ALTAN SANCAR
altansancar@diken.com.tr
@altansancarr
CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun başörtüsü çıkışının ardından anayasa değişikliği çalışmaları başlatan AKP, teklifin Meclis görüşmelerinde muhalefetin ‘fire vereceğini’ düşünüyor. Muhalefet cephesiyse, AKP’nin teklifi referanduma götürerek ‘üç sandık’ hedeflediğini söylüyor.
Kılıçdaroğlu, ekimde ‘başörtüsüne yasal güvence’ye dair kanun teklifi sunacaklarını açıklamıştı. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’sa ‘böyle bir sorunun bulunmadığını’ savunarak muhalefete “Gelin çözümü anayasa düzeyinde sağlayalım” diye seslenmişti.
Teklif üzerindeki çalışmalarına devam eden AKP, geçen gün Meclis’te grubu bulunan partileri ziyaret etmişti. Görüşmeyle AKP’nin yazılı bir teklif sunmadığı, değiştireceği anayasa maddelerini muhalefete ilettiği ortaya çıkmıştı.
Anayasa değişikliği süreci nasıl işliyor?
Mevcut sistemde 400 milletvekilinin ‘evet’ oyuyla anayasa değişikliği teklifleri referanduma götürülmeden yürürlüğe girebiliyor. Ayrıca 360’la 399 ‘evet’ oyu durumundaysa teklif referanduma sunuluyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 400 ve daha fazla oyla kabul edilen değişiklikleri referanduma götürme yetkisi de bulunuyor.
Meclis’te bugün itibariyle 580 milletvekili var: AKP’nin 286, CHP’nin 134, HDP’nin 56, MHP’nin 48, İYİ Parti’nin 37, TİP’in dört, Demokrat Parti ve Memleket Partisi’nin iki, BBP, DEVA, DBP, Saadet Partisi, Yenilik Partisi ve Zafer Partisi’ninse bir. Bunun yanında beş de bağımsız vekil bulunuyor. Meclis Başkanı Mustafa Şentop oy kullanamayacağı için oy kullanacak vekil sayısı 579 oluyor.
AKP ve MHP’nin Şentop hariç toplam vekil sayısı 333 olurken ayrıca BBP lideri Mustafa Destici’nin de oyuyla 334 oluyor. Bu durumda ‘cumhur ittifakı’ muhalefetin desteği olmadan referandum için yeterli sayıya ulaşamıyor.
‘Öyle bir teklif sunacağız ki…’
AKP’nin muhalefet turunun ardından CHP değişikliğe kapılarını kapatırken HDP ve İYİ Parti’yse yetkili organlarda konunun ele alınacağını duyurmuştu.
AKP’nin ziyaretlerinde yer alan Adalet Bakanı Bekir Bozdağ’sa referandum tartışmalarını hatırlatarak 400 oy alınması halinde referanduma götürülmeyeceğini muhalefete iletti. Ama AKP kulislerinde konuşulanlara göre iktidar partisi, teklifin tamamının 400 oyla kabul edileceğine inanmıyor.
AKP’lilere göre, teklifin Meclis Genel Kurulu’ndaki oylamasında muhalefet partilerinden milletvekilleri ‘evet’ oyu kullanacak. Diken’e bilgi veren AKP’li milletvekilleri, teklifin komisyondan geçerek Genel Kurul’a geleceğini ve burada muhalefetten en az 40 ‘evet’ oyu beklediklerini iddia etti.
Parti ve milletvekili ismi vermeyi reddeden AKP’li bir vekil “Öyle bir teklif sunacağız ki partisine rağmen evet oyu verecek isimler olacak” demekle yetindi. AKP’liler ayrıca bu gerekçeyle Meclis görüşmelerine tam kadro katılacaklarının da altını çizdi.
AKP’li bir başka milletvekiliyse oylamanın madde madde olacağını hatırlatarak “Başörtüsü için gelen teklife evet oyu verip aile için gelen teklife hayır demek gibi bir düşünceleri olabilir. Ama o zaman da seçmen bunun hesabını soracaktır” diye konuştu.
Muhalefet fire verilmeyeceğini söylüyor
Öte yandan muhalefetse AKP’nin teklifin zamanlamasını ayarladığına inanıyor. CHP’lilere göre AKP iki haftayı aşkın süredir metni hazırlamış olmasına rağmen Meclis’e sunmuyor. Ana muhalefet partisi temsilcileri Meclis kulislerinde AKP’nin olası referandumu hedefleyerek bunu nisan ayına denk getirmek istediğini konuşuyor.
Bozdağ’ın 400 oyla geçmesi halinde referandum olmayacağını söylemesiyse CHP’liler açısından gerçekçi bulunmuyor. CHP’lilere göre tüm milletvekilleri ‘evet’ oyu verse dahi, Erdoğan değişiklik teklifini referanduma götürmeyi planlıyor.
Ana muhalefet partisine göre AKP ve Erdoğan, zamanlamayı değiştirilen seçim yasasının yürürlüğe gireceği nisana göre ayarlamayı amaçlıyor. Olası referandum kararı halinde de nisanda seçmenin önüne üç sandık (referandum-milletvekili-cumhurbaşkanı) konması hedefleniyor. Ama CHP’liler muhalefetin bu noktada fire vermeyeceğine ve anayasa değişikliğinin yeni dönemde olacağına inanıyor.
Öte yandan İYİ Partililer de Meral Akşener’in seçime kısa süre kala bir anayasa değişikliğine kapı aralamayacağını düşünüyor. Kararın partilerinin yetkili organlarınca verileceğini belirten bir milletvekili, referandum ve fire iddiaları içinse “Milletimiz rahat olsun, AKP’nin hesaplarını bozacak partiyiz” diyor.
Grup başkan vekilleri ne demişti?
CHP Grup Başkanvekili Engin Altay, konuyla ilgili açıklamasında şunları demişti: “Seçime yedi ay kala Anayasa değişikliği bir art niyet işidir. Seçime yedi ay var ya! Bir anayasa değişecekse, yeni meclis değiştirir. Yemezler Erdoğan! Temel hak ve özgürlükler referandum konusu olamaz. Nokta. Fırsatçılık Erdoğan’ın fıtratında vardır değerli arkadaşlar. Ama Erdoğan şunu bil, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası senin kişisel ajandana göre kurgulanamaz ve kurgulanmayacak.”
HDP Grup Başkan Vekili Meral Danış Beştaş’ın görüşme açıklamasıysa şöyleydi: “Henüz yazılı bir metin yok. Sadece Anayasa’nın 24 ve 41’inci maddelerinde bir değişiklik olacağını ve kapsamını genel olarak paylaştılar. Biz de buna ilişkin tutumumuzu eş genel başkanlarımız ve MYK’da yaptığımız değerlendirme sonucunda kamuoyuyla paylaşıyor olacağız.”
İYİ Parti Grup Başkanı İsmail Tatlıoğlu da görüşme sonrasında şöyle konuşmuştu: “Heyetin ziyareti anayasa değişikliğinin genel çerçevesi üzerine iki madde oldu. Bir bilgilendirme oldu. Heyete teşekkür ederiz. Biz konuyu sayın genel başkanımızla ve parti kurullarında görüşüp kararımızı paylaşacağız.”