Saros Körfezi aslında Özel Çevre Koruma Bölgesi ve orkinosların dünyadaki birkaç üreme alanından biri. Şu sıralar orkinosların üreme mevsimi. Dolayısıyla burada 26 Mayıs’a kadar orkinos avlamak kesinlikle yasak.
Avlanma yasağı sona erince, kurayla belirlenen az sayıda tekneye yalnızca bir aylığına izin veriliyor. Bu bir aylık dönemde de, Uluslararası Atlantik Orkinosu Koruma Komisyonu’nun (ICCAT) belirlediği kotaların dışına çıkmak yasak. Türkiye’nin bu yılki kotası 556 ton.
Ancak geçen yılki veriler göz önüne alındığında, Saros’daki katliam bu hızla sürerse, daha yasak sona ermeden sadece yasadışı yollardan avlanan orkinos miktarı 200 tonu geçecek. Üstelik de bu orkinoslar üreme döneminde oldukları için, avlanmaları orkinos populasyonunu ‘kurutan’ bir etkiye sahip.
Yok pahasına satılıyor
Atlantik’ten buraya üremek için gelen bu balıklar öylesine değerli ki Japonya’da iki yıl önce 269 kiloluk bir orkinos bir suşi zinciri tarafından yaklaşık 750 bin dolara (1.4 milyon TL) satn alındı. Saros Körfezi’nde yasadışı bir şekilde avlanan orkinoslar ise kilosu sadece 3 TL’den gidiyor.
Orkinoslar normalde, av sezonunda canlı yakalanıp balık çiftliklerinde iyice yağlandırıldıktan sonra satılıyor. Öyle olunca balığın kilosu 70 TL’den alıcı buluyor.
Türkiye’de orkinos avına ilişkin kurallar Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın tebliğinde çok detaylı bir şekilde anlatılıyor. Ancak kuralları uygulayan yok.
Bu zincir kırılmazsa…
-
- Fotoğraflar: Azade Simavi
Aslında mavi yüzgeçli orkinoslar 1960’lara kadar son derece ucuz ve ABD’de yalnızca kedi maması üretiminde kullanılmak için avlanan bir balıktı. Ancak özellikle Japonya’da suşi yapımında kullanılması ve dondurularak uzun mesafelere gönderilebilmesi gibi nedenlerle değeri arttı.
Saros’tan Japonya’ya uzanan bu korsan avlanma zinciri bir yerden kırılmazsa, yakında belki de tek bir orkinos bulmak bile mümkün olmayacak. Zira orkinosların yumurtlama mevsiminde öldürülmesi, bu balıkların kökünün kazınması ve Türkiye’nin önemli milli varlıklarından birinin elden gitmesi anlamına geliyor.
Azade Simavi’ye göre, bu konuda acil önlem alınmalı: “Orkinos populasyonunun restore edilmesi için yasadışı balıkçılığa acilen son verilmesi gerekiyor. Bu yapılmazsa, gelecekte sularımızda orkinosların soyu tükenecek.”