İhracatçıların döviz gelirlerinin yüzde 25’ini Merkez Bankası’na satmalarını zorunlu kılan düzenlemenin ardından, ihracatçı şirketler gelir-gider yapıları ile ödeme dengesinde bozulma riski belirdiğine işaret ediyor.
Döviz bazlı giderlerinin yüzde 80’leri bulduğunu belirten ihracatçılar, uygulamadan geri dönülmezse ödeme gününde karşılaşılabilecek kur-vade uyumsuzluğu riskine karşı ‘kur garantisi‘ talep ediyor.
Merkez Bankası’nın önceki gün devreye aldığı uygulamayla ihracatçının döviz gelirinin yüze 25’ini MB’ye satması zorunlu kılındı.
Yeni uygulamayla ilgili detayların net olmadığını ve hala gri alanlar bulunduğunu belirten ihracatçılar, kamuoyuna yansıdığı şekliyle uygulamanın ihracatçı firmaların bilançolarında bozulmalara neden olacağına dikkat çekiyor.
Reuters’ın aktardığına göre İstanbul Hazır Giyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği (İHKİB) Yönetim Kurulu Üyesi Özkan Karaca, ellerindeki dövizleri ancak karları kadar bozdurabileceklerini, gerisi ile hammadde alıp borçlarını ödemek zorunda olduklarını belirtti.
Karaca hiçbir ithalatçının yüzde 25 kar etmediğini dile getirerek şunları söyledi: “Ben döviz borcumu ancak döviz ile ödeyebilirim. Yeni uygulama kur korumalı olacak mı? Muamma. Kur korumalı olan ve borcumu ödeyeceğim gün dövize çevirebileceğim bir enstrüman yapmaları lazım. Aksi takdirde uygulamanın kesinlikle kaldırılması gerektiğini düşünüyoruz. Bu işin çok yürüyebileceğini de düşünmüyorum.”
İHKİB’in yeni dönemi için başkan adaylığını açıklamak üzere basınla bir araya gelen Karaca şöyle devam etti:
“Son iki yıldır iç piyasada bile aldığımız hiçbir hammaddeye TL olarak çek veremiyoruz. Maliyetlerimiz içinde sadece işçilik, yemek, elektrik ve doğalgaz giderlerimiz TL. Alımlarımızın hepsi zaten döviz bazında. Türkiye’de artık TL ile hiçbir şey alamıyoruz, herkes dövizle çek veriyor. Ya yeni uygulamadan vazgeçilmeli ya da üreticinin tamamen TL bazlı alıma geçilmesi sağlanmalı. İhracatçının her zaman döviz borçları vardır. Döviz olarak ödeme yapması gerek ama şimdi elinde döviz yok. Gelecekte sıkıntı yaşanır.”
‘Maliyet hesabı tutmuyor’
Tekstil İhracatçıları ve Çalışanları Derneği Başkanı Ergin Aydın da, mevcut gelir-gider yapısı içinde tekstil ihracatçısının yüzde 25’lik çevrim zorunluluğunu kompanse edemeyeceğini vurguladı: “Giderlerimizin yüzde 82’si döviz bazlı. TL giderler yüzde 18 seviyesinde. ‘İhracat gelirinin yüzde 25’ini TL’ye çevir’ deyince maliyet hesabı tutmuyor. Biz yüzde 7-8 kar marjıyla hareket ederken yüzde 25’i nasıl kompanse edelim?“
Karaborsa ve kayıtdışı uyarısı
DF Dış Ticaret Yönetim Kurulu Başkanı Timur Bozdemir ise, yeni uygulamanın karaborsa ve kayıtdışılığı beraberinde getirebileceği uyarısında bulundu: “Fiili olarak uygulanamayacağı için bunun mecburen karaborsası oluşacak. İnsanlar TL olarak parayı şirketten çıkaracaklar, döviz bürosundan, serbest piyasadan döviz alacaklar ve döviz ödemelerini yapacaklar. İşin en kaotik kısmı bu. Bu da piyasayı gözetlenebilir olmaktan uzaklaştıracak.”
Bozdemir şöyle devam etti:
“Firmalar ne yapmak zorunda kalacak? Maalesef gider yaratıcı faturalara başvuracak. Gider yaratan faturalarla içerideki TL’yi firma dışına çıkartıp döviz bürolarından yabancı para almak zorunda kalacak ki ödemelerini yapabilsin. Böyle olunca da TCMB aslında para tabanını artık takip edemez vaziyete gelecek, paranın karaborsası oluşmaya başlayacak. Döviz bürolarından bu yoğun döviz alımında ise muhtemelen ikinci bir piyasa oluşacak. Döviz büroları kendi arasındaki rekabeti nasıl aşacak? Firmalara diyecek ki, ‘Ben sana daha iyi kur veririm, vergisiz yapalım dekontsuz yapalım.‘ Bu da maalesef kayıtdışı ekonomiyi artıracak.“
MB Başkanı ile görüşecekler
İhracatçıların verdiği bilgiye göre Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) bünyesindeki birlik başkanları bugün Merkez Bankası Başkanı Şahap Kavcıoğlu ile online olarak bir araya gelerek uygulamayla ilgili şikayetlerini dile getirecek. İhracatçılar ayrıca uygulama esaslarıyla ilgili muğlak kısımlarla ilgili de bilgi isteyecek.