Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın Meclis’e sunduğu ek bütçenin ayrıntıları erken seçim tartışmalarını güçlendirdi. Diğer yandan ek bütçe vatandaşlar için de daha fazla vergi demek.
Hazine mayısta 149,2 milyar TL ile rekor nakit fazlası vermişti. Önceki ay 43,7 milyar lira açık oluşmuştu. Yüksek gelir, Merkez Bankası aktarımları, KDV ve vergi tahsilatındaki yükseliş, bankaların kurumlar vergisi ve diğer vergilerin artışından sağlandı.
Bazı gözlemciler, yüksek gelire rağmen, yüksek borçlanmayla elde edilen toplam tutarların, olası bir seçim öncesi kullanılacak kaynak biriktirme amaçlı olduğu yönünde yorumunu yapmıştı.
Meclis’e sunulan ek bütçe de bu yorumları güçlendirdi.
Bütçeye eklenen ödenek 1 trilyon 80 milyar 515 milyon lira. Bunun 200 milyar TL’si personel ve sosyal güvenlik prim giderleri. Geri kalanıysa eklenen ödenek.
2022 bütçe ödeneğinin 1 trilyon 751 milyar lira olduğu dikkate alınırsa, daha yılın yarısı dolmadan ödeneklerin yetersiz hale geldiği ve yüzde 61,7 artırıldığı görülüyor. Uzmanlar böyle bir bütçeyle enflasyonla mücadele edilemeyeceği görüşünde.
Dünya’dan Nevzat Saygılıoğlu’nun yazısına göre ek bütçe kanun teklifinin madde gerekçelerinde, personel ve sosyal güvenlik devlet prim giderleri dışındaki ödeneklerin dağılımına yer verilmiş.
Örneğin, 86.7 milyar lira mal ve hizmet alım giderlerine, 89,4 milyar lira faiz giderlerine, 421 milyar lira cari transferlere, 74,1 milyar lira yatırımlara ödenek eklenmiş.
Faiz bütçesi fırladı
Genel bütçeli kuruluşlara ayrılan ek ödeneklerde, her idareye ayrılan pay ve tertibi belirtilmiş. Örneğin Hazine ve Maliye Bakanlığı ek bütçesine bakıldığında
*İç borç faizlerine 43,5 milyar lira ek ödenek
*Dış borç faizlerine 31,9 milyar lira ek ödenek
*Mevduat ve katılım hesapları kur korumalı (KKM) hesaplara 40 milyar lira ilk kez ayrılan ödenek olduğunu görülüyor.
Yani iç borç faiz ödeneklerinin yüzde 26,3 ve dış borç faiz ödeneklerinin de yüzde 64,7 oranında artırılmış.
Bütçe için öngörülen gelirlerse milyar TL bazında şöyle:
*Vergi gelirleri: 1083,6
*Teşebbüs ve mülkiyet gelirleri: 36,5
*Diğer gelirler: 116,9
*Sermaye gelirleri: 1,7
*Toplam bütçe gelirleri: 1238,7
*Ret ve iadeler: (-) 158,2
*Net bütçe gelirleri: 1080,5
Saygılıoğlu’na göre bu tablodan şu sonuç çıkıyor: “Bütçe ödenekleri bütçe gelirleriyle karşılanacak ve dolayısıyla ek bütçeyle ilgili bir açık söz konusu olmayacak. Nitekim bu hususa ek bütçe kanun teklifinin genel gerekçesinde de yer verilmiş. Ek bütçe ödeneklerinin gerektireceği finansman ihtiyacının merkezi yönetim bütçe gelirlerindeki artışla karşılanacağı öngörülmüş.”
Yeni vergi zamları
Ek bütçe kanun teklifine göre öngörülen vergi geliri artışı 1 trilyon 83 milyar 597 milyon lira. Revize edilen ve artırılan vergi gelirleriyse şöyle oldu:
*Gelir vergisi: 55 milyar lira
*Kurumlar vergisi: 315,5 milyar lira
*Gümrük vergisi: 38,8 milyar lira
*İthalde alınan KDV: 284 milyar lira
*Dahilde alınan KDV: 163,2 milyar lira
*Özel Tüketim Vergisi (ÖTV): 157,3 milyar lira
ÖTV gelirleri:
*Petrol ve doğalgaz ürünleri: 47,2 milyar lira
*Alkollü içkiler: 11,8 milyar lira
*Tütün mamulleri: 16,9 milyar lira
*Motorlu taşıt araçları: 70,3 milyar lira
Dünya gazetesi yazarı, tabloyu hükümetin seçimlere hazırlanması olarak yorumladı: “Hükümetin ilk dört-beş aydan beri bütçe fazlası vermeye çalışmasının nedeni anlaşılıyor. İlk aylarda çok ciddi vergi geliri artışı oldu, bu da nakit fazlası yarattı. Anlaşılan Hükümet, önceden tahkimat veya önden yükleme yaparak ve adeta seçimlere hazırlanıyor. Zamanından önce ve hatta sonbaharda bir erken seçimin hayal olmadığı anlaşılıyor. Bütçenin finansmanı için de dolaylı vergilere umut bağlandığı görülüyor.”