ALTAN SANCAR
altansancar@diken.com.tr
@altansancarr
CHP, İYİ Parti, DP, Saadet, Gelecek ve DEVA Partisi’nin oluşturduğu altılı masa, son toplantısıyla birlikte ‘millet ittifakı’ adını aldı. Toplam 11 kez toplanan masa, altı komisyon kurarken çok sayıda lansmanla gelinen son noktaları kamuoyuyla paylaştı.
İlk toplantısını 12 Şubat 2022 tarihinde Çankaya Belediyesi Ahlatlıbel Sosyal Tesisleri’nde düzenleyen ‘altılı masa’, bu tarihten itibaren 10 kere daha toplandı. Her toplantının ardından yazılı açıklamalar yayınlandı. Ayrıca liderlerin kurmaylarının çalışmalarıyla oluşturulan raporlar paylaşıldı. Diken, ‘millet ittifakı’ adını alan ‘altılı masa’nın bugüne kadarki bilançosunu çıkardı.
Kaç toplantı düzenlendi?
Altılı masa 12 Şubat 2022, 27 Mart 2022, 24 Nisan 2022, 29 Mayıs 2022, 3 Temmuz 2022, 21 Ağustos 2022, 2 Ekim 2022, 14 Kasım 2022, 28 Kasım 2022, 5 Ocak 2023 ve 26 Ocak 2023 tarihlerinde toplamda 11 defa toplandı. Liderlerin toplantıları yaklaşık 4 bin 370, yani 73 saat sürdü.
Toplantılardan en uzunlarıysa 2023’te, 5 ve 26 Ocak’taydı.
Toplantıların öncesindeki turlarla birlikte, liderler en az 55 defa baş başa, 11 defa da toplu olarak görüştü. Böylece altılı lider bir yıla yakın sürede en az 66 defa görüşmüş oldu.
Toplantılardan neler çıktı?
12 Şubat 2022: 28 Şubat 2022’de Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem Mutabakat Metni’nin kamuoyuyla paylaşılması kararı alındı. Geçiş sürecinin yol haritasının üzerinde çalışılması kararlaştırıldı. Toplantıların devamına karar verildi.
27 Mart 2022: Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’e geçiş sürecinin yol haritası kapsamında bir çalışma grubu oluşturuldu. Seçim güvenliğini sağlamak amacıyla bir çalışma daha grubu oluşturuldu.
24 Nisan 2022: Çalışma gruplarının görev alanları ve çalışma yöntemleri ele alındı. Anayasal ve yasal mevzuatla ilgili çalışma grubuna; siyasi ahlak yasası, ekonomik ve Sosyal Konseye işlerlik kazandırılmasıyla ilgili düzenlemeler, Merkez Bankası bağımsızlığının teminat altına alınması, uzun vadeli strateji ve planlamadan sorumlu bir kurumsal yapının oluşturulması görevleri verildi. Masadan “Liyakat sahibi bir aday belirleyeceğiz” açıklaması geldi.
29 Mayıs 2022: Komisyon çalışmaları gözden geçirildi. ‘Temel İlkeler ve Hedefler’ metni kamuoyuyla paylaşıldı. 6 Haziran 2022’de ‘Seçim Güvenliği Komisyonu’ çalışmalarının kamuoyuna duyurulmasına karar verildi. ‘Kurumsal Reformlar Komisyonu’ içinse 13 Haziran 2022’de çalışmalarını kamuoyuna açıklanması kararı alındı. Kapsamlı bir ‘Göç Politikası’ geliştirilmesi için komisyon kurulması kararı alındı.
3 Temmuz 2022: “Türkiye’nin 13. Cumhurbaşkanı, Güçlendirilmiş Parlamenter Sistemden yana olan, demokrasi âşıklarının adayı olacaktır” ifadelerini içeren açıklama yayınlandı.
21 Ağustos 2022: “12 Şubat’tan çok daha kararlı ve umutluyuz!” ifadeleri yer aldı. Adaya ilişkin olarak şunlar dendi: “Milletimiz emin olsun, ortak cumhurbaşkanı adayımız hem ‘Türkiye Cumhuriyeti’nin 13’üncü cumhurbaşkanı’ hem de sadece bu masa etrafında bir araya gelen siyasi partilere oy verenlerin değil, ‘herkesin cumhurbaşkanı’ olacaktır.”
2 Ekim 2022: Toplantı aralıklarının azaltılması üzerinde uzlaşıldı. Temel politika alanları için ortak bir çalışma grubu kurulmasına karar verildi ve politikalar şöyle sıralandı:
- Hukuk, adalet ve yargı,
- Kamu yönetimi,
- Şeffaflık, denetim ve yolsuzlukla mücadele,
- Ekonomi, finans ve istihdam,
- Sektörel ve bölgesel konular,
- Bilim ve teknoloji,
- Eğitim ve öğretim,
- Sosyal politikalar,
- Dış politika, güvenlik, savunma
14 Kasım 2022: Ortak Çalışma Grubu, temel politika alanlarında (9 ana, 60 alt başlık altında) yürüttüğü çalışmada ilerleme olduğu duyuruldu. 28 Kasım tarihinde 2022 tarihinde Anayasa değişikliklerinin kodifikasyonunun kamuoyuyla paylaşılmasına karar verildi. Ayrıca, www.altilimasa.biz isimli web sitesinin yayına başladığı duyuruldu.
28 Kasım 2022: Güçlendirilmiş Parlamenter Sisteme Geçiş Süreci Yol Haritası ele alındı ve çalışmalarda yol alındığı duyuruldu: “Ortak Çalışma Grubu hazırlıklarını dokuz ana başlık ve 72 alt başlıkta yoğun bir biçimde sürdürmektedir. Grup, 36 alt başlıkta çalışmalarını bitirmiş, beş alt başlıktaki çalışmaları tamamlama aşamasına getirmiştir.”
5 Ocak 2022: Masanın, Geçiş Süreci Yol Haritasını ve Ortak Politikalar Metnini 30 Ocak’ta kamuoyuna açıklanacağı duyuruldu. Ayrıca seçim güvenliği çalışmalarına, ortak listeyle seçimlere girilmesi için komisyon kurulmasına ve ortak cumhurbaşkanı adayının belirlenmesi için çalışmalara başlanmasına karar verildi.
26 Ocak 2022: Erdoğan’ın 14 Mayıs’ta yapılacak olan seçimlerde bir kez daha aday olmasının mümkün olmadığı belirtildi. AKP ve MHP’nin başörtüsüne ilişkin anayasa değişikliği teklifine ilişkin, şunlar dendi: “Cumhur İttifakı’nın her zaman yaptığı gibi samimiyetsiz bir şekilde kadınların başörtüsü hakkını siyasi istismar ve ranta dönüştürme amacını ortaya koymaktadır.” Orak adaya ilişkin, “Cumhurbaşkanı adayını belirleme konusunda altı siyasi partinin istişare, uzlaşı ve halkın tercihlerini yansıtacak şekilde çalıştığını buradan duyurmak isteriz” ifadelerine yer verildi.
28 Şubat ve 28 Kasım’da ne oldu?
‘Altılı masa’nın çalışmalarına toplantılardan çok önce başladığı biliniyordu. Bu sebeple de 28 Şubat 2022 tarihinde Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem Mutabakat Metni kamuoyuyla paylaşıldı. Bu metinde oluşturulacak anayasanın ‘ruhu’ ortaya kondu. 28 Kasım 2022 tarihinde ise madde madde anayasa değişikliğine ilişkin metin paylaşıldı.
Hangi komisyonlar kuruldu?
Masanın çalışmaları kapsamında altı komisyon kuruldu. Ayrıca son toplantılar ile birlikte seçime hangi yöntemle girileceğine ilişkin de bir komisyon çalışmalarını başlattı. Kurulan komisyonlar ise Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem Komisyonu, Seçim Güvenliği Komisyonu, Kurumsal Reform Komisyonu, Anayasal ve Yasal Reform Komisyonu, İletişim Komisyonu, Temel Politikalar Ortak Çalışma Grubu olarak adlandırıldı. Daha önce duyurulan göz komisyonu ise çalışmalarını bu süre zarfında tamamlayamadı.
Komisyonlar ne yaptı?
Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem Komisyonu: Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem Mutabakat Metni’ni hazırladı. Komisyonda CHP’den Muharrem Erkek, DEVA Partisi’nden Mustafa Yeneroğlu, DP’den Bülent Şahinalp, Gelecek Partisi’nden Ayhan Sefer Üstün, İYİ Parti’den Bahadır Erdem ve Saadet Partisi’nden Bülent Kaya yer aldı.
Anayasal ve Yasal Reform Komisyonu: Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem Mutabakat Metni’ni kapsamındaki yasal değişiklikleri hazırladı. Komisyonda CHP’den Muharrem Erkek, DEVA Partisi’nden Mustafa Yeneroğlu, DP’den Doç. Dr. Serhan Yücel, Gelecek Partisi’nden Prof. Dr. Serap Yazıcı, İYİ Parti’den Uğur Poyraz ve Saadet Partisi’nden Bülent Kaya yer aldı.
Seçim Güvenliği Komisyonu: Seçimlerin mevzuata uygun bir biçimde gerçekleştirilmesini ‘garanti altına almak için’ yapılacak çalışmalar ele alındı. Çalışmaların sonucu 6 Haziran 2022 tarihinde paylaşıldı. Komisyonda, CHP’den Oğuz Kaan Salıcı, DEVA Partisi’nden İdris Şahin, DP’den İlay Aksoy, Gelecek Partisi’nden Ayhan Sefer Üstün, İYİ Parti’den Şenol Sunat ve Saadet Partisi’nden Hasan Bitmez yer aldı.
Kurumsal Reform Komisyonu: 24 Nisan 2022 tarihli toplantısında alınan kararla çeşitli alanlardaki düzenlemeleri ele almak üzere toplandı. Çalışmalarını 13 Haziran 2022 tarihinde kamuoyuyla paylaştı. Komisyonda CHP’den Faik Öztrak, DEVA Partisi’nden İbrahim Çanakçı, DP’den Bülent Şahinalp, Gelecek Partisi’nden Feridun Bilgin, İYİ Parti’den Durmuş Yılmaz ve Saadet Partisi’nden Prof. Dr. Sabri Tekir yer aldı.
İletişim Komisyonu: Altılı masanın tüm çalışmaları ve toplantılarının kamuoyu ile sağlıklı bir şekilde paylaşılması amacıyla oluşturuldu. Komisyonda CHP’den Gamze Akkuş İlgezdi, DEVA Partisi’nden Sanem Oktar, DP’den Faik Tunay, Gelecek Partisi’nden Mustafa Mente, İYİ Parti’den Bahadır Erdem ve Saadet Partisi’nden Yusuf Sunar yer aldı.
Temel Politikalar Ortak Çalışma Grubu: Çalışmalarını aşağıdaki dokuz ana başlıkta yürüterek bir nevi seçimlerin kazanılması halinde gerçekleştirilecek değişiklikler ele alındı. Çalışmaları 30 Ocak 2023(bugün) tarihinde kamuoyuna açıklanacak. Komisyonda, CHP’den Faik Öztrak, DEVA Partisi’nden İbrahim Çanakçı, DP’den Bülent Şahinalp, Gelecek Partisi’nden Feridun Bilgin, İYİ Parti’den Ümit Özlale ve Saadet Partisi’nden Prof. Dr. Sabri Tekir yer aldı.
