Dünyanın en mutlu ülkelerinden Norveç’in bir numaralı sırrı, kendilerine has 5 bin yıllık varoluş biçimi ‘friluftsliv.’
Kelimenin tam Türkçe karşılığı ‘‘açık hava hayatı.’ Bir başka deyişle doğayla iç içe yaşam.
Norveç, ‘2023 Birleşmiş Milletler Dünya Mutluluk Raporu’nda yedinci sırada yer aldı. Bunun ekonomiden sağlık sistemine kadar birçok nedeni olabilir. Norveçlilere göre ise işin sırrı ‘açık hava hayatı’nda. Bu, stresten uzak, farkındalığı yüksek bir yaşam biçimi.
‘friluftsliv’ belirli bir aktivite için kullanılmıyor. Bu kavram ormanda yürüyüş, kayak gibi aktivitelerin dışında ağaçtan elma toplamayı veya en basitinden bir ağacın altında oturmayı da kapsıyor.
Ibsen ‘uydurmuş’
Kelimeyi ilk kez ‘Norveç’in Gogol’ü’ denen yazar Henrik Ibsen 1859’daki bir şiirinde kullanmış.
Ibsen bu kelimeyi sessizliği, dinginliği ve açık havanın zihni berraklaştırdığını anlatmak için uyduruyor. Nitekim Norveç edebiyatı halen doğadan ve dingin hayatlardan besleniyor.
‘‘Gerçek bir Norveçli için açık hava vazgeçilmezdir’’ diyor Norsk Friluftsliv adlı gönüllü kuruluşun genel sekreteri Bente Lier. ‘‘Başka türlü nasıl yaşanır bilmiyoruz.’’
The Guardian’a konuşan Lier, Norveçlilerin ‘mutluluk formülü’nü şöyle aktarıyor:
*Açık havada zaman geçirmek
Yüzde 40’ı ormanlarla kaplı ülkede Norveçliler çok uzun saatler doğada vakit geçiriyor. Bir araştırmaya göre Norveçlilerin yüzde 25’i geçen sene en az bir geceyi doğada geçirdi. Örneğin Schultz Heireng adlı bir kadın haftada bir gün çadırda uyuyor, ormanda kahvaltı ettikten sonra da işe gidiyor. ‘‘Diğer İskandinav ülkeleri Norveçlilerin doğaya kendilerinden bile çok bağlı olduğunu söylüyor’’ diyor Lier.
Tabii ‘friluftsliv’ felsefesini benimsemek için özellikle doğada yaşamak gerekmiyor. Lier, ‘‘Bir taşa oturun, kuşları dinleyin, etrafınızı gözlemleyin ve köklerinize dönmeye çalışın’’ diyor.
Schultz Heireng ateş yakarak geceye hazırlanıyor. Fotoğraf: The Guardian.
*Doğadan keyif almayı öğrenmek
Norveçlilere doğuştan itibaren doğa sevgisi aşılanıyor. Temiz havanın gücüne inanan Norveçli ebeveynler, henüz anaokulundaki çocuklarını kışın bebek arabalarında açık havada uyutuyor.
Çoğu anaokulunda öğrenciler zamanlarının yüzde 80’ini açık havada geçiriyor. Belirli günlerde öğrenciler ormanda kamp ateşi yakıyor.
‘friluftsliv’ üzerine lisans diploması bile var.
*Yeşilden uzaklaşmamak
Norveç’te yasalarla da korunan ‘friluftsliv’ kültürünün olmazsa olmazı egzersiz için bolca yeşil alan var. Doğada tek başına yürüyüş veya birkaç gün kamp yapmak çok önemli bir değer. Araştırmalara göre yeşil alanda bulunmak anksiyeteyi azaltırken bilişsel fonksiyonları artırıyor.
Volda Üniversitesi’ndenj ‘friluftsliv’ uzmanı Synnevåg Løvoll, sağlıklı ve mutlu yaşama giden ispatlanmış beş yolun ‘friluftsliv’den geçtiğini söylüyor: ‘‘Aktiflik, iletişim, farkındalık, sürekli öğrenmek ve paylaşmak.’’
*Açık havada yemek yemek
Herkesin ‘friluftsliv’ kültürü olmasa da bir yemek kültürü var. Norveçliler evde ya da restoranda yemek yemek yerine grupça doğaya çıkıyor ve herkesin yiyecek getirdiği yemekler planlıyor. Çünkü yemeklerin insan ilişkilerinde köprü görevi gördüğünü düşünüyorlar.
*Buluşmalara eğlence katmak
Norveçli birçok çift kafelerde buluşmak yerine birlikte doğa yürüyüşüne veya bisiklet turuna çıkıyor.
Yan yana yürürken ya da bisiklet sürerken konuşmanın çok daha kolay olduğunu söyleyen Lier ekliyor: ‘‘Ayrıca ateş başında oturup dalgaları seyrederken sohbet etmek epey romantik.’