MESUDE ERŞAN
@mesudersan / mesudeersan@diken.com.tr
Türk Tabipleri Birliği’nin (TTB) özel sektörde çalışan 1.370 hekimle yaptığı ankete göre, doktorların yaklaşık yüzde 32’si ciro baskısı, 57’si iş güvencesi kaygısı taşıyor.
‘Özel sağlık kurumlarında çalışan hekimlerin çalışma koşulları, ekonomik ve sosyal durumları, mesleki memnuniyetleri gibi mesleksel özelliklerinin saptanması’ başlıklı anketin sonuçları özel sektörde de hekimliğin de kolay olmadığını ortaya koydu.
Özel Hekimlik Kolu tarafından hazırlanan ve 65 tabip odası işbirliğiyle yapılan anketin sonuçları, yıllardır uygulanan sağlık politikalarının sonuçlarından birini daha yansıttı.
Özelde de sorunlar say say bitmiyor
TTB Merkez Konseyi üyesi Dr. Halis Yerlikaya, özel sağlık kurumlarında çalışan meslektaşlarının da çok ciddi sıkıntılar yaşadıklarını söyledi: “Kamuda çalışan birçok meslektaşımız sıkıntılar, özlük haklarıyla ilgili sorunlar, şiddet nedeniyle özel sektöre geçiyor. Ama özel sektörün de cennet bahçesi olmadığını biliyoruz. Uygun olmayan çalışma koşulları, güvencesiz çalışma, nitelikli ücret gaspı, ciro baskısı, mesleki tükenmişlik, yetersiz mesleki eğitim özel sektördeki arkadaşlarımızın başlıca sorunları.”
Beş hekimden ikisi pandemide özele geçmiş
Ankete katılanların yüzde 60.5’i, 21 yıldan daha uzun süredir hekimlik yapıyor. 16-20 yıldır hekimlik yapanların oranı yaklaşık yüzde 15, 11-15 yıldır hekimlik yapanların oranıyla yüzde 14.3. Hekimlerin yaklaşık yüzde 21’i bir yıldan kısa süredir, yüzde 20’si bir-iki yıldır bulunduğu kurumda çalışıyor.
Başka bir deyişle, beş hekimden ikisi pandemiyle bulunduğu kurumda çalışmaya başlamış. Salgının etkili olduğu süre boyunca kamuda istifanın yasaklanması kararının kaldırılmasıyla, çok sayıda hekimin özel sektöre geçmesi dikkat çekti.
Araştırmada öne çıkan sonuçlar şöyle:
* Bordoyla aynı gelir düzeyinden primleri yatırılan hekimlerin oranı sadece yüzde 20. Yüzde 32’sinin primi daha düşük düzeyden yatırılıyor. Bu, emeklilik maaşlarının da düşük olacağı anlamına geliyor.
* Özel sektörde hekimler, haftalık yasal çalışma süresinin üzerine çalışıyor. Yüzde 26’sı 41-45, yüzde 32.6’sı 46-55, yüzde 9. 5’u 56-65, yaklaşık yüzde 7’si 66 saat ve üzerinde çalışıyor. Bunların yüzde 64.5’i fazla çalışmanın karşılığını alamıyor.
* Hekimlerin yüzde 32’si ciro baskısı yaşıyor. Yüzde 30.7’si kısmen yaşadığını ifade ediyor. Yüzde 33.7’si ciro baskısı yaşamıyor.
Aylık kazançları yetmiyor
* Aylık kazancını yaşamının idamesi için yeterli bulanların oranı sadece yüzde 19.7. Soruya “Hayır, yetmiyor” diyenlerin oranı yüzde 21.4, “Kesinlikle hayır” diyenlerin oranıysa yüzde 18.6.
* Hekimlerin yüzde 53.5’u resmi tatil günlerinde çalışıyor, yüzde 33’ü daha zor ve daha az izin alabiliyor, bilimsel toplantı ve kongrelere katılımı zorlaşanların oranı ise yüzde 55.
* Yaklaşık yüzde 24’ü çalışma koşullarından memnun, yüzde 27’si memnun değil, yüzde 19’i ise kesinlik memnun değil.
Fırsat bulsa yüzde 71’i yurtdışına gider
* Hekimlerin yüzde 71.6’sı olanağı olsa yurtdışına gideceğini söylüyor.
* Emeklerinin karşılığını alamamasına yüzde 65’i hekimliğin itibarsızlaştırılması, yüzde 45.5’u sağlıkta dönüşüm programı ve sağlık hizmetlerinin ticarileşmesinin yol açtığını düşünüyor.
Özel sektör bastırdı, teklif TBMM’ye geldi
TTB’nin verdiği bilgiye göre, özel kurumlarda çalışan hekimler şirket kurmaya zorlanarak taşeron çalışma ilişkisi geliştirildi. Hekim emeği ucuzladı, ücretlerindeki azalmanın yanı sıra iş sözleşmesi (Bordrolu-4A) yerine hizmet alım sözleşmesiyle (Şirket-4B) çalışmaya zorlanıyorlar.
Bu yönde özel sağlık sektörü tarafından hekimlere yönelik ikna, tehdit ve işe son verme de dahil her türlü etik ve yasadışı yöntem uygulanıyor. İş güvencesi ortadan kalkarken ücret ödemelerinde aksama, düzensiz ödeme ve yıllık zam yapmama uygulamaları yaygınlaşıyor. Bu durum özel hastane sahipleri ve tekellerinin daha az vergi yatırması anlamına geliyor.
Öte yandan, geçen haftalarda özel sağlık sektöründe çalışan hekimlerin doğrudan çalışma biçimini ve vergilendirilmelerini etkileyen kanun teklifi TBMM Genel Kurulu’nda görüşülerek kabul edildi.
Özel hastane sahiplerinin çabasıyla, böylece şirket sahibi hekimler de ‘serbest meslek erbabı’ olarak tanımlandı. Şirketlerinin kestiği faturalar da ‘serbest meslek makbuzu’ olarak işlem görecek.
TTB, konuyla ilgili açıklamasında, “Kanun teklifinin yasalaşması ile birlikte hekimler çalışma hayatına ilişkin evrensel yasal korunmalardan hukuk dışı yollarla zorla feragat ettirilmiş olacak” ifadesini kullandı.