NEVŞİN MENGÜ
@nevsinmengu
Rusya yeni anayasayı oylamak üzere sandık başına gitti. Sandığa gitme oranının yüzde 68 olduğu referandumda, yüzde 77.92 oranında ‘evet’ oyu çıktı.
Yeni anayasa ile beraber kuvvetlenen merkezi bir yönetim ve pekiştirilen Rus milliyetçiliğini görüyoruz. Anayasa değişiklikleri ile ilgili detaylı bir yazıyı Hazal Yalın yazmış, ilgilenenler bakabilir.
Değişiklikle beraber ‘Vladimir Putin’in görev süresi sıfırlanıyor; böylece daha önceki dönemler yok sayılarak yeni baştan başkanlığa aday olabiliyor’. Türkçesi 2036’ya kadar ister ve sağlığı el verirse Putin için durmak yok yola devam.
Bundan sonra demokratların Rusya’da işi daha zor. Referanduma gidilen süreçte anayasa değişiklikleri anlatılırken, Putin’in uzayan görev süresine hemen hemen hiç değinilmediğini, propaganda yapılırken hep diğer değişiklikler üzerinde durulduğunu gördük. Sandığa gitme oranını artırmak içinse sandık başlarında çekiliş için oy verenlere kuponlar dağıtıldı, kimilerine çeşitli hediyeler çıktı.
Rusya ile benzer tarafımız çok. Rusya televizyon ve gazetelerin yandaş iş insanlarına geçirilmesi ve ekranda Putin karşıtı hiç bir şey kalmaması sürecini bizden önce tamamlamıştı. İnternet ortamı ise bizdeki gibi, görece daha rahat. Rusya’da Çin gibi bir güvenlik duvarı sistemi yok. Youtube’da ve Facebook’ta muhalif seslerin de duyulduğu politik şovlara rastlamak mümkün.
Tüm bu referandum süreci ile ilgili New York Times’da Anton Troianovski’nin yazısı dikkatimi çekti.
Popülist rejimler ve kaderleri ne kadar birbirine benziyor diye düşündüm. Referandum sürecinde Putin, daha doğrusu etrafındaki Putinistler, internet fenomenlerini de kullanmak istemiş.
Erik Kituaşvili, arabaları tanıtan bir internet ünlüsü. Kituaşvili’ye Kremlin’den referandumda insanları oy vermeye çağırması için video hazırlaması karşılığında 100 bin avro teklifi gelmiş.
Makyaj videoları ile ünlü bir başka fenomen Katya Konasova. Konasova’ya ise videolarında anayasa değişikliklerinin anneler ve çocukları için çok olumlu düzenlemeler içerdiğini söylemesi istenmiş, bunun için de 14 bin avro teklif edilmiş.
Rusya gibi bir yerde fenomenlerin bu tatlı parayı kabul etmemesi biraz tuhaf geliyor haliyle. Ne var ki fenomenler yine ceplerini düşünüyor. Diyorlar ki, Putin artık eskisi gibi ‘cool’ (havalı) bir figür değil, biz videolarımızda tutup da bu anayasa değişikliklerini översek, pek çok takipçi ve dolayısıyla uzun vadede daha çok para kaybederiz.
Bizdeki ‘dislike‘ (beğenmeme) vakasının bir benzeri, bizden önce Rusya’da yaşanmış. Timati isimli bir rapçi, geçen eylül ayında Moskova Belediye Meclisi seçimleri öncesi yapılan protestolara değinerek, “Protestolara gitmiyorum boş işlerle uğraşmıyorum” dediği bir videoyu YouTube’a yüklemiş. Videoya 1.4 milyon ‘dislike’ gelince Timati sonunda videoyu silmek zorunda kalmış.
Yazıda Türkiye ile ilgili gördüğümüz bir başka paralellik, 2017 yılında Levada şirketinin anketlerinde, Putin’in görev onayı yüzde 81, 18-24 yaş arasında yüzde 86 olarak görünüyor. 2020’ye geldiğimizde ise çok şey değişmiş; şu anda Putin’in görev onayı yüzde 59, 18-24 yaş arasında ise yüzde 51.
Şimdi internetin Rusya’da durumu ne olacak? 2018’de Rusya mesajlaşma uygulaması Telegram’ı kapatmaya çalıştı ancak başarılı olamadı. VPN VPS vs bu yasakları aşmak isteyenler için yöntem çok. Rusya İran kadar küçük ve kompakt bir ülke değil, onun için internet kısıtlamalarını uygulamak çok da kolay olmayabiliyor. Ne var ki RuNet diye bir sistem üzerine çalışma var, bir tür Çin’deki güvenlik duvarı sistemi gibi.
Velhasıl kelam, Putin anayasa değişikliğini kendisi açısından tam zamanında yapmış görünüyor.
